DOQ

Nieuwe inzichten in astma dankzij plattegrond van luchtwegen

Voor het eerst is er systematisch in kaart gebracht welke cellen er in de luchtwegen zitten en op welke plek, zowel bij gezonde mensen als bij astmapatiënten. Ook is duidelijker wat deze cellen precies doen. Wetenschappers van het Universitair Medisch Centrum Groningen en het Wellcome Sanger Institute in Engeland brachten dit in kaart dankzij nieuwe onderzoekstechnieken.

De eerste resultaten publiceerden zij recent in Nature Medicine. ‘We begrijpen nu bijvoorbeeld beter hoe het komt dat de slijmproductie bij astma zo groot is. Misschien kunnen we daar medicijnen tegen ontwikkelen.’ Het onderzoek is mede mogelijk geworden door het Longfonds en GSK.

Oude vraag

Vanuit het UMCG is dr. Martijn Nawijn nauw betrokken bij het onderzoek. ‘Wij hebben een nieuw antwoord gezocht op de oude vraag wat er bij mensen met astma precies gebeurt in de luchtwegen. We kennen het antwoord op die vraag al wel in grote lijnen: er zijn te veel actieve ontstekingscellen die zorgen voor een overproductie van slijm in de luchtwegen. Die worden daardoor te nauw. Dat antwoord vond men eerder al door stukjes weefsel van de luchtwegen onder de microscoop te bekijken en door DNA en RNA van deze stukjes weefsel te onderzoeken.’

Nieuwe technieken

‘Inmiddels zijn er nieuwe onderzoekstechnieken, waardoor we in plaats van groepjes cellen echt alle individuele cellen kunnen bestuderen,’ vertelt Nawijn. ‘Dat is nuttig, omdat er ruim veertig verschillende soorten cellen in de longen zitten. We wisten bijvoorbeeld dat cellen in de luchtwegen te veel slijm maken, maar niet welke cellen dat doen.’ De aanname was altijd dat de slijmproducerende cellen, die iedereen heeft, in astma in aantal toegenomen zijn en extra slijm produceerden. ‘Door het bestuderen van individuele cellen hebben we ontdekt dat bij astmapatiënten ook een ander type cellen – de trilhaarcellen – actief aan die slijmproductie bijdragen. Het lijkt erop dat ze daartoe worden aangezet door de ontstekingscellen die bij astma overactief zijn.’

Interacties

‘Daarnaast kunnen we nu de interacties tussen cellen bekijken. We wisten al dat ontstekingscellen een rol speelden, maar nu zien we pas goed hoe groot die invloed is. Bij gezonde personen communiceren allerlei soorten cellen met elkaar, om zo samen de luchtwegen gezond te houden. Bij astmapatiënten vallen vrijwel al die interacties weg. De ontstekingscellen lijken de communicatie in de luchtwegen volledig te domineren. Het is nog wel de vraag of dit oorzaak of gevolg is van astma, maar het is zeker een interessant gegeven om verder te onderzoeken.’

Human Cell Atlas

De resultaten van dit onderzoek worden gedeeld in de Human Cell Atlas: een collectie van ‘plattegronden’ van de cellulaire samenstelling van het lichaam bij gezonde personen en bij ziekte. ‘Wij doen ook mee aan dat project en hebben onze data gedeeld. We zien nu al dat die database gebruikt wordt. Blijkbaar zijn andere onderzoekers geïnteresseerd in onze data. Veel ontdekkingen die we hebben gedaan moeten verder uitgewerkt worden. Daar kunnen nog veel wetenschappers lang aan werken.’

Mechanismes van ziektes

Het uitgangspunt van het wetenschappelijk onderzoek in het UMCG is om meer gezonde jaren toe te voegen aan het leven. Daarom verrichten we onderzoek naar de mechanismes van ziektes, dus naar de vraag: wat ligt ten grondslag aan een ziekte? Ook zoeken we naar manieren om ziektes te voorkomen, en, als er toch ziektes ontstaan, naar nieuwe manieren om die vast te stellen en te behandelen.

Bron: UMCG

 

 

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Tussen de spreekkamer en het schetsboek: arts met beeld als tweede taal

Aios dermatologie Loes Vos maakt naast haar werk medische illustraties. Voor collega’s, patiënten én landelijke campagnes vertaalt ze complexe informatie naar helder beeld. “Ik teken bijna bij elk consult wel iets uit.”

Casus: patiënte met dyspnoe en oedeem in het gelaat

Een 66-jarige vrouw presenteert zich met sinds drie weken progressief verminderde inspanningstolerantie en met name ’s ochtends een zwelling van het gelaat. Overdag verbeteren de klachten deels. Wat is uw diagnose?

Wat je verwacht, voel je: wat zorgverleners kunnen leren van placebo-effecten

Wat patiënten verwachten, beïnvloedt direct hoe zij pijn of bijwerkingen ervaren. Henriët van Middendorp legt uit hoe placebo- en nocebo-effecten werken, en hoe zorgverleners deze bewust en ethisch kunnen inzetten in de praktijk.

Trots op goed werkend meld­systeem voor bijwerk­ingen

Agnes Kant wijst op het belang van meer onderzoek naar bijwerkingen en roept zorgverleners op te blijven melden bij het Bijwerkingenmeldsysteem. “Van 70% van de geneesmiddelen is nog onduidelijk of deze veilig tijdens de zwangerschap gebruikt kunnen worden.”

Wandelend naar een betere gezondheid

Matthijs van der Poel combineert als huisarts en sportliefhebber zorg en beweging. Met stichting Looprecept wandelt hij wekelijks met patiënten – goed voor lijf, hoofd én verbinding. “Het is heel laagdrempelig en dat verklaart denk ik ook het succes.”

De patiënt doet lastig, en dan?

Patiënten met een persoonlijkheidsstoornis kunnen soms veel losmaken, zowel in het behandeltraject als bij de arts. Thom van den Heuvel geeft handvatten voor het omgaan met deze patiëntengroep. “Het contact vraagt meer tijd en legt tegelijk emotionele druk op de arts."

Vind meertalige zorgverleners via ikspreekmeerdan.nl

Als anios in een huisartsenpraktijk in Amsterdam merkte Daan Frehe dat taal voor veel patiënten een barrière vormt voor het krijgen van goede zorg. “Via ikspreekmeerdan.nl kan nu een zorgverlener met een gedeelde taal en cultuur gevonden worden. Dat is enorm waardevol.”

Casus: man met een veranderde vlek op het been

Een 72-jarige man presenteert zich op uw spreekuur met een veranderde plek op het bovenbeen rechts. De vlek is gegroeid en van kleur veranderd. De patiënt heeft een licht huidtype en een voorgeschiedenis van basaalcelcarcinoom. Wat is uw diagnose?

Maak van wachttijd in de ggz hersteltijd: vijf praktische adviezen

Sanne Booij en Christien Slofstra willen af van de stille wachttijd in de ggz. Met hulp van de huisarts kan het herstel al beginnen, nog vóór de intake. “Deze periode hoeft geen verloren tijd te zijn.”

Beteugelen geneesmiddel­prijzen noodzakelijk voor betaalbare zorg

Wilbert Bannenberg strijdt met Stichting Farma ter Verantwoording tegen excessieve geneesmiddelprijzen. Zijn missie: winsten beteugelen om zorg toegankelijk te houden. “Geneesmiddelprijzen moeten beteugeld gaan worden, anders wordt de zorg onbetaalbaar.”