DOQ

Nieuwe techniek spoort vroege longkanker beter op

Bij verdachte longnodules is het lastig om een weefseldiagnose van longkanker te stellen. Hoogleraar Interventie Longziekten Erik van der Heijden (Radboudumc) ontwikkelt een nieuwe bronchoscopietechniek: beeldgestuurde navigatiebronchoscopie. Hiermee kan hij kleine longnodules beter bereiken en een biopt nemen voor weefseldiagnose. De komende jaren wil hij deze methode verder ontwikkelen en in heel Nederland implementeren.

In de vroege fase van longkanker lukt het vaak niet om een goede weefseldiagnose te stellen. Met een CT-geleide transthoracale biopsie kan de radioloog een verdachte longnodule niet altijd bereiken. Daarnaast leidt deze ingreep in 20 tot 25% van de gevallen tot een klaplong. Erik van der Heijden ontwikkelde een beeldgestuurde navigatiebronchoscopie die het beter mogelijk maakt om een biopt te nemen van kleine longnodules.

(Foto: Bert Beelen)

“Cone beam CT-geleide navigatiebronchoscopie levert in 85-90% van de gevallen een biopt met sluitende weefseldiagnose op”

Hoogleraar Interventie Longziekten prof. dr. Erik van der Heijden

Combinatie van technieken

Deze techniek bestaat uit een combinatie van cone beam CT en navigatiebronchoscopie en vindt plaats op een hybride operatiekamer of interventie radiologie kamer. “Allereerst brengen we, door de bronchoscoop, een kathetertje in het longsegment waarin de longnodule zich bevindt. Vervolgens maken we een CT-scan. Daarop tekenen we, met behulp van speciale software, zowel de longnodule als de route daar naartoe in. Die route projecteren we dan, vanuit verschillende richtingen, over ons doorlichtingsbeeld. Zo kun je heel precies door de bronchiaalboom navigeren. Op deze manier bereiken we in 90 tot 95% van de gevallen de kleine nodules. In 85 tot 90% van de gevallen levert dit ook een biopt en een sluitende weefseldiagnose op.”

“Als er sprake is van longkanker kunnen we meteen een mediastinaal stadiëringsonderzoek uitvoeren”

Voordelen en verbeterpunten

Een longbiopsie met beeldgestuurde navigatiebronchoscopie kent een aantal voordelen ten opzichte van een transthoracale biopsie. Allereerst is er minder risico op een klaplong (2 versus 20%). Daarnaast kan de longarts met de navigatiebronchoscopie gemakkelijker meerdere nodules tijdens één procedure onderzoeken, zelfs in beide longen. Tot slot vindt tijdens de ingreep direct een pathologisch onderzoek van het weefsel plaats. “Als er sprake is van longkanker kunnen we meteen een mediastinaal stadiëringsonderzoek uitvoeren.”
Naast voordelen zijn er ook verbeterpunten. Allereerst is de methode nog erg arbeidsintensief. Per patiënt duurt de procedure, inclusief het mediastinale stadiëringsonderzoek, ongeveer anderhalf uur. Dit komt vooral doordat de biopsieën en het pathologisch onderzoek veel tijd kosten. Daarnaast is er een lange leercurve. Van der Heijden: “In ons team in Nijmegen bereikten we pas na 100 tot 120 patiënten een stabiele diagnostische opbrengst. Een van mijn doelstellingen voor de komende tijd is dan ook om de toepassing gemakkelijker te maken. Hiervoor heb ik, naast artsen, technisch geneeskundigen in mijn team. Zij hebben veel verstand van de geavanceerde technologie die bij deze ingreep komt kijken.”

“Ik verwacht dat we in de toekomst ook door longkankerscreening steeds meer nodules gaan ontdekken”

Heel Nederland

Voor de komende jaren verwacht Van der Heijden dat de vraag naar weefseldiagnose bij kleine longnodules toe zal nemen. “Op dit moment betreft het vooral nodules die bij toeval ontdekt worden. In de toekomst verwacht ik dat we ook door longkankerscreening steeds meer nodules gaan ontdekken. Het is dan ook belangrijk dat de beeldgestuurde navigatiebronchoscopie in heel Nederland beschikbaar komt.”
De komende jaren wil hij er dan ook voor zorgen dat longartsen door heel het land de nieuwe techniek onder de knie krijgen. Voor die implementatie heeft hij een training ontwikkeld. “De eerste centra zijn al begonnen met de trainingen. De bedoeling is om in elke longkankernetwerkregio in Nederland ten minste één centrum te helpen openen. Van daaruit kunnen we de kennis dan weer verder verspreiden.”

“De meest ideale combinatie is natuurlijk dat je in één procedure de tumor diagnosticeert én behandelt”

Stip op de horizon

Naast de diagnose van longnodules wil van der Heijden de beeldgestuurde navigatiebronchoscopie ook graag toepassen voor de behandeling van kleine tumoren. “De meest ideale combinatie is natuurlijk dat je in één procedure de tumor diagnosticeert én behandelt. Dat is de stip op de horizon waar ik met mijn team naartoe werk de komende jaren. Voordat het zover is, is er nog wel veel onderzoek nodig. Zo wil ik uitzoeken welke behandeling hiervoor het meest geschikt is. Denk bijvoorbeeld aan verhitting van de tumor met microgolven of lokale immunotherapie. Een ander aandachtspunt is de selectie van patiënten die voor directe behandeling in aanmerking komen. Er zijn dus nog heel wat puzzelstukjes te leggen.”

Erik van der Heijden:
Is per 1 december 2022 benoemd als hoogleraar Interventie Longziekten aan de Radboud Universiteit / het Radboudumc. Op vrijdag 24 maart 2023 spreekt hij zijn oratie uit met de titel ‘De dans ontspringen.’ Voorafgaand aan de oratie is er een symposium getiteld: Interventional Pulmonology: at the center of action in lung cancer developments’
Recent ontving Van der Heijden twee grote subsidies voor zijn werk. Van het KWF kreeg hij een subsidie voor de implementatie van de cone beam CT-geleide navigatiebronchoscopie in Nederland. Vanuit de Europese Unie kreeg hij, samen met een consortium van partners van universiteiten en de industrie, een EU-IHI subsidie. Deze zal hij besteden aan de ontwikkeling van de bronchoscopische behandeling van longnodulen.

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Minder administratie, beter contact

AI kan artsen ondersteunen door administratieve lasten te verlichten, ziet Juliën Rezek. Transcriptietools maken automatisch verslagen, waardoor artsen meer tijd hebben voor patiënten. “Hierdoor kunnen artsen dieper ingaan op klachten, wat resulteert in betere zorg.”

‘Laten we allemaal één stapje in elkaars domein zetten’

Zorgverleners hebben nog onvoldoende oog voor het verband tussen mentale klachten, hormonale klachten en hart- en vaatziekten bij vrouwen, aldus Sandra Kooij. Meer samenwerking tussen verschillende disciplines is nodig. “Kijk bij elkaar mee. Geef elkaar advies.”

Casus: oudere patiënte met reukproblemen

Op het spreekuur komt een 70-jarige vrouw in verband met problemen met ruiken. De problemen zijn enkele jaren eerder gestart. Initieel met minder goed ruiken (hyposmie), sinds een half jaar worden geuren steeds vaker als vies ervaren (kakosmie). Wat is uw diagnose?

Casus: man met klachten in de bovenbuik

Een man heeft in toenemende mate klachten van pijn in de bovenbuik. De pijn is zeurend en soms stekend en zit middenin de buik. Wat is uw diagnose?

Van tropenarts naar huisarts op Texel

Josine Blanksma werkte jarenlang als tropenarts voor Artsen zonder Grenzen en is een paar jaar geleden een nieuw avontuur aangegaan: ze werkt nu als huisarts op Texel. “Mijn nieuwe carrièrepad is heus niet minder uitdagend te noemen.”

‘Ik kan niet wachten op de eerste geprinte lasagne’

Ineke Obbema werkt met 3D-geprinte maaltijden voor mensen met slikproblemen bij het Máxima MC. De herkenbare vormen en verbeterde smaak bieden een opvallend alternatief voor traditionele gemalen voeding. “Je kunt meteen proeven dat er een chef-kok achter zit.”

Klimaatimpact onderzoeken voor een heel zorgpad

Lisanne Kouwenberg doet onderzoek naar de milieu-impact van zorgpaden. Dat kan aangrijpingspunten opleveren voor het verlagen van de klimaatimpact. “De meeste studies kijken naar één behandeling. Maar daar zit een heel traject omheen dat er ook aan bijdraagt.”

Help patiënten te stoppen met roken: ‘Minder zenden en meer interacteren’

Marieke Helmus combineert kunst en innovatie om het gesprek over stoppen met roken te starten. Met tools zoals een ‘Chat met je sigaret’-chatbot en humoristische ansichtkaarten helpt ze moeilijk bereikbare groepen om na te denken over hun rookgedrag.

Is er een dokter aan boord?

Wat doe je als er in een vliegtuig om een arts wordt gevraagd? Huisarts en luchtvaartgeneeskundige Peter Nijhof legt uit hoe medische noodgevallen in de lucht worden aangepakt, van de rol van artsen en cabinepersoneel tot het gebruik van medische kits en noodlandingen.

‘Stress verdient centrale plek in het consult’

Chronische stress, vaak gekoppeld aan sociale problemen, kan gezondheidsklachten veroorzaken. Feia Hemke pleit voor meer aandacht hiervoor in de spreekkamer en ontwikkelde tools om dit bespreekbaar te maken. “Hierdoor voorkom je onnodige medicalisering.”