DOQ

Nieuw ontdekt eiwit speelt rol bij ontstekingen atherosclerose

Een groep (inter)nationale wetenschappers vond een nieuw eiwit, prosaposine genaamd, dat een belangrijke rol speelt bij altherosclerose en daarmee een potentieel therapeutisch doelwit vormt. Dit translationele onderzoek strekte zich uit from bench to bedsite en verscheen in Science Translational Medicine.

Macrofagen spelen een centrale rol bij de pathogenese van atherosclerose. Ze zijn namelijk verantwoordelijk voor de ontstekingsactiviteit in het kader van atherosclerose. Dat ontstekingsproces kost veel energie. Daarom moeten macrofagen hun energieverbruik flink opschroeven. Het is belangrijk om dit proces te ontrafelen. Dat geeft niet alleen inzicht in die ontstekingsactiviteit en daarmee atherosclerose in elkaar zit, maar biedt mogelijk ook aanknopingspunten om dat proces af te remmen.

(Foto: iStock)

Aanpak van pathways

De hoofdschakelaar van het metabolisme in macrofagen is een eiwitcomplex dat mechanistic target of rapamycin (mTOR) wordt genoemd. Met behulp van nanotechnologie (om precies te zijn: myeloïde celspecifieke nanobiologicals) konden de onderzoekers deze hoofdschakelaar specifiek in macrofagen uitschakelen.

Vervolgens hebben ze in een muismodel onderzocht wat het effect daarvan op atherosclerose is. In apolipoproteïne E-deficiënte (Apoe-/-) muizen vonden ze dat het doelgericht aanpakken van de signaleringspathways, waarbij mTOR en ribosomale proteïne S6 kinase-1 (S6K1) betrokken zijn, resulteert in een snelle afname van de ontstekingsactiviteit van de macrofagen in een atherosclerotische plaque. Al na één week behandeling namen zowel de omvang van de atherosclerose, als de bijbehorende ontsteking af.

Identificatie en remming van prosaposine

Vervolgens zijn de wetenschappers het moleculaire mechanisme gaan ontrafelen dat ten grondslag ligt aan dit krachtige ontstekingsremmende effect. Daarbij kwam steeds één eiwit naar voren: prosaposine. De rol hiervan bij atherosclerose was tot nu toe niet bekend. In aanvullende experimenten vonden ze dat prosaposine een belangrijk effect heeft op het metabolisme van macrofagen. Bij muizen die geen prosaposine kunnen aanmaken, ontstond ook minder atherosclerose en ontsteking in de vaatwand.

Bij evaluatie van de veranderingen in het transcriptoom vonden ze dat het Psap-gen dat codeert voor het lysosomale eiwit prosaposine, nauw verwant is aan de mTOR-signalering.

Daaropvolgende in vitro experimenten toonden dat remming van het Psap-gen zowel de glycolyse als de oxidatieve fosforylering onderdrukte.
Transplantatie van het beenmerg dat geen Psap-gen bevatte, in knock-out muizen waarin het gen voor de LDL-receptor ontbrak (Ldlr -/-) leidde tot een afgenomen progressie van de atherosclerose en in een afgenomen ontstekingsactiviteit in de plaque.

Bevestiging bij de mens

Tot slot wilden de onderzoekers weten of prosaposine ook bij mensen een rol speelt in atherosclerose. Ze vonden dat er veel prosaposine werd aangemaakt door macrofagen en dat dit samenhangt met hun ontstekingsactiviteit. Het bevestigt dat prosaposine in macrofagen een sleutelrol speelt in de atherosclerose. Deze bevindingen bieden mechanistische inzichten in de ontwikkeling van atherosclerose.
Prosaposine is dan ook een nieuw potentieel aangrijpingspunt voor de behandeling van atherosclerose.


Referenties: van Leent MMT, Beldman TJ, Toner YC, et al. Prosaposin mediates inflammation in atherosclerosis. Sci Transl Med. 2021;13:eabe1433. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33692130/
Obscuur eiwit speelt belangrijke rol in aderverkalking. Radboudumc.nl, 11 maart 2021.https://www.radboudumc.nl/nieuws/2021/obscuur-eiwit-speelt-belangrijke-rol-in-aderverkalking

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Minder administratie, beter contact

AI kan artsen ondersteunen door administratieve lasten te verlichten, ziet Juliën Rezek. Transcriptietools maken automatisch verslagen, waardoor artsen meer tijd hebben voor patiënten. “Hierdoor kunnen artsen dieper ingaan op klachten, wat resulteert in betere zorg.”

‘Laten we allemaal één stapje in elkaars domein zetten’

Zorgverleners hebben nog onvoldoende oog voor het verband tussen mentale klachten, hormonale klachten en hart- en vaatziekten bij vrouwen, aldus Sandra Kooij. Meer samenwerking tussen verschillende disciplines is nodig. “Kijk bij elkaar mee. Geef elkaar advies.”

Casus: oudere patiënte met reukproblemen

Op het spreekuur komt een 70-jarige vrouw in verband met problemen met ruiken. De problemen zijn enkele jaren eerder gestart. Initieel met minder goed ruiken (hyposmie), sinds een half jaar worden geuren steeds vaker als vies ervaren (kakosmie). Wat is uw diagnose?

Casus: man met klachten in de bovenbuik

Een man heeft in toenemende mate klachten van pijn in de bovenbuik. De pijn is zeurend en soms stekend en zit middenin de buik. Wat is uw diagnose?

Van tropenarts naar huisarts op Texel

Josine Blanksma werkte jarenlang als tropenarts voor Artsen zonder Grenzen en is een paar jaar geleden een nieuw avontuur aangegaan: ze werkt nu als huisarts op Texel. “Mijn nieuwe carrièrepad is heus niet minder uitdagend te noemen.”

‘Ik kan niet wachten op de eerste geprinte lasagne’

Ineke Obbema werkt met 3D-geprinte maaltijden voor mensen met slikproblemen bij het Máxima MC. De herkenbare vormen en verbeterde smaak bieden een opvallend alternatief voor traditionele gemalen voeding. “Je kunt meteen proeven dat er een chef-kok achter zit.”

Klimaatimpact onderzoeken voor een heel zorgpad

Lisanne Kouwenberg doet onderzoek naar de milieu-impact van zorgpaden. Dat kan aangrijpingspunten opleveren voor het verlagen van de klimaatimpact. “De meeste studies kijken naar één behandeling. Maar daar zit een heel traject omheen dat er ook aan bijdraagt.”

Help patiënten te stoppen met roken: ‘Minder zenden en meer interacteren’

Marieke Helmus combineert kunst en innovatie om het gesprek over stoppen met roken te starten. Met tools zoals een ‘Chat met je sigaret’-chatbot en humoristische ansichtkaarten helpt ze moeilijk bereikbare groepen om na te denken over hun rookgedrag.

Is er een dokter aan boord?

Wat doe je als er in een vliegtuig om een arts wordt gevraagd? Huisarts en luchtvaartgeneeskundige Peter Nijhof legt uit hoe medische noodgevallen in de lucht worden aangepakt, van de rol van artsen en cabinepersoneel tot het gebruik van medische kits en noodlandingen.

‘Stress verdient centrale plek in het consult’

Chronische stress, vaak gekoppeld aan sociale problemen, kan gezondheidsklachten veroorzaken. Feia Hemke pleit voor meer aandacht hiervoor in de spreekkamer en ontwikkelde tools om dit bespreekbaar te maken. “Hierdoor voorkom je onnodige medicalisering.”