DOQ

Oude denkpatronen over hormoon­behande­ling zijn hardnekkig

De geactualiseerde NHG-standaard vermeldt voor het eerst dat de huisarts in een consult over overgangsklachten de voor- en nadelen van hormoonbehandeling moet bespreken. “Gelukkig is de aandacht voor de overgang wat aan het bewegen”, reageert Barbara Havenith, gynaecoloog bij de Hormoonpoli in Boxmeer. Maar het gaat haar niet snel genoeg. Nederland loopt nog ver achter op andere landen.

“Het zou fantastisch zijn als we een consult voor overgangsklachten als een leefstijlconsult gaan beschouwen”, vindt Barbara Havenith.  Zij werkt vanuit een holistische en functionele visie op de geneeskunde. “De overgang komt op een leeftijd dat veel chronische ziekten beginnen. Met adviezen over aanpassing van de leefstijl op dat moment zorg je ervoor dat vrouwen de komende 30 jaar verder kunnen.” Havenith kent wel een geschikte leidraad voor een dergelijk consult. “De Vereniging Arts en Leefstijl heeft Het Leefstijlroer ontwikkeld als startpunt voor een gesprek over leefstijl. Deze gesprekstool vestigt de aandacht op zes pijlers: ontspanning, slaap, voeding, middelen, beweging en verbinding.” En tijdgebrek voor een dergelijk consult hoeft volgens Havenith geen probleem te zijn, want een preventief consult hoeft niet per se door artsen gevoerd te worden.

“Op de leeftijd van 42 jaar zijn eierstokken al heel bejaard, maar denken vrouwen nog niet aan klachten door de overgang”

Gynaecoloog Barbara Havenith

Doorn in het oog

De achterblijvende aandacht voor overgangsklachten is Havenith een doorn in het oog. Al is de situatie wel aan het verbeteren na herziening van de NVOG- en NHG-richtlijnen in respectievelijk 2018 en 2022. “De richtlijn in 2012 vermeldde nog dat de overgang een fysiologisch proces was dat vanzelf kwam en vanzelf overging. En dat wanneer hormoontherapie gegeven werd, dit maximaal een half jaar mocht duren. Volgens de huidige richtlijn zouden huisartsen voorlichting moeten geven over de voor- en nadelen van hormoontherapie en is hormoontherapie toegestaan met een maximum van vijf jaar.”

Orgaandenken

De oorzaak van de geringe aandacht ligt zowel bij de vrouwen als bij de artsen. “Vrouwen weten niet welke impact hormonen hebben. En voor overgangsklachten bestaat geen gedefinieerd begin- en eindpunt. Klachten vanwege een disbalans van oestrogenen en progesteron ontstaan al in de richting van de overgang. Soms is dat tien jaar voor de menopauze en bij chronische stress nog eerder. Op een leeftijd van 42 jaar zijn eierstokken al heel bejaard. Op dat moment denken vrouwen nog niet dat klachten door de overgang kunnen komen.”
Aan dokterszijde speelt het orgaandenken parten, zowel bij huisartsen als medisch specialisten. “Nederlandse artsen kijken niet naar een verzameling van klachten, maar naar bouwblokjes. Je zou niet naar de foto, maar naar de hele film moeten kijken. Hormonen werken in het hele lichaam en dus hangen klachten met elkaar samen.” Zelfs gynaecologen zijn in de ogen van Havenith slecht opgeleid als het gaat om de impact van hormonen op orgaansystemen en hun onderlinge beïnvloeding.

“Nederlandse artsen kijken niet naar een verzameling van klachten, maar naar bouwblokjes”

Simpele klachten

Overgangsklachten, zoals opvliegers, zijn volgens Havenith ‘relatief simpele’ klachten. Pas wanneer vrouwen andere of meer klachten vertonen dan gemiddeld, is aandacht van de huisarts gewenst. De combinatie van ontbrekende kennis over de samenhang van klachten en de geringe tijd voor een consult is funest. Vaak wordt slechts één aspect uitgelicht en behandeld, zoals het dichtschroeien van het baarmoederslijmvlies of plaatsen van een hormoonspiraaltje. “Hevig menstrueel bloedverlies wordt prima behandeld, maar andere lichamelijke en mentale klachten vanwege veranderingen in hormoonbalans laat men links liggen. Denk aan mastodynie, gewrichtsklachten, verhoogde stressgevoeligheid en verstoorde slaap.”

“Als ik zie hoe makkelijk hormonale anticonceptie wordt gegeven, snap ik niet hoe moeilijk hormoontherapie ligt”

Hormoontherapie

Havenith bezocht eind oktober het World Congress on Menopause. Daar werd haar de terughoudendheid van Nederland weer eens duidelijk als het gaat om hormoontherapie. “Terwijl Nederlandse artsen na vijf jaar stoppen met hormoontherapie, vragen steeds meer artsen uit andere landen zich af of het nog wel nodig is om na vijf jaar de hormoontherapie te staken.” Er is volgens haar genoeg bewijs dat hormoontherapie sowieso tot tien jaar na de menopauze of tot het zestigste levensjaar veel voordelen heeft en nauwelijks nadelen. “Bovendien geldt dat als je vroeg begint met hormoontherapie, de gunstige effecten groter zijn.”

“Vrouwen die hormoontherapie krijgen ervaren een betere gezondheid en kwaliteit van leven”

Womens Health Initiative

Havenith begrijpt niet waarom in Nederland zo angstvallig met hormoontherapie wordt omgegaan. “Als ik zie hoe makkelijk hormonale anticonceptie wordt gegeven, snap ik niet hoe moeilijk hormoontherapie ligt.” Of het nog steeds de erfenis van de studie van het Amerikaanse Womens Health Initiative is, die in 2002 is stopgezet nadat bleek dat hormoontherapie bij postmenopauzale vrouwen voor meer borstkanker zorgde? “21 jaar wordt uit andere studies van het Women Health Initiative duidelijk dat het borstkankerrisico wel kan stijgen, maar niet zo erg. Ook blijkt het risico afhankelijk van het soort progestativum dat gegeven wordt en doet estradiol in combinatie met lichaamsidentiek progesteron het borstkankerrisico niet toenemen.”
Voor Havenith wegen de voordelen in ieder geval sterker dan de nadelen. “Hormoontherapie starten voor de menopauze beschermt tegen ziekte en vroegtijdige sterfte. Het risico op hart- en vaatziekten en darmkanker neemt af en het proces van botontkalking wordt uitgesteld. Vrouwen die hormoontherapie krijgen ervaren een betere gezondheid en kwaliteit van leven.”

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Boek over veilige sedatie toepassen op de SEH moet angst wegnemen

Vier SEH- artsen schreven een boek over veilige sedatie op de SEH. Het is bedoeld als naslagwerk en cursusmateriaal, vertellen Mischa Veen en Daniëlle van Winden. “Uniek is dat de informatie ook gericht is op het voorkomen van traumatische ervaringen voor patiënten.”

‘Wij willen over twintig jaar ook nog huisarts zijn’

Ties Janssen vertelt over het manifest ‘De huisarts van morgen’, waarmee de Lovah de continuïteit van de huisartsenzorg wil veiligstellen. “Al jaren wordt er nagedacht over vergrijzing en personeelstekorten in de zorg, en nog steeds kabbelt het maar voort.”

Casus: 13-jarig meisje met een bloedende moedervlek

Een 13-jarig meisje komt op het spreekuur omdat ze sinds enkele dagen een bloedende moedervlek heeft. De moedervlek zit er al sinds enkele maanden en is snel gegroeid en ook wat boller geworden. Verder geen klachten zoals pijn of jeuk. Wat is uw diagnose?

‘Ik heb medewerkers meegenomen naar waar ze het best op hun plek zijn’

Op de afdeling waar Jacqueline Loonen leiding geeft staat ‘persoonsgericht’ centraal, zowel in de patiëntenzorg als in de organisatie. “De patiënt en zorgverlener zijn samen verantwoordelijk. Iedereen komt vanuit zijn of haar expertise met voorstellen tot verbetering.”

Casus: vrouw met verkoudheid en oorpijn

Patiënte zit verkouden tegenover u met oorpijn links. De verkoudheid bestaat sinds gisteren maar de oorpijn is vannacht begonnen. De otalgie is pijnlijker dan de pijn die zij heeft ervaren bij de bevalling van haar kinderen. Het gehoor is links mogelijk iets minder dan rechts. Zij heeft geen koorts. Wat is uw diagnose?

Mededingings­toezicht biedt veel ruimte voor samen­werking

In ons zorgstelsel is veel ruimte voor samenwerking en netwerkvorming, vertelt Marco Varkevisser. “Veel zorgaanbieders denken dat heel veel niet mag van de ACM, terwijl die de afgelopen jaren heeft laten zien dat er juist veel ruimte is voor samenwerking.”

‘Vergroot herken­baarheid anti­biotica’

Een betere herkenbaarheid van antibiotica kan leiden tot verstandiger gebruik en zo helpen in de strijd tegen de wereldwijd groeiende antibioticaresistentie. Annelie Monnier en Heiman Wertheim vertellen over het ABACUS-project. “Resistentie kent geen grenzen.”

Medische hypnose: meer controle over je lijf en emoties

Kinderarts en hypnotherapeut Arine Vlieger vertelt over het gebruik van medische hypnose: “Als je de verwachtingen van de patiënt positief kan beïnvloeden dan heeft dat tevens effect op de behandeling. Taal is dan ook de basis van hypnose.”

Casus: vrouw met melaena, een steeds dikker wordende buik en een uitpuilende navel

Een vrouw wordt gepresenteerd op de Spoedeisende Hulp in verband met sinds 1 dag bestaande melaena. Daarnaast klaagt patiënte over een steeds dikker wordende buik, pijn in de rechter bovenbuik en een uitpuilende navel sinds 6 weken. Tevens zijn haar benen iets dikker geworden. Wat is uw diagnose?

In zes stappen afval op de OK reduceren

Roos Bleckman, Lukas Radema en hun collega’s van het OK Green Team bedachten een stappenplan om het afval op de OK de komende jaren met de helft te reduceren. “Het afdekmateriaal op de OK kon met maar liefst 20% gereduceerd kon worden.”


0
Laat een reactie achterx