DOQ

Neuro­stimu­lator tegen centraal slaap­apneu

Bij centraal slaapapneu is de regulatie van de ademhaling vanuit de hersenstam verstoord. Een neurostimulator van het middenrif, het zogeheten Remede systeem, kan de ademhaling corrigeren. Eind juni is, in het kader van een internationale studie, dit systeem geïmplanteerd bij de eerste Nederlandse patiënt. Hoofdonderzoeker longarts-somnoloog Jerryll Asin licht toe.

Remede (spreek uit: remedy) is enkele jaren geleden in de VS ontwikkeld en getest, en inmiddels goedgekeurd voor gebruik in de VS en Europa. Het apparaatje wordt onderhuids net onder het sleutelbeen geplaatst en is gekoppeld aan een elektrode, die in een bloedvat langs de linker of rechter middenrifzenuw wordt geplaatst. Het systeem kan veranderingen in de diepte en frequentie van de ademhaling meten. Als de ademhaling te veel afneemt of stopt, geeft het systeem via de elektroden prikkels aan het middenrif om de ademhaling te normaliseren.

“Ik denk dat er enkele duizenden symptomatische patiënten met centraal slaapapneu zijn”

longarts-somnoloog Jerryll Asin

Enkele duizenden patiënten

Centraal slaapapneu komt vooral voor bij mensen met ernstig hartfalen en boezemfibrilleren. “Maar niet iedereen heeft het in dezelfde mate en het leidt niet altijd tot klachten”, legt Jerryll Asin uit. “Het aantal symptomatische patiënten met centraal slaapapneu is nooit goed onderzocht, maar ik denk dat het er enkele duizenden zijn. Het is een vrij ingewikkeld ziektebeeld. Bij obstructief slaapapneu stopt iemand met ademen vanwege obstructie van de mondneuskeelholte. De oorzaak van centraal slaapapneu ligt in het ademhalingscentrum in de hersenstam. De respons op veranderingen is niet adequaat waardoor de ademhaling minder kan worden en zelfs helemaal stopt.”

Niet altijd herkend

Behandeling met Remede kan plaatsvinden bij mensen met matig tot ernstig centraal slaapapneu die daarvan klachten hebben. Die klachten lijken erg op die van obstructief slaapapneu: ’s nachts wakker schrikken doordat de ademhaling stopt, kortademigheid, niet uitgerust wakker worden, vermoeidheid of slaperigheid overdag, minder uithoudingsvermogen en afgenomen cognitie. Asin: “Lastig punt is dat dit sowieso vaak klachten zijn bij mensen met hartfalen. Iemand kan dus symptomatisch centraal slaapapneu hebben terwijl dat niet als zodanig wordt herkend.”

“Vrijwel alle behandelde patiënten zouden opnieuw kiezen voor de behandeling”

Prikkel aan middenrif

Remede detecteert verandering in de ademhaling en reageert daarop. Na onderhuidse plaatsing wordt onder beeldbegeleiding een elektrode in positie gebracht in het bloedvat dat langs het hart loopt en ook vlak langs de zenuw die het middenrif stimuleert. De elektrode kan een prikkel geven aan het middenrif waardoor een ademhalingsbeweging ontstaat. “Tijdens het aanbrengen van het systeem is de patiënt wakker”, legt Asin uit. “Onder lokale verdoving prikken we een bloedvat aan onder het sleutelbeen. Dat gebeurt door een cardioloog, op de kamer voor hartkatheterisaties. Tijdens de procedure testen we de prikkeloverdracht en de reactie van de patiënt daarop. Zo kunnen we de juiste prikkelsterkte instellen. Dit soort invasieve procedures geven altijd risico op een bloeding, een klaplong of een infectie, dus daar moeten we alert op zijn.”

Het nieuwe systeem is al uitvoerig getest en heeft goedkeuring van de FDA in de VS en van de EMA in Europa. “Het is dus niet helemaal experimenteel”, aldus Asin. “Uit eerdere onderzoeken is gebleken dat het systeem na een jaar bij 91% van de patiënten zorgt voor significante afname van het aantal apneus en had 82% betere kwaliteit van leven. Bovendien zouden vrijwel alle behandelde patiënten opnieuw kiezen voor de behandeling.”

“Het Remede systeem is een mooie aanvulling op wat we al hebben”

Vijf jaar follow up

Inmiddels is het Remede systeem in Amphia bij twee patiënten geïmplanteerd. De volgende twee staan gepland voor september. Toepassing van het nieuwe systeem gebeurt in het kader van een wereldwijde studie naar de effectiviteit en veiligheid op de langere termijn. Asin vertelt: “Met een follow up van vijf jaar onderzoeken we onder andere de afname van het aantal ademhalingsstoornissen en verbetering van kwaliteit van leven. Bij patiënten met hartfalen beoordelen we onder meer de hartfunctie en het uithoudingsvermogen. Tevens onderzoeken we het effect en de veiligheid van het systeem op de lange termijn en het optreden van eventuele risico’s of bijwerkingen.”

Mooie aanvulling

In de studie mogen in Nederland in eerste instantie 20 patiënten deelnemen. Over enkele maanden gaat waarschijnlijk ook Medisch Spectrum Twente meedoen. Asin benadrukt dat bij patiënten met centraal slaapapneu eerst andere behandelopties worden geprobeerd: behandeling met een CPAP-apparaat, eventueel in combinatie met medicijnen en/of zuurstof. Bij onvoldoende effect is ASV (een PAP-apparaat dat de ademhaling ondersteunt als deze afneemt) een optie voor patiënten met nog voldoende hartspierfunctie. “Als de hartspierfunctie te veel is afgenomen of de behandeling met een masker niet wordt verdragen of onvoldoende werkt, is het Remede systeem een alternatieve optie”, besluit Asin. “Het is dus een mooie aanvulling op wat we al hebben.”

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Minder administratie, beter contact

AI kan artsen ondersteunen door administratieve lasten te verlichten, ziet Juliën Rezek. Transcriptietools maken automatisch verslagen, waardoor artsen meer tijd hebben voor patiënten. “Hierdoor kunnen artsen dieper ingaan op klachten, wat resulteert in betere zorg.”

‘Laten we allemaal één stapje in elkaars domein zetten’

Zorgverleners hebben nog onvoldoende oog voor het verband tussen mentale klachten, hormonale klachten en hart- en vaatziekten bij vrouwen, aldus Sandra Kooij. Meer samenwerking tussen verschillende disciplines is nodig. “Kijk bij elkaar mee. Geef elkaar advies.”

Casus: oudere patiënte met reukproblemen

Op het spreekuur komt een 70-jarige vrouw in verband met problemen met ruiken. De problemen zijn enkele jaren eerder gestart. Initieel met minder goed ruiken (hyposmie), sinds een half jaar worden geuren steeds vaker als vies ervaren (kakosmie). Wat is uw diagnose?

Casus: man met klachten in de bovenbuik

Een man heeft in toenemende mate klachten van pijn in de bovenbuik. De pijn is zeurend en soms stekend en zit middenin de buik. Wat is uw diagnose?

Van tropenarts naar huisarts op Texel

Josine Blanksma werkte jarenlang als tropenarts voor Artsen zonder Grenzen en is een paar jaar geleden een nieuw avontuur aangegaan: ze werkt nu als huisarts op Texel. “Mijn nieuwe carrièrepad is heus niet minder uitdagend te noemen.”

‘Ik kan niet wachten op de eerste geprinte lasagne’

Ineke Obbema werkt met 3D-geprinte maaltijden voor mensen met slikproblemen bij het Máxima MC. De herkenbare vormen en verbeterde smaak bieden een opvallend alternatief voor traditionele gemalen voeding. “Je kunt meteen proeven dat er een chef-kok achter zit.”

Klimaatimpact onderzoeken voor een heel zorgpad

Lisanne Kouwenberg doet onderzoek naar de milieu-impact van zorgpaden. Dat kan aangrijpingspunten opleveren voor het verlagen van de klimaatimpact. “De meeste studies kijken naar één behandeling. Maar daar zit een heel traject omheen dat er ook aan bijdraagt.”

Help patiënten te stoppen met roken: ‘Minder zenden en meer interacteren’

Marieke Helmus combineert kunst en innovatie om het gesprek over stoppen met roken te starten. Met tools zoals een ‘Chat met je sigaret’-chatbot en humoristische ansichtkaarten helpt ze moeilijk bereikbare groepen om na te denken over hun rookgedrag.

Is er een dokter aan boord?

Wat doe je als er in een vliegtuig om een arts wordt gevraagd? Huisarts en luchtvaartgeneeskundige Peter Nijhof legt uit hoe medische noodgevallen in de lucht worden aangepakt, van de rol van artsen en cabinepersoneel tot het gebruik van medische kits en noodlandingen.

‘Stress verdient centrale plek in het consult’

Chronische stress, vaak gekoppeld aan sociale problemen, kan gezondheidsklachten veroorzaken. Feia Hemke pleit voor meer aandacht hiervoor in de spreekkamer en ontwikkelde tools om dit bespreekbaar te maken. “Hierdoor voorkom je onnodige medicalisering.”