DOQ

Onderzoek om bijwerkingen rimpelvullers te voorspellen

Steeds meer mensen laten de rimpels in hun gezicht opvullen. Soms ontstaan daardoor klachten als roodheid, zwelling en verharding van de huid. Het VUmc en het RIVM hebben de producten en het ontstaan van deze klachten onderzocht. Ligt er straks een test om bijwerkingen van rimpelvullers te voorspellen?

Frank Niessen is plastisch chirurg, onder meer bij Vumc. Hij ziet mensen met zorgen over de permanente en semipermanente rimpelvullers waarmee ze behandeld zijn, naast mensen met concrete klachten. Die ontstaan door materiaal dat verschoven is, verharding, zwelling of rood worden van de huid. Permanente fillers zijn inmiddels verboden, zegt Niessen. ‘Niet-permanente fillers lossen na verloop van tijd vanzelf op. Klachten kunnen we meestal verhelpen door behandeling met een enzym waardoor de stof oplost.’ Toch verwacht hij dat ook bij de oplosbare fillers de problemen toenemen. ‘Steeds meer mensen gebruiken deze fillers, en ze laten ook steeds vaker bijspuiten voordat de vorige behandeling is uitgewerkt.’ 

Nare klachten

Niessen heeft berekend dat nu 0,4% van de gebruikers van oplosbare fillers nu klachten krijgt. Dat lijkt niet veel, maar op 100.000 mensen gaat het toch al snel om 400 mensen. Die kunnen ernstig gebukt gaan onder hun klachten, omdat die hun gezicht betreffen. Niessen en zijn collega’s wilden daarom weten waarom sommige mensen klachten krijgen en andere niet. Ze onderzochten daarvoor cliënten met tijdelijke en permanente rimpelvullers van poliklinieken in Amstelveen en het Erasmus MC.  Ongeveer een derde van hen had tijdelijke rimpelvullers. 

Immuunaanleg

Net als eerder onderzoekers in Barcelona vonden de onderzoekers bij Vumc dat mensen met een bepaalde combinatie van HLA-eiwitten, die een rol spelen in het immuunsysteem, flink meer kans hebben op problemen door gebruik van fillers. ‘Je ziet deze klachten bij hen 10-15% vaker dan te verwachten is op basis van de verdeling van deze immuunaanleg in de bevolking,’ aldus Niessen. ‘Dat geldt zowel voor permanente als niet-permanente fillers.’ Hij zou graag op deze aanleg kunnen testen, zodat hij mensen straks gericht kan adviseren over het gebruik van rimpelvullers. 

Implantaat

Het RIVM heeft in het laboratorium fillers met hyaluronzuur onderzocht. Die zijn als veilig op de markt gebracht en worden het meeste gebruikt, verklaart toxicologisch patholoog Wim de Jong, tot zijn recente pensioen actief bij het RIVM-onderzoek. ‘Hyaluron is een lichaamseigen stof en op zichzelf niet schadelijk. Maar na bewerking als rimpelvuller en toegediend in grotere hoeveelheden beschouwt het lichaam de ingebrachte stof als een implantaat en elk implantaat roept een immuunrespons op. De heftigheid van de reactie bepaalt of er sprake is van een bijwerking of niet.’

Test?

Bij analyse van de producten volgens standaardprocedures vonden de onderzoekers geen bijzondere toxicologische reacties. Maar uit aanvullend onderzoek bleken wel alle onderzochte fillers in zekere mate het immuunsysteem te activeren. Klachten of bijwerkingen zijn nu nog niet te voorspellen. ‘Maar het lijkt mogelijk een voorspellende test te ontwikkelen om te bepalen of iemand een gewone ontstekingsreactie krijgt of een ernstige fibrose.’

Meldingen

De onderzoekers kunnen de fillers nu uitgebreid analyseren op verschillen in samenstelling. Toch kunnen ze nog niet zeggen welke beter zijn. Dat vraagt vervolgonderzoek. ‘Je wilt weten hoe het verval van het product bij een patiënt in de loop van de tijd is. Daarvoor moet je én materiaal van een patiënt kunnen onderzoeken én weten welke gebruiker welk product heeft gekregen. Dat wordt nu lang niet altijd geregistreerd.’
Ook Niessen praat met samenwerkingspartners over vervolgonderzoek, met name naar de rol van de bacteriën en het immuunsysteem. ‘We willen voorkomen dat de problemen de komende jaren toenemen. Daarom willen we tijdig een goede aanpak hebben en oplopende zorgkosten voorkomen.’

Training nodig 

Beide onderzoekers benadrukken de noodzaak van duidelijke beroepseisen aan professionals die fillers inspuiten. ‘Je moet hygiënisch werken en rekening houden met de anatomie, en bijvoorbeeld niet te veel filler op een plek spuiten,‘ zegt Niessen. ‘Daar is opleiding en training voor nodig.’ Gelukkig wordt daaraan gewerkt. ‘Cosmetisch arts is nu een erkend specialisme en er zijn opleidingseisen geformuleerd,’ aldus De Jong.

Bron: ZonMw

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Tussen de spreekkamer en het schetsboek: arts met beeld als tweede taal

Aios dermatologie Loes Vos maakt naast haar werk medische illustraties. Voor collega’s, patiënten én landelijke campagnes vertaalt ze complexe informatie naar helder beeld. “Ik teken bijna bij elk consult wel iets uit.”

Casus: patiënte met dyspnoe en oedeem in het gelaat

Een 66-jarige vrouw presenteert zich met sinds drie weken progressief verminderde inspanningstolerantie en met name ’s ochtends een zwelling van het gelaat. Overdag verbeteren de klachten deels. Wat is uw diagnose?

Wat je verwacht, voel je: wat zorgverleners kunnen leren van placebo-effecten

Wat patiënten verwachten, beïnvloedt direct hoe zij pijn of bijwerkingen ervaren. Henriët van Middendorp legt uit hoe placebo- en nocebo-effecten werken, en hoe zorgverleners deze bewust en ethisch kunnen inzetten in de praktijk.

Trots op goed werkend meld­systeem voor bijwerk­ingen

Agnes Kant wijst op het belang van meer onderzoek naar bijwerkingen en roept zorgverleners op te blijven melden bij het Bijwerkingenmeldsysteem. “Van 70% van de geneesmiddelen is nog onduidelijk of deze veilig tijdens de zwangerschap gebruikt kunnen worden.”

Wandelend naar een betere gezondheid

Matthijs van der Poel combineert als huisarts en sportliefhebber zorg en beweging. Met stichting Looprecept wandelt hij wekelijks met patiënten – goed voor lijf, hoofd én verbinding. “Het is heel laagdrempelig en dat verklaart denk ik ook het succes.”

De patiënt doet lastig, en dan?

Patiënten met een persoonlijkheidsstoornis kunnen soms veel losmaken, zowel in het behandeltraject als bij de arts. Thom van den Heuvel geeft handvatten voor het omgaan met deze patiëntengroep. “Het contact vraagt meer tijd en legt tegelijk emotionele druk op de arts."

Vind meertalige zorgverleners via ikspreekmeerdan.nl

Als anios in een huisartsenpraktijk in Amsterdam merkte Daan Frehe dat taal voor veel patiënten een barrière vormt voor het krijgen van goede zorg. “Via ikspreekmeerdan.nl kan nu een zorgverlener met een gedeelde taal en cultuur gevonden worden. Dat is enorm waardevol.”

Casus: man met een veranderde vlek op het been

Een 72-jarige man presenteert zich op uw spreekuur met een veranderde plek op het bovenbeen rechts. De vlek is gegroeid en van kleur veranderd. De patiënt heeft een licht huidtype en een voorgeschiedenis van basaalcelcarcinoom. Wat is uw diagnose?

Maak van wachttijd in de ggz hersteltijd: vijf praktische adviezen

Sanne Booij en Christien Slofstra willen af van de stille wachttijd in de ggz. Met hulp van de huisarts kan het herstel al beginnen, nog vóór de intake. “Deze periode hoeft geen verloren tijd te zijn.”

Beteugelen geneesmiddel­prijzen noodzakelijk voor betaalbare zorg

Wilbert Bannenberg strijdt met Stichting Farma ter Verantwoording tegen excessieve geneesmiddelprijzen. Zijn missie: winsten beteugelen om zorg toegankelijk te houden. “Geneesmiddelprijzen moeten beteugeld gaan worden, anders wordt de zorg onbetaalbaar.”