DOQ

Populaire target immuuntherapie blijkt verrassend maatje te hebben

De meeste immuuntherapieën voor kanker richten zich momenteel op PD-L1. Dit uitvoerig onderzochte eiwit blijkt onder controle te staan van CMTM6, een vrij onbekend molecuul dat nu opeens een potentieel doelwit is voor therapie. Onderzoekers van het Antoni van Leeuwenhoek publiceren deze vondst in het toonaangevende tijdschrift Nature op 16 augustus.

Immuuntherapie is een belangwekkende nieuwe behandelvorm voor kankerpatiënten. Immuuncellen die door het menselijk lichaam circuleren zouden alle kankercellen die ze tegenkomen moeten aanvallen en uitschakelen. Sommige tumoren hebben echter een handige manier gevonden om dit lot te omzeilen: ze misbruiken een rem die van nature zit op de immuuncellen die T-cellen heten. Door dit zogenaamde checkpoint te binden, voorkomt de kankercel dat de T-cel aanvalt. Deze video legt dit principe helder uit: https://youtu.be/hCau6j9733o

Het molecuul PD-L1 op kankercellen kan op die manier T-cellen inactiveren en is daardoor het centrum van de aandacht als het gaat om immuuntherapie. Patiënten met verschillende kankertypen gebruiken al medicijnen die de checkpoint-route van PD-L1 remmen. Artsen van het Antoni van Leeuwenhoek behandelen patiënten met bijvoorbeeld melanoom, longkanker en nierkanker met zulke checkpoint inhibitors. Wereldwijd lopen er bovendien nog honderden klinische studies met dit type medicijn bij verschillende vormen van kanker.

Ondanks het feit dat kankerpatiënten al baat hebben bij deze middelen, blijft er over PD-L1 nog veel onbekend. Waarom hebben sommige tumoren bijvoorbeeld meer van dit molecuul dan andere? Wetenschappers van het Antoni van Leeuwenhoek gingen op zoek naar antwoorden en vonden een belangrijke. “We dachten altijd dat PD-L1 in zijn eentje handelde op het oppervlak van de kankercel, maar nu blijkt het te binden aan een ander eiwit”, zegt professor Ton Schumacher. “Dit andere eiwit, genaamd CMTM6, stabiliseert PD-L1 en versterkt daarmee diens remmende werking op het immuunsysteem.” De onderzoeksgroepen van het Antoni van Leeuwenhoek onder leiding van Ton Schumacher, Thijn Brummelkamp, Jannie Borst en Christian Blank deden het onderzoek in samenwerking met Albert Heck bij de Universiteit Utrecht.

Deze ontdekking helpt niet alleen om het PD-L1-checkpoint beter te begrijpen, ze introduceert ook een nieuw potentieel aangrijpingspunt voor therapie. Schumacher: “Je kunt je voorstellen dat blokkade van CMTM6 op eenzelfde manier immuuncellen kan activeren als de huidige PD-L1-blokkers dat doen. Misschien levert gelijktijdige remming zelfs een nog sterker effect op. Het moet nog blijken of dit onderzoek uiteindelijk een therapie zal opleveren, maar we willen dit natuurlijk bijzonder graag testen.”

De ontmaskerde kameraad van PD-L1 kan bovendien dokters mogelijk helpen met het voorspellen of patiënten baat zullen hebben bij behandeling met checkpoint inhibitors. Schumacher en zijn collega’s onderzoeken dit momenteel in patiënten die de huidige PD-L1-blokkers krijgen. “De hoeveelheid PD-L1 kan het behandelsucces in beperkte mate voorspellen en CMTM6 kan deze voorspelling wellicht preciezer maken.”

Opvallend is dat een groep Australische en Engelse onderzoekers een vergelijkbaar verhaal over CMTM6 publiceert in dezelfde editie van Nature. Schumacher: “Zij hebben andere methoden gebruikt om hetzelfde te ontdekken. We waren allebei erg blij met deze onafhankelijke bevestiging.”

Bron: Persbericht  Antoni van Leeuwenhoek

Afbeelding: De checkpoint remmer (blauw) voorkomt binding met het checkpoint van de kankercel zodat de T-cel de kankercel kan uitschakelen.

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Boek over veilige sedatie toepassen op de SEH moet angst wegnemen

Vier SEH-artsen schreven een boek over veilige sedatie op de SEH. Het is bedoeld als naslagwerk en cursusmateriaal, vertellen Mischa Veen en Daniëlle van Winden. “Uniek is dat de informatie ook gericht is op het voorkomen van traumatische ervaringen voor patiënten.”

‘Wij willen over twintig jaar ook nog huisarts zijn’

Ties Janssen vertelt over het manifest ‘De huisarts van morgen’, waarmee de Lovah de continuïteit van de huisartsenzorg wil veiligstellen. “Al jaren wordt er nagedacht over vergrijzing en personeelstekorten in de zorg, en nog steeds kabbelt het maar voort.”

Casus: 13-jarig meisje met een bloedende moedervlek

Een 13-jarig meisje komt op het spreekuur omdat ze sinds enkele dagen een bloedende moedervlek heeft. De moedervlek zit er al sinds enkele maanden en is snel gegroeid en ook wat boller geworden. Verder geen klachten zoals pijn of jeuk. Wat is uw diagnose?

‘Ik heb medewerkers meegenomen naar waar ze het best op hun plek zijn’

Op de afdeling waar Jacqueline Loonen leiding geeft staat ‘persoonsgericht’ centraal, zowel in de patiëntenzorg als in de organisatie. “De patiënt en zorgverlener zijn samen verantwoordelijk. Iedereen komt vanuit zijn of haar expertise met voorstellen tot verbetering.”

Casus: vrouw met verkoudheid en oorpijn

Patiënte zit verkouden tegenover u met oorpijn links. De verkoudheid bestaat sinds gisteren maar de oorpijn is vannacht begonnen. De otalgie is pijnlijker dan de pijn die zij heeft ervaren bij de bevalling van haar kinderen. Het gehoor is links mogelijk iets minder dan rechts. Zij heeft geen koorts. Wat is uw diagnose?

Mededingings­toezicht biedt veel ruimte voor samen­werking

In ons zorgstelsel is veel ruimte voor samenwerking en netwerkvorming, vertelt Marco Varkevisser. “Veel zorgaanbieders denken dat heel veel niet mag van de ACM, terwijl die de afgelopen jaren heeft laten zien dat er juist veel ruimte is voor samenwerking.”

‘Vergroot herken­baarheid anti­biotica’

Een betere herkenbaarheid van antibiotica kan leiden tot verstandiger gebruik en zo helpen in de strijd tegen de wereldwijd groeiende antibioticaresistentie. Annelie Monnier en Heiman Wertheim vertellen over het ABACUS-project. “Resistentie kent geen grenzen.”

Medische hypnose: meer controle over je lijf en emoties

Kinderarts en hypnotherapeut Arine Vlieger vertelt over het gebruik van medische hypnose: “Als je de verwachtingen van de patiënt positief kan beïnvloeden dan heeft dat tevens effect op de behandeling. Taal is dan ook de basis van hypnose.”

Casus: vrouw met melaena, een steeds dikker wordende buik en een uitpuilende navel

Een vrouw wordt gepresenteerd op de Spoedeisende Hulp in verband met sinds 1 dag bestaande melaena. Daarnaast klaagt patiënte over een steeds dikker wordende buik, pijn in de rechter bovenbuik en een uitpuilende navel sinds 6 weken. Tevens zijn haar benen iets dikker geworden. Wat is uw diagnose?

In zes stappen afval op de OK reduceren

Roos Bleckman, Lukas Radema en hun collega’s van het OK Green Team bedachten een stappenplan om het afval op de OK de komende jaren met de helft te reduceren. “Het afdekmateriaal op de OK kon met maar liefst 20% gereduceerd kon worden.”