DOQ

Onderbehandeling hypertensie bij ouderen door hardnekkige mythe

“De hersenen van ouderen kunnen bloeddrukveranderingen over dezelfde bandbreedte opvangen als de hersenen van jongeren”, zegt onderzoeker en klinisch geriater dr. Jurgen Claassen. Veel ouderen hebben hypertensie en daardoor een verhoogde kans op een beroerte of hartinfarct. Desondanks zijn veel artsen terughoudend met het behandelen van hypertensie bij ouderen. Die aanpak berust op een mythe, stelt Claassen.

Naast zijn klinische werk in het Radboudumc houdt klinisch geriater dr. Jurgen Claassen zich in het Nijmeegse Donders Instituut al ruim vijftien jaar bezig met wetenschappelijk onderzoek naar de doorbloeding van de hersenen. Het verband mag duidelijk zijn: als klinisch geriater heeft hij veel te maken met ziektes die de hersenen aantasten, zoals Alzheimer en andere vormen van dementie. “De hersenen zijn wat betreft hun bloedvoorziening zeer interessant. Dit ongeveer anderhalve kilo wegende orgaan legt beslag op ongeveer 15 procent van de totale cardiale output en verbruikt ongeveer 20 procent van de zuurstof die het bloed transporteert. Daarnaast is voor een goede werking van de hersenen een zeer constante doorbloeding nodig. Als de doorbloeding ook maar een beetje afneemt, merk je dat meteen. Je wordt minder alert, of zelfs duizelig.”

Onderzoeker en klinisch geriater dr. Jurgen Claassen

Buffer

Daarmee heeft het lichaam een probleem gecreëerd, want de bloeddruk in ons lichaam, die verantwoordelijk is voor de doorbloeding van de weefsels en organen, varieert voortdurend. Hij neemt toe als we ons inspannen, ergens van schrikken, door het gebruik van medicijnen of geleidelijk als we ouder worden. En de bloeddruk daalt als we uitrusten, slapen, plotseling opstaan, of (andere) medicijnen gebruiken. Zouden die veranderingen in bloeddruk zich steeds rechtstreeks vertalen in veranderingen in doorbloeding van de hersenen, dan zouden we snel in de problemen komen. Gelukkig heeft de natuur daar iets op gevonden. “De hersenen beschikken over een mechanisme dat autoregulatie heet”, legt Claassen uit. “Dat werkt als een buffer die binnen bepaalde grenzen de voortdurende variaties in de bloeddruk kan opvangen. Zo blijft de doorbloeding van de hersenen zo constant mogelijk en val je niet flauw zodra je opstaat.”

“In medische leerboeken lees je al decennialang dat ouderen een hogere bloeddruk nodig hebben omdat hun autoregulatie niet meer goed werkt”

Mythen

Over die autoregulatie van de hersendoorbloeding bestaan al decennia een aantal mythen, wijst het onderzoek van Claassen uit. Hij schreef er recent een overzichtsartikel over in het vakblad Physiological Reviews. “In de medische leerboeken lees je al decennialang dat oudere mensen een hogere bloeddruk nodig hebben omdat de autoregulatie van de doorbloeding in de hersenen bij hen niet meer goed werkt. Zij zouden daardoor minder goed in staat zijn een plotselinge bloeddrukdaling, bijvoorbeeld door opstaan, op te vangen. Hierop doorredenerend zou het daarom verstandig zijn bij ouderen de bloeddruk wat hoger te houden dan bij jongeren. Op grond van deze theorie wordt tevens verklaart waarom zoveel ouderen hypertensie hebben. Dat zou een oplossing zijn van de natuur om de verstoorde autoregulatie op te vangen.”

Niets mis mee!

Het onderzoek van Claassen wijst echter uit dat er niets mis is met de autoregulatie in de hersenen van ouderen. “Hun hersenen kunnen bloeddrukveranderingen over dezelfde bandbreedte opvangen als de hersenen van jongeren. Dat geldt zowel voor plotselinge bloeddrukveranderingen, bijvoorbeeld bij opstaan, als op de lange termijn door de bloeddruk met medicijnen te verlagen.” Dat geldt ook voor mensen met Alzheimer of een andere vorm van dementie. “In de hersenen van mensen met dementie is weliswaar sprake van veranderingen in de vaatweerstand en een verminderde doorbloeding, maar uit ons onderzoek blijkt dat de autoregulatie nog steeds goed werkt.”

“Bij ouderen met een behandelde hypertensie gaat de autoregulatie zelfs beter werken en komt orthostatische hypotensie juist minder voor”

Streefwaarden

Deze bevindingen hebben natuurlijk belangrijke klinische consequenties. “De mythe van de verstoorde autoregulatie in de hersenen van ouderen heeft ertoe geleid dat in de richtlijnen voor het behandelen van hypertensie de streefwaarden voor de bloedruk voor ouderen minder streng zijn dan die voor jongere mensen. Er is namelijk vrees voor regelmatig flauwvallen als je bij ouderen de bloeddruk verlaagt tot dezelfde streefwaarde als bij jongeren. Terwijl er door ons, en inmiddels ook door andere onderzoekers, onomstotelijk is aangetoond dat de autoregulatie bij ouderen niet verstoord is. De studies wijzen er ook op dat bij een behandelde hypertensie bij ouderen de autoregulatie zelfs nog wat beter gaat werken en dat flauwvallen bij opstaan, ofwel orthostatische hypotensie, juist minder voorkomt dan bij ouderen met onbehandelde hypertensie.”

“Door hun onbehandelde hypertensie lopen de ouderen wel een aanzienlijk verhoogde kans op een hart- of herseninfarct”

Leeftijd is geen contra-indicatie

Claassen pleit daarom al jaren voor het streng behandelen van hypertensie bij ouderen, tenzij er individuele redenen zijn om geen antihypertensiva voor te schrijven. “Want door hun onbehandelde hypertensie lopen de ouderen wel een aanzienlijk verhoogde kans op een hart- of herseninfarct. Bij ouderen is juist de potentiële winst van het behandelen van hypertensie groot. Mijn motto is daarom: om de hersenen gezond te houden, behandel je een oudere met hypertensie hetzelfde als een veertigjarige met hypertensie. Leeftijd is op zichzelf geen contra-indicatie voor het behandelen van hypertensie. Hetzelfde geldt voor mensen met Alzheimer of een andere vorm van dementie.”

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Boek over veilige sedatie toepassen op de SEH moet angst wegnemen

Vier SEH-artsen schreven een boek over veilige sedatie op de SEH. Het is bedoeld als naslagwerk en cursusmateriaal, vertellen Mischa Veen en Daniëlle van Winden. “Uniek is dat de informatie ook gericht is op het voorkomen van traumatische ervaringen voor patiënten.”

‘Wij willen over twintig jaar ook nog huisarts zijn’

Ties Janssen vertelt over het manifest ‘De huisarts van morgen’, waarmee de Lovah de continuïteit van de huisartsenzorg wil veiligstellen. “Al jaren wordt er nagedacht over vergrijzing en personeelstekorten in de zorg, en nog steeds kabbelt het maar voort.”

Casus: 13-jarig meisje met een bloedende moedervlek

Een 13-jarig meisje komt op het spreekuur omdat ze sinds enkele dagen een bloedende moedervlek heeft. De moedervlek zit er al sinds enkele maanden en is snel gegroeid en ook wat boller geworden. Verder geen klachten zoals pijn of jeuk. Wat is uw diagnose?

‘Ik heb medewerkers meegenomen naar waar ze het best op hun plek zijn’

Op de afdeling waar Jacqueline Loonen leiding geeft staat ‘persoonsgericht’ centraal, zowel in de patiëntenzorg als in de organisatie. “De patiënt en zorgverlener zijn samen verantwoordelijk. Iedereen komt vanuit zijn of haar expertise met voorstellen tot verbetering.”

Casus: vrouw met verkoudheid en oorpijn

Patiënte zit verkouden tegenover u met oorpijn links. De verkoudheid bestaat sinds gisteren maar de oorpijn is vannacht begonnen. De otalgie is pijnlijker dan de pijn die zij heeft ervaren bij de bevalling van haar kinderen. Het gehoor is links mogelijk iets minder dan rechts. Zij heeft geen koorts. Wat is uw diagnose?

Mededingings­toezicht biedt veel ruimte voor samen­werking

In ons zorgstelsel is veel ruimte voor samenwerking en netwerkvorming, vertelt Marco Varkevisser. “Veel zorgaanbieders denken dat heel veel niet mag van de ACM, terwijl die de afgelopen jaren heeft laten zien dat er juist veel ruimte is voor samenwerking.”

‘Vergroot herken­baarheid anti­biotica’

Een betere herkenbaarheid van antibiotica kan leiden tot verstandiger gebruik en zo helpen in de strijd tegen de wereldwijd groeiende antibioticaresistentie. Annelie Monnier en Heiman Wertheim vertellen over het ABACUS-project. “Resistentie kent geen grenzen.”

Medische hypnose: meer controle over je lijf en emoties

Kinderarts en hypnotherapeut Arine Vlieger vertelt over het gebruik van medische hypnose: “Als je de verwachtingen van de patiënt positief kan beïnvloeden dan heeft dat tevens effect op de behandeling. Taal is dan ook de basis van hypnose.”

Casus: vrouw met melaena, een steeds dikker wordende buik en een uitpuilende navel

Een vrouw wordt gepresenteerd op de Spoedeisende Hulp in verband met sinds 1 dag bestaande melaena. Daarnaast klaagt patiënte over een steeds dikker wordende buik, pijn in de rechter bovenbuik en een uitpuilende navel sinds 6 weken. Tevens zijn haar benen iets dikker geworden. Wat is uw diagnose?

In zes stappen afval op de OK reduceren

Roos Bleckman, Lukas Radema en hun collega’s van het OK Green Team bedachten een stappenplan om het afval op de OK de komende jaren met de helft te reduceren. “Het afdekmateriaal op de OK kon met maar liefst 20% gereduceerd kon worden.”


0
Laat een reactie achterx