Onderzoeker Overbeek: ‘Verhoogd risico op kanker bij diabetes type-2 komt niet door diabetesmedicatie’

Frank van Wijck

Redactioneel,

6 november 2019

Zowel mannen als vrouwen met type 2-diabetes hebben 1,3 keer vaker colorectaal kanker dan mannen en vrouwen zonder diabetes. Verder hebben mannen met type 2-diabetes vaker een tumor aan het einde van de dikke darm, en vrouwen juist aan het begin van de dikke darm. En vrouwen met borstkanker en type 2-diabetes hebben vaker een agressiever type borstkanker. Zo luidt de conclusie van recent onderzoek.

Met haar promotieonderzoek (Amsterdam UMC) leverde onderzoeker Jetty Overbeek een waardevolle bijdrage aan kennisontwikkeling over de complexe relatie tussen type 2-diabetes en kanker, een relatie waarnaar al decennialang onderzoek wordt gedaan. Voor haar onderzoek creëerde ze het PHARMO DIAMANT-cohort door alle mensen met diabetes te selecteren uit het PHARMO Datanetwerk. Ze concludeert onder andere dat zowel mannen als vrouwen met type 2-diabetes 1,3 keer vaker colorectaal kanker hebben dan mannen en vrouwen zonder diabetes. Mannen met type 2-diabetes hebben vaker een tumor aan het einde van de dikke darm, vrouwen juist aan het begin van de dikke darm. Verder hebben vrouwen met borstkanker en type 2-diabetes vaker een agressiever type borstkanker dan vrouwen met borstkanker zonder diabetes. Het gebruik van insuline heeft hier geen invloed op.

Aandacht voor het soort kanker

Op basis van de bevindingen bepleit Overbeek dat in onderzoek meer rekening wordt gehouden met het soort kanker, het geslacht, de locatie en de aard van de tumor. “Het is belangrijk dat verder uit te diepen”, stelt ze, “want als je in onderzoek geen onderscheid maakt tussen mannen en vrouwen en het type en de karakteristieken van de tumor, vertroebelt dat de resultaten. We hebben kortom veel meer data nodig en het is dan ook goed dat inmiddels Europese studies gedaan worden.”

Geen restrictie in medicatiekeuze

Over de directe gevolgen van haar bevindingen voor de klinische praktijk is Overbeek nuchter. “In de discussie van mijn thesis schrijf ik dat, wanneer gekeken wordt naar de bijwerking kanker, artsen geen restricties moeten hanteren in de keuze voor de medicatie die ze aan diabetespatiënten voorschrijven”, zegt ze. “Op basis van wat nu bekend is, kan ik niet concluderen dat er een relatie is tussen die medicatie en het krijgen van kanker. Het ligt kortom niet aan de medicijnen. De nieuwe middelen, waarbij wel een relatie wordt gesuggereerd, worden nog weinig toegepast en toch zien we al dat het aantal mensen met type 2 dat kanker krijgt, stijgt. Dat moet dus ergens anders door verklaard worden. Persoonlijk neig ik ernaar te denken dat het vooral moet worden gezocht in de gezamenlijke risicofactoren voor type 2-diabetes en kanker: leeftijd, leefstijl en overgewicht. Wat artsen dus in ieder geval op dit moment niet moeten doen, is diabetespatiënten bang maken door te zeggen dat ze een verhoogd kankerrisico hebben vanwege de diabetesmedicatie. Het risico is dat ze dan de medicijnen – die ze echt nodig hebben – niet meer durven gebruiken.”

‘Het verhoogde kankerrisico is mogelijk het gevolg van de gezamenlijke risicofactoren voor type 2-diabetes en kanker: leeftijd, leefstijl en overgewicht’

Leeftijd als factor

Ondertussen zal de discussie over de relatie tussen type 2-diabetes en kanker blijven bestaan, verwacht ze. Ze zegt: “We weten dat het aantal ouderen toeneemt en dat leeftijd een factor is in de ontwikkeling van type 2-diabetes. We weten ook dat leeftijd een factor is in het ontwikkelen van kanker. Bij deze patiëntgroep zal dus steeds discussie gevoerd blijven worden over de vraag welke rol de medicatie speelt als iemand met type 2-diabetes kanker krijgt.”