Patiënt­vriendelijker monitoren van IBD met echo

Waarom steeds scopiëren als je je patiënt ook prima kunt monitoren met echo? Dat vroeg Charlotte Peters, MDL-arts in het Diakonessenhuis, zich af. “Het is fijner voor de patiënt en in Duitsland en de Verenigde Staten doen ze dit al. Waarom doen we dat hier nog niet?”

“Een coloscopie of een MRI-scan was geen optie, want mijn patiënte was zwanger”, vertelt Charlotte Peters. “Maar ik wilde wel graag inzicht in de status van de colitis. En dus vroeg ik een radioloog of ik even gebruik kon maken van de echoapparatuur. Samen met de radioloog heb ik de darm bekeken, waarop hij óók helemaal enthousiast werd over het gebruik van echo bij IBD. Mijn patiënte was ook opgelucht, zij hoefde geen klysma te gebruiken, omdat ik op de echo duidelijk kon zien dat de colitis in remissie was.”

Monitoring met coloscopie

“Dit is één voorbeeld uit de praktijk, maar alle patiënten met IBD – de ziekte van Crohn of colitis ulcerosa – moeten continu worden gemonitord om te zien of er sprake is van een opvlamming. Dat doen we om op tijd bij te kunnen sturen met medicatie. Bloedonderzoek en onderzoek van de ontlasting alleen, geeft geen uitsluitsel. Daarom is aanvullend vaak ook beeldvormend onderzoek nodig. Op dit moment doen we dat in Nederland met de coloscopie. Maar in het Diakonessenhuis, Amsterdam UMC en UMC Utrecht krijgen patiënten tegenwoordig in sommige gevallen al een echo, in plaats van een coloscopie.”

Patiëntvriendelijker

“Het nadeel van een coloscopie is dat het een intensief onderzoek is voor de patiënt”, legt Peters uit. “Tijdens het onderzoek worden patiënten goed verdoofd, maar vooral de voorbereiding – waarbij mensen moeten laxeren tot ze volledig leeg zijn – is pittig. Daarom doen we een coloscopie alleen wanneer het echt nodig is. Een echo is voor de patiënt veel prettiger en kan daarom laagdrempelig en vaker worden ingezet.”

“Echo op zich is niet zo spannend én niet nieuw, maar het vervangen van een scopie door een echo wel”

Een financiële uitdaging

“In Duitsland heeft de echografie bij IBD zich in de praktijk al bewezen en wordt het op grotere schaal ingezet. In Nederland begint het nu pas een beetje te vliegen. Echo op zich is niet zo spannend én niet nieuw, maar het vervangen van een scopie door een echo wel”, legt Peters uit. “Je kunt je voorstellen dat dit proces inspanning heeft gevraagd op het gebied van zorgfinanciering, aangezien een echo het ziekenhuis minder oplevert dan een scopie. Aan de andere kant wint het ziekenhuis er ook weer meer ruimte in de scopiekamer voor terug. Inmiddels is er een tijdelijke goedkeuring door de NZa en worden darmecho’s vergoed door zorgverlener VGZ. De verwachting is dat andere zorgverzekeraars snel volgen.”

MDL-artsen opleiden

De internationale organisatie (IBUS) verzorgt over de hele wereld internationale opleidingen. Maar na de opleiding is een hands-on training nodig: artsen moeten vlieguren maken om de echo-techniek onder controle te krijgen. Daarvoor moeten ze samen met een expert minstens 50 darm echo’s doen. Op dit moment is de animo daarvoor gigantisch, maar het aantal docenten veel te weinig. “Vanaf september gaan we daarom zelf 16 MDL-artsen opleiden in Nederland”, vertelt Peters. “Dat doen we onder de vlag van het IBUS (International Bowel Ultrasound Group) en in samenwerking met meerdere ziekenhuizen. Het Diakonessenhuis trekt hierbij de kar samen met grote spelers als Amsterdam UMC en UMC Utrecht, en dat is ontzettend leuk! Juist voor de periferie zijn darm echo’s belangrijk, omdat wij in de periferie veel meer IBD-patiënten zien dan in de academie.”

De artsen die dit gaan leren worden gevraagd om mee te draaien bij de spreekuren, licht Peters toe. “Vervolgens is het de bedoeling dat zij de verkregen kennis in het eigen ziekenhuis en de regio weer doorgeven. In eerste instantie met de focus op MDL-artsen, maar uiteindelijk is dit ook een vaardigheid die heel goed bij de IBD-verpleegkundige past.”

“Het is voor de patiënt ook weleens prettig om op het scherm te zien wat nou precies die pijn veroorzaakt”

Wat zie je?

“De darmecho is goed gestandaardiseerd”, meent Peters. “Ik doe met een echo eigenlijk wat ik ook doe tijdens een scopie en kijk op dezelfde plekken. We letten op verdikkingen in de darmwand, die je met een echo heel goed kunt zien. Ook stenoses, dilataties, abcessen en fistels tussen darmlissen zijn zichtbaar. Ik kan de pijnlijke plek precies aanwijzen op de buik, wat voor de patiënt ook weleens prettig is, om op het scherm te zien wat nou precies die pijn veroorzaakt.”

Beperking

“De allereerste scopie, om de diagnose Crohn of colitis te kunnen stellen, is niet te vervangen, omdat je voor de diagnostiek weefselbiopten nodig hebt. Op een echo zouden we een darmontsteking door Crohn of tuberculose bijvoorbeeld niet kunnen onderscheiden”, legt Peters uit. “Maar is er eenmaal IBD vastgesteld, dan kun je daarna wel af met enkel echografie.”

Voor de surveillance op poliepgroei of maligniteiten doe je nog wel een scopie. En een andere beperking van echo is dat het rectum niet altijd goed zichtbaar is, achter de blaas. Daar zou je dan nog een sigmoïdoscopie voor doen, maar dan is alleen een klysma vooraf nodig en niet de gehele darmlavage zoals voor ileocolonoscopie.”

In de spreekkamer

“Met echoapparatuur in de spreekkamer, zou ik regelmatiger en laagdrempeliger een kijkje nemen in de darmen. Het wordt een standaard onderdeel van de IBD-zorg waarbij er bij klachten en/of stijging van feces calprotectine een echo direct verricht wordt tijdens het polibezoek. Ik verwacht dat we hierdoor de monitoring sterk kunnen verbeteren in de toekomst. Niet alleen omdat het je als arts veel meer inzicht geeft in de ziekte, maar ook omdat je de patiënt veel meer betrekt bij de huidige stand van zaken”, zo besluit Peters. “Ik kan me voorstellen dat dit therapietrouw bevordert, maar ook het op tijd starten en stoppen van (dure) medicatie.”

Lees meer over: