Onderzoek om bijwerkingen rimpelvullers te voorspellen
Steeds meer mensen laten de rimpels in hun gezicht opvullen. Soms ontstaan daardoor klachten als roodheid, zwelling en verharding van de huid. Het VUmc en het RIVM hebben de producten en het ontstaan van deze klachten onderzocht. Ligt er straks een test om bijwerkingen van rimpelvullers te voorspellen?
Frank Niessen is plastisch chirurg, onder meer bij Vumc. Hij ziet mensen met zorgen over de permanente en semipermanente rimpelvullers waarmee ze behandeld zijn, naast mensen met concrete klachten. Die ontstaan door materiaal dat verschoven is, verharding, zwelling of rood worden van de huid. Permanente fillers zijn inmiddels verboden, zegt Niessen. ‘Niet-permanente fillers lossen na verloop van tijd vanzelf op. Klachten kunnen we meestal verhelpen door behandeling met een enzym waardoor de stof oplost.’ Toch verwacht hij dat ook bij de oplosbare fillers de problemen toenemen. ‘Steeds meer mensen gebruiken deze fillers, en ze laten ook steeds vaker bijspuiten voordat de vorige behandeling is uitgewerkt.’
Nare klachten
Niessen heeft berekend dat nu 0,4% van de gebruikers van oplosbare fillers nu klachten krijgt. Dat lijkt niet veel, maar op 100.000 mensen gaat het toch al snel om 400 mensen. Die kunnen ernstig gebukt gaan onder hun klachten, omdat die hun gezicht betreffen. Niessen en zijn collega’s wilden daarom weten waarom sommige mensen klachten krijgen en andere niet. Ze onderzochten daarvoor cliënten met tijdelijke en permanente rimpelvullers van poliklinieken in Amstelveen en het Erasmus MC. Ongeveer een derde van hen had tijdelijke rimpelvullers.
Immuunaanleg
Net als eerder onderzoekers in Barcelona vonden de onderzoekers bij Vumc dat mensen met een bepaalde combinatie van HLA-eiwitten, die een rol spelen in het immuunsysteem, flink meer kans hebben op problemen door gebruik van fillers. ‘Je ziet deze klachten bij hen 10-15% vaker dan te verwachten is op basis van de verdeling van deze immuunaanleg in de bevolking,’ aldus Niessen. ‘Dat geldt zowel voor permanente als niet-permanente fillers.’ Hij zou graag op deze aanleg kunnen testen, zodat hij mensen straks gericht kan adviseren over het gebruik van rimpelvullers.
Implantaat
Het RIVM heeft in het laboratorium fillers met hyaluronzuur onderzocht. Die zijn als veilig op de markt gebracht en worden het meeste gebruikt, verklaart toxicologisch patholoog Wim de Jong, tot zijn recente pensioen actief bij het RIVM-onderzoek. ‘Hyaluron is een lichaamseigen stof en op zichzelf niet schadelijk. Maar na bewerking als rimpelvuller en toegediend in grotere hoeveelheden beschouwt het lichaam de ingebrachte stof als een implantaat en elk implantaat roept een immuunrespons op. De heftigheid van de reactie bepaalt of er sprake is van een bijwerking of niet.’
Test?
Bij analyse van de producten volgens standaardprocedures vonden de onderzoekers geen bijzondere toxicologische reacties. Maar uit aanvullend onderzoek bleken wel alle onderzochte fillers in zekere mate het immuunsysteem te activeren. Klachten of bijwerkingen zijn nu nog niet te voorspellen. ‘Maar het lijkt mogelijk een voorspellende test te ontwikkelen om te bepalen of iemand een gewone ontstekingsreactie krijgt of een ernstige fibrose.’
Meldingen
De onderzoekers kunnen de fillers nu uitgebreid analyseren
op verschillen in samenstelling. Toch kunnen ze nog niet zeggen welke beter
zijn. Dat vraagt vervolgonderzoek. ‘Je wilt weten hoe het verval van het
product bij een patiënt in de loop van de tijd is. Daarvoor moet je én
materiaal van een patiënt kunnen onderzoeken én weten welke gebruiker welk
product heeft gekregen. Dat wordt nu lang niet altijd geregistreerd.’
Ook Niessen praat met samenwerkingspartners over vervolgonderzoek, met name
naar de rol van de bacteriën en het immuunsysteem. ‘We willen voorkomen dat de
problemen de komende jaren toenemen. Daarom willen we tijdig een goede aanpak
hebben en oplopende zorgkosten voorkomen.’
Training nodig
Beide onderzoekers benadrukken de noodzaak van duidelijke beroepseisen aan professionals die fillers inspuiten. ‘Je moet hygiënisch werken en rekening houden met de anatomie, en bijvoorbeeld niet te veel filler op een plek spuiten,‘ zegt Niessen. ‘Daar is opleiding en training voor nodig.’ Gelukkig wordt daaraan gewerkt. ‘Cosmetisch arts is nu een erkend specialisme en er zijn opleidingseisen geformuleerd,’ aldus De Jong.