DOQ

Nieuwe operatie­techniek herstelt cholesteatoom in één keer

Een cholesteatoom komt na chirurgische verwijdering vaak terug. Uit onderzoek van KNO-arts Hylke van der Toom bleek dat bij het gebruik van een nieuwe operatietechniek het aantal patiënten dat een heroperatie nodig heeft van 35% naar 8% daalt.

Hylke van der Toom onderzocht in het Erasmus MC het effect van de nieuwe, in België ontwikkelde operatietechniek, die bekend staat onder de naam mastoïdobliteratie. Het belangrijkste verschil met de traditionele operatie is dat de chirurg de ruimte in het oor, achter het trommelvlies, opvult met verpulverd (kunst)bot. Hierdoor wordt zowel het bij de operatie geboorde gat gedicht als ook een deel van de luchthoudende compartimenten in het bot rond het middenoor.

“Door de luchtkamers vol te stoppen met botmateriaal is de kans op onderdruk kleiner”

KNO-arts Hylke van der Toom

Onderdruk

Van der Toom legt uit wat er bij een cholesteatoom misgaat: “Het trommelvlies bestaat uit huidcellen die, net als de rest van de huid, continu vervangen worden. Normaal verlaten de loskomende huidschilfers met het oorsmeer het oor. Maar soms groeit het trommelvlies naar binnen en hopen de huidcellen zich achter het trommelvlies op waardoor ze geen kant op kunnen. De zich ophopende cellen zetten de structuren in het oor onder druk, waardoor op den duur schade aan de gehoorbeentjes ontstaat; in een later stadium soms zelfs tot de aangezichtszenuw aan toe. Een operatie is de enige remedie.”
Waarom het trommelvlies naar binnen groeit is niet bekend, hoewel er enkele theorieën zijn die te maken hebben met onderdruk achter het trommelvlies. Van der Toom: “Een slecht functionerende buis van Eustachius kan onderdruk veroorzaken. Dat is bijvoorbeeld het geval bij mensen met een hazenlip of het syndroom van Down. Een andere theorie gaat uit van een verstoorde gasuitwisseling in het bot van het middenoor. Rond de luchtkamers in het bot lopen bloedvaatjes. Bij mensen die heel veel bloedvaatjes hebben, raakt de uitwisseling van O2 en CO2 verstoord, waardoor eerder een onderdruk ontstaat.”
De laatste theorie, over de gasuitwisseling, verklaart mogelijk waarom de mastoïdobliteratie tot minder recidieven leidt. “Door de luchtkamers vol te stoppen met botmateriaal, kan er minder gasuitwisseling plaatsvinden en is de kans op onderdruk kleiner”, aldus Van der Toom.

“Na een follow-up van gemiddeld 5 jaar, bleek het aantal recidieven in de mastoïdobliteratie-groep 7,6% tegenover 34,9% in de andere groep”

Onderzoek

Tijdens zijn onderzoek had de KNO-arts de beschikking over een cohort van 337 patiënten met een cholesteatoom. Een deel kreeg een mastoïdobliteratie en een deel een klassieke operatie. Na een follow-up van gemiddeld 5 jaar, bleek het aantal recidieven in de mastoïdobliteratie-groep 7,6% tegenover 34,9% in de andere groep.
In zeldzame gevallen krijgt de patiënt na de operatie een wondinfectie. Dit gebeurde in beide studiegroepen even vaak. “Deze oorontsteking is een mogelijke oorzaak voor een deel van de recidieven bij de mastoïdobliteratie-groep aangezien het nieuwe bot als gevolg van de ontsteking op kan lossen. Daarnaast is het laten zitten van een klein deel van het cholesteatoom ook een reden voor een residu.” De onderzoekers vonden geen significante verschillen met betrekking tot het postoperatieve antibioticagebruik of de audiologische uitkomsten.

“Ik ga ervan uit dat de nieuwe techniek de klassieke operatie volledig zal verdringen”

Minder operaties

Een mastoïdobliteratie is geen gemakkelijke ingreep, zegt van der Toom. “Het klinkt heel eenvoudig maar de operatie duurt 5-6 uur tegenover 3-4 uur voor de traditionele operatie. Een lastig aspect is het afsluiten van het middenoor zodat hier geen botstof in valt.” Hoewel de techniek langduriger is, leidt ze uiteindelijk toch tot een verminderde druk op de OK-capaciteit. Jaarlijks opereren de KNO-artsen 1600 Nederlanders aan een cholesteatoom. Omdat zo’n 70% van de recidieven binnen een jaar optreedt, worden de patiënten samen 2500 keer geopereerd. Dankzij de mastoïdobliteratie zal het aantal heroperaties veel minder zijn. “De mastoïdobliteratie is in Nederland flink in opkomst. Ik ga ervan uit dat de nieuwe techniek de klassieke operatie volledig zal verdringen”, besluit Van der Toom.

Referentie: Van der Toom HFE. Outcome of cholesteatoma surgery: Obliteration versus non-obliteration techniques. Proefschrift Erasmus Universiteit Rotterdam. 2023.

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Casus: jongen met gepig­menteerde huid­afwijking

Een tienjarige jongen heeft een opvallende laesie op de rechterbovenarm. Bij navraag blijkt deze laesie al jaren aanwezig. In de familie komen geen melanomen voor. De jongen heeft een blanco voorgeschiedenis. Wat is uw diagnose?

Casus: man met klachten van moeizaam plassen

Een man komt met een doorgemaakte blaasontsteking op uw spreekuur. Plassen gaat al een paar jaar langzaamaan moeilijker en moeilijker. De straal is zwak, nogal eens sproeiend en er wordt bijna altijd wat nagedruppeld. Persen helpt niet echt. Wat is uw diagnose?

Iedere arts moet zich voorbereiden op een leven lang leren

Welzijn is een voorwaarde voor professionele en persoonlijke ontwikkeling. En dat is in de medische sector meer dan ooit een punt van zorg, vindt Marjolein van de Pol. “De nieuwe bewegingen moet je gewoon volgen, in welke fase van je carrière je ook zit.”

‘‘Minder eten en meer bewegen’ is echt een misvatting’

Mensen met obesitas hebben vaak te maken met negatieve vooroordelen, ook in de zorg. Daardoor vermindert de kwaliteit van zorg, legt Paige Crompvoets uit. “Uit mijn onderzoek bleek dat mensen met obesitas soms belachelijk gemaakt worden door hun zorgverleners.”

Whispp biedt oplossing voor mensen met stem- en spraak­problemen

Joris Castermans ontwikkelde Whispp, een app die met behulp van AI fluister- en aangedane spraak kan omzetten in een heldere en natuurlijke stem. “Wie nog audio- of video-opnames heeft van de gezonde stem, kan met Whispp de eigen stem van vroeger creëren.”

Artsen voor Kinderen helpt kinderen met een chronische ziekte of beperking

Michel Weijerman van Stichting Artsen voor Kinderen vertelt over hun projecten voor betere zorg en welzijn voor kinderen met een chronische aandoening. “Zo’n 200 zorgprofessionals zijn op vrijwillige basis bij onze poli betrokken. Binnen 48 uur krijg je antwoord.”

Casus: patiënte met dagelijkse neusbloedingen

Een patiënte is de dagelijkse neusbloedingen rechts helemaal zat. Door het dichtknijpen van de neus gedurende 10 minuten stopt de bloeding wel steeds. Wat is uw diagnose?

‘Wees alert op opioïd­misbruik bij patiënten op SEH’

Opioïdgebruik komt bij SEH-patiënten vaker voor dan gemiddeld. Meer bewustzijn over misbruik van deze medicatie is nodig, aldus Joris Holkenborg. “Maar vergeleken met de VS doen we het in Nederland, mede dankzij apothekers en huisartsen, best wel goed.”

Voorkom een burn-out

Huisarts Nico Verhoef onderzocht waarom steeds meer artsen een burn-out krijgen, hoe dit te voorkomen, én geeft tips hoe je het werk leuk houdt voor jezelf. “Een middag per week maakte ik vrij voor kleine chirurgische ingrepen, omdat ik dat heel leuk vind om te doen.”

De zorgverlener als verwonderaar

Steeds meer resultaten wijzen uit dat een goed contact tussen de zorgverlener, het kind en de ouders, veel leed kan voorkomen. Piet Leroy zet zich in voor pijn- en traumavrije zorg bij kinderen. “Ik spreek nooit over lastige ouders, wel over kwetsbare ouders.”