DOQ

Postdoc Raoof: ‘M1-macrofagen onderhouden de pijn, terwijl bij M2-macrofagen de pijn weer weggaat’

Macrofagen spelen een rol bij het ontstaan van chronische pijn bij artrose. Dat stelt Ramin Raoof, onderzoeker neuroimmunologie bij het UMC Utrecht, in recent promotieonderzoek. Volgens Raoof biedt het immuunsysteem een ingang voor mogelijke toekomstige therapeutische opties bij het behandelen van chronische pijn.

Pijn is een waarschuwingssignaal dat het lichaam beschermt tegen schade. Normaal gezien verdwijnt de pijn weer als de oorzaak is opgelost. Bij ongeveer 20 procent van de wereldbevolking werkt dit waarschuwingsproces niet goed. Zij lijden aan chronische pijn; een aandoening die lastig te behandelen is. Vaak hangt de pijn niet samen met de mate van schade of ontsteking, of blijft hij bestaan na behandeling; de oorzaak is weg, maar de pijn blijft.

Postdoc-onderzoeker neuroimmunologie Ramin Raoof

Pijnregulatie

“Chronische pijn is op het eerste gezicht een probleem van de zenuwcellen die pijnprikkels detecteren”, zegt Ramin Raoof. “Maar er zijn aanwijzingen dat het immuunsysteem bijdraagt aan het ontstaan van chronische pijn.” Raoof deed zijn promotieonderzoek bij de groep van dr. Niels Eijkelkamp in het Centrum voor Translationele Immunologie van het UMC Utrecht. Tijdens zijn promotie onderzocht hij de rol van een type immuuncel, de macrofaag, bij de pijnregulatie. Dat deed hij zowel bij tijdelijke ontstekingspijn als chronische pijn.

“In combinatie met ontsteking of schade kunnen macrofagen pijn aan- en uitzetten”

Sleutelfunctie

Macrofagen hebben een sleutelfunctie bij het reguleren van pijn, zegt Raoof. “In combinatie met ontsteking of schade kunnen ze pijn aan- en uitzetten. Dat doen ze in zenuwweefsel op afstand van de oorspronkelijke weefselschade en ontsteking die de pijn heeft opgewekt.” Uit zijn onderzoek bleek dat de macrofagen migreren naar de spinale ganglia die de zenuwcellichamen bevatten die het aangedane weefsel innerveren.

M1- en M2-macrofagen

Raoof en zijn collega’s toonden die kennis van twee verschillende macrofagen aan bij verschillende soorten pijn. “In een diermodel van knieartrose, waar pijn chronisch is, zagen we ophopingen van M1-macrofagen in de spinale ganglia”, zegt Raoof. “We zagen dat deze macrofagen de pijn onderhouden, onafhankelijk van de schade aan het kniegewricht. Terwijl tijdens ontstekingspijn, waar de pijn weer weggaat, zich vooral M2-macrofagen ophoopten in de spinale ganglia.” Interessant was dat M1-macrofagen signalen aan de zenuwcellen geven die de pijn in stand houden, terwijl M2-macrofagen juist de pijn uitzetten door met blaasjes hun mitochondriën over te zetten naar het cellichaam van pijnzenuwen.

“Onderzoekers zien mogelijkheden voor toekomstige behandeling van chronische pijn door in vitro modificeren van M1- in M2-macrofagen en deze in te spuiten in het ruggenmerg”

Pijnverlichting

De onderzoekers zien mogelijkheden voor toekomstige behandelingen van chronische pijn, in eerste instantie door het in vitro modificeren van M1- in M2-macrofagen, en deze in te spuiten in het ruggenmerg. Als alternatief gebruikte Raoof een door de onderzoeksgroep ontwikkeld ontstekingsremmend fusie-eiwit van IL-4 en IL-10. In beide gevallen zagen de onderzoekers een tijdelijke verlichting van de pijn.

““Dit onderzoek brengt ons een stapje dichter bij een mogelijke effectieve behandeling van chronische pijn”

Behandelperspectief

Raoof ziet zijn onderzoek als een opstapje voor mogelijke therapeutische opties bij de behandeling van chronische pijn bij artrose, maar ook buiten dat vakgebied. “Dit onderzoek brengt ons een stapje dichter bij een mogelijke effectieve behandeling van chronische pijn. We moeten de opties nog verder onderzoeken, maar onze ontdekkingen kunnen ook een positieve impact hebben op behandeling van andere aandoeningen, zoals kanker.” In zijn tegenwoordige betrekking als postdoc bij de groep van prof. Mutis en prof. Van de Donk in het Amsterdam UMC, gebruikt hij zijn kennis bij het ontwikkelen van nieuwe vormen van immuuntherapie voor patiënten met multipel myeloom.


Referentie: UMC Utrecht, proefschrift Ramin Raoof

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Casus: patiënte met dyspnoe en oedeem in het gelaat

Een 66-jarige vrouw presenteert zich met sinds drie weken progressief verminderde inspanningstolerantie en met name ’s ochtends een zwelling van het gelaat. Overdag verbeteren de klachten deels. Wat is uw diagnose?

Wat je verwacht, voel je: wat zorgverleners kunnen leren van placebo-effecten

Wat patiënten verwachten, beïnvloedt direct hoe zij pijn of bijwerkingen ervaren. Henriët van Middendorp legt uit hoe placebo- en nocebo-effecten werken, en hoe zorgverleners deze bewust en ethisch kunnen inzetten in de praktijk.

Trots op goed werkend meld­systeem voor bijwerk­ingen

Agnes Kant wijst op het belang van meer onderzoek naar bijwerkingen en roept zorgverleners op te blijven melden bij het Bijwerkingenmeldsysteem. “Van 70% van de geneesmiddelen is nog onduidelijk of deze veilig tijdens de zwangerschap gebruikt kunnen worden.”

Wandelend naar een betere gezondheid

Matthijs van der Poel combineert als huisarts en sportliefhebber zorg en beweging. Met stichting Looprecept wandelt hij wekelijks met patiënten – goed voor lijf, hoofd én verbinding. “Het is heel laagdrempelig en dat verklaart denk ik ook het succes.”

De patiënt doet lastig, en dan?

Patiënten met een persoonlijkheidsstoornis kunnen soms veel losmaken, zowel in het behandeltraject als bij de arts. Thom van den Heuvel geeft handvatten voor het omgaan met deze patiëntengroep. “Het contact vraagt meer tijd en legt tegelijk emotionele druk op de arts."

Vind meertalige zorgverleners via ikspreekmeerdan.nl

Als anios in een huisartsenpraktijk in Amsterdam merkte Daan Frehe dat taal voor veel patiënten een barrière vormt voor het krijgen van goede zorg. “Via ikspreekmeerdan.nl kan nu een zorgverlener met een gedeelde taal en cultuur gevonden worden. Dat is enorm waardevol.”

Casus: man met een veranderde vlek op het been

Een 72-jarige man presenteert zich op uw spreekuur met een veranderde plek op het bovenbeen rechts. De vlek is gegroeid en van kleur veranderd. De patiënt heeft een licht huidtype en een voorgeschiedenis van basaalcelcarcinoom. Wat is uw diagnose?

Maak van wachttijd in de ggz hersteltijd: vijf praktische adviezen

Sanne Booij en Christien Slofstra willen af van de stille wachttijd in de ggz. Met hulp van de huisarts kan het herstel al beginnen, nog vóór de intake. “Deze periode hoeft geen verloren tijd te zijn.”

Beteugelen geneesmiddel­prijzen noodzakelijk voor betaalbare zorg

Wilbert Bannenberg strijdt met Stichting Farma ter Verantwoording tegen excessieve geneesmiddelprijzen. Zijn missie: winsten beteugelen om zorg toegankelijk te houden. “Geneesmiddelprijzen moeten beteugeld gaan worden, anders wordt de zorg onbetaalbaar.”

Casus: vrouw met veranderd defecatiepatroon

Een vrouw wordt naar de polikliniek gestuurd in verband met een veranderd defecatiepatroon. Ze heeft wat frequenter dan gebruikelijk ontlasting. Er zijn wat vage buikklachten in de zin van rommelingen en krampen. Ze gebruikt geen medicatie. Wat is uw diagnose?