DOQ

Ontregelde ademhaling heeft veel verborgen effecten

Volgens Brits onderzoek ademt 10% van de bevolking verkeerd, en bij mensen met astma of COPD is dat ongeveer 25%. Disfunctioneel ademen wordt vaak gemist in de diagnosestelling maar kan leiden tot een scala aan klachten. Longarts Stijn Mol en fysiotherapeut Carel van Wetering hebben zich in hun Kliniek voor ademtechniek toegelegd op het diagnosticeren van disfunctioneel ademen en het aanleren van een nieuwe ademtechniek in een intensief, kort programma.

Disfunctioneel ademen is meer dan hyperventileren, benadrukken longarts Stijn Mol en fysiotherapeut Carel van Wetering. Behalve een te snelle ademhaling gaat disfunctioneel ademen ook over onregelmatig ademen, het vasthouden van de adem, het gevoel niet voldoende zuurstof te krijgen en te hoog ademen waarbij alleen de bovenkant van de borstkas wordt gebruikt. Het gevolg is dat ademen te veel moeite kost en dat er te véél wordt geademd.

“Ook stress of onverwerkte ervaringen in het verleden kunnen aanleiding geven tot verkeerde ademhaling”

Longarts Stijn Mol

Cascade

En dat kan, zo zegt Van Wetering, een cascade aan effecten teweegbrengen. “De afname in koolzuurgas in het bloed leidt tot een verhoogde pH in het lichaam en hierdoor ontstaat een toename van de contractiliteit van het glad spierweefsel in allerlei organen. Symptomen lopen uiteen van kortademigheid, duizeligheid, vermoeidheid en druk op de borst tot buikpijn of onverklaarbare paniekgevoelens.” Het klachtenpatroon is zo breed dat het vaak lastig is om het verband met de ademhaling te ontdekken. Patiënten met disfunctioneel ademen raken daardoor vaak verstrikt in overbodige, belastende zorgtrajecten.  
Oorzaken van disfunctioneel ademhalen kunnen fysiek van aard zijn, stelt Mol. Bijvoorbeeld een onderliggend astma, beschadigde rugwervels of een doorgemaakte longembolie, operatie of infectieziekte die het adempatroon chronisch ontregelt. Mol: “Maar ook stress of onverwerkte ervaringen in het verleden kunnen aanleiding geven tot verkeerde ademhaling.”

Pauze

Goed ademen is niet ingewikkeld: je doet het zes tot tien keer per minuut, het gaat vanzelf en je hebt er geen last van. Het middenrif draagt het meest bij aan de ademteug. Het zet bij de inademing de borstkas en de buik in beweging die beide in gelijke mate bijdragen. Het is belangrijk dat de beide compartimenten een beweging vertonen en dat er een pauze is na de uitademing. Maar pauzeert iemand al na de inademing, dan wordt de adem vastgezet met een verstorende spanning als gevolg.
Verder wordt de ademhaling beïnvloed door eigenschappen van de romp. Heeft iemand een gekneusde rib dan zal de buik meer bijdragen. Bij een dikke buik is de borstkas actiever.

“Dat je alleen met je buik moet ademen is net zo onzinnig als onmogelijk”

Fysiotherapeut Carel van Wetering

Onzin

Volgens Van Wetering zijn er veel misvattingen over ademhaling. “Dat je alleen met je buik moet ademen is net zo onzinnig als onmogelijk. Ook de aanbeveling dat je per se door je neus moet inademen en door je mond uitademen, is volgens Mol nergens op gebaseerd. “Het zou betekenen dat iemand zes tot tien keer per minuut zijn mond moet openen en sluiten, dat doet niemand.”

Diagnose in de wandelgang

Een disfunctionele ademhaling is vaak al te zien als een patiënt de wachtkamer uitloopt. Mol: “Wanneer iemand kortademig in de spreekkamer arriveert, is dat niet vanwege de inspanning, want het gaat om een afstand van enkele meters. Die kortademigheid komt heel vaak doordat de patiënt tijdens het lopen niet heeft geademd. Veel mensen met disfunctioneel ademen stoppen met ademhalen bij een activiteit: jas uitdoen, opstaan en een paar stappen zetten.” Ook overmatig gapen, boeren en lucht inslikken zijn tekenen van verkeerd ademen.
Patiënten die naar de Kliniek voor ademtechniek komen, krijgen eerst een uitgebreid consult met Mol. “In een uur tijd bespreek ik de klacht(en), de levenssituatie en doe ik lichamelijk onderzoek. Als blijkt dat fysieke oorzaken de ademhaling belemmeren, dan is de aanpak anders dan dat er mentale problemen onder liggen.”

“Met een oefenprogramma van enkele keren per dag zijn veel patiënten na vier tot zes weken van hun klachten verlost”

Fysiotherapeut Carel van Wetering

Oefeningen

Aansluitend hebben de patiënten een afspraak met Van Wetering. Zijn behandeling is gericht op het aanleren van een goed adempatroon. “In eerste instantie gaat het om oefeningen die juist leiden tot een toename van de kortademigheid. We starten dus liggend. Na verloop van tijd normaliseert de ademhaling en neemt het kortademige gevoel af.”
Dan volgen oefeningen tijdens het staan, gedurende activiteiten en vervolgens bij inspanning. Het programma eindigt met oefeningen tijdens het spreken. Dit is vaak het moeilijkst vanwege een hoog stressniveau gecombineerd met te snel willen spreken. Daardoor is het technisch onmogelijk om normaal te ademen. “Het trainen van de juiste ademtechniek is voor vrijwel iedereen haalbaar en gaat vrij snel. Met een oefenprogramma van enkele keren per dag zijn veel patiënten na vier tot zes weken van hun klachten verlost.”

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Casus: patiënte met dyspnoe en oedeem in het gelaat

Een 66-jarige vrouw presenteert zich met sinds drie weken progressief verminderde inspanningstolerantie en met name ’s ochtends een zwelling van het gelaat. Overdag verbeteren de klachten deels. Wat is uw diagnose?

Wat je verwacht, voel je: wat zorgverleners kunnen leren van placebo-effecten

Wat patiënten verwachten, beïnvloedt direct hoe zij pijn of bijwerkingen ervaren. Henriët van Middendorp legt uit hoe placebo- en nocebo-effecten werken, en hoe zorgverleners deze bewust en ethisch kunnen inzetten in de praktijk.

Trots op goed werkend meld­systeem voor bijwerk­ingen

Agnes Kant wijst op het belang van meer onderzoek naar bijwerkingen en roept zorgverleners op te blijven melden bij het Bijwerkingenmeldsysteem. “Van 70% van de geneesmiddelen is nog onduidelijk of deze veilig tijdens de zwangerschap gebruikt kunnen worden.”

Wandelend naar een betere gezondheid

Matthijs van der Poel combineert als huisarts en sportliefhebber zorg en beweging. Met stichting Looprecept wandelt hij wekelijks met patiënten – goed voor lijf, hoofd én verbinding. “Het is heel laagdrempelig en dat verklaart denk ik ook het succes.”

De patiënt doet lastig, en dan?

Patiënten met een persoonlijkheidsstoornis kunnen soms veel losmaken, zowel in het behandeltraject als bij de arts. Thom van den Heuvel geeft handvatten voor het omgaan met deze patiëntengroep. “Het contact vraagt meer tijd en legt tegelijk emotionele druk op de arts."

Vind meertalige zorgverleners via ikspreekmeerdan.nl

Als anios in een huisartsenpraktijk in Amsterdam merkte Daan Frehe dat taal voor veel patiënten een barrière vormt voor het krijgen van goede zorg. “Via ikspreekmeerdan.nl kan nu een zorgverlener met een gedeelde taal en cultuur gevonden worden. Dat is enorm waardevol.”

Casus: man met een veranderde vlek op het been

Een 72-jarige man presenteert zich op uw spreekuur met een veranderde plek op het bovenbeen rechts. De vlek is gegroeid en van kleur veranderd. De patiënt heeft een licht huidtype en een voorgeschiedenis van basaalcelcarcinoom. Wat is uw diagnose?

Maak van wachttijd in de ggz hersteltijd: vijf praktische adviezen

Sanne Booij en Christien Slofstra willen af van de stille wachttijd in de ggz. Met hulp van de huisarts kan het herstel al beginnen, nog vóór de intake. “Deze periode hoeft geen verloren tijd te zijn.”

Beteugelen geneesmiddel­prijzen noodzakelijk voor betaalbare zorg

Wilbert Bannenberg strijdt met Stichting Farma ter Verantwoording tegen excessieve geneesmiddelprijzen. Zijn missie: winsten beteugelen om zorg toegankelijk te houden. “Geneesmiddelprijzen moeten beteugeld gaan worden, anders wordt de zorg onbetaalbaar.”

Casus: vrouw met veranderd defecatiepatroon

Een vrouw wordt naar de polikliniek gestuurd in verband met een veranderd defecatiepatroon. Ze heeft wat frequenter dan gebruikelijk ontlasting. Er zijn wat vage buikklachten in de zin van rommelingen en krampen. Ze gebruikt geen medicatie. Wat is uw diagnose?