DOQ

Potentieel doelwit voor streptokokkenvaccin geïdentificeerd

Onderzoekers hebben een nieuwe modificatie – glycerolfosfaat – op het oppervlak van de bacterie Groep A Streptococcus geïdentificeerd. Dit opent mogelijkheden om een vaccin tegen dit pathogeen te ontwikkelen.

De meeste mensen denken bij “keelontsteking” aan een relatief goedaardige infectie die kan worden genezen door een antibioticakuur en een paar dagen rust. Maar de bacterie die keelontsteking veroorzaakt – Groep A Streptococcus (GAS) of Streptococcus pyogenes – is ook verantwoordelijk voor veel gevaarlijkere aandoeningen, waaronder reumatische hartaandoeningen en sepsis. Met het spook van antibioticaresistentie en de grote ziektelast (wereldwijd 500 duizend doden per jaar) die wordt veroorzaakt door de bacterie, is de urgentie voor het ontwikkelen van een vaccin groot.

Group A Streptococcus

Dikke celwand

GAS heeft een dikke celwand die de bacterie beschermt tegen aanvallen van het menselijke immuunsysteem. Daarnaast zijn GAS isolaten divers en kunnen infecties met GAS ernstige autoimmuunreacties veroorzaken, zoals acuut reuma, waardoor de ontwikkeling van een effectief vaccin lang onmogelijk leek.

Een van de veelbelovende vaccinantigenen is een complexe suikerstructuur die op het oppervlak van alle GAS isolaten voorkomt. Uit onderzoek van dr. Nina van Sorge van de Medische Microbiologie van het UMC Utrecht en collega’s van de University of Kentucky en Stockholm University is echter gebleken dat de moleculaire structuur van deze suiker er anders uitziet dan decennia lang werd aangenomen. Deze ontdekking is – volgens de onderzoekers – waarschijnlijk van belang voor de ontwikkeling van vaccins, omdat deze een invloed kan hebben op de herkenning en opruiming van streptokokken door het immuunsysteem.

Identificatie van genen

De onderzoekers gingen op zoek naar genen die resistentie van GAS tegen twee antimicrobiële stoffen veroorzaken: zinkionen en het enzym fosfolipase A2-IIA. Ze vonden dat beide testen hetzelfde resistentie gen identificeerden: gacH. Het team van meer dan een dozijn wetenschappers uit vijf landen, allen met een specifieke expertise, ontcijferde verder de functie van het eiwit dat door het gen wordt gecodeerd met behulp van biochemische, analytische en structurele methoden. Hierbij stelden ze vast dat dit gen GAS in staat stelt de glycopolymeren in de celwand te modificeren met behulp van glycerolfosfaat waardoor de interactie met het immuunsysteem verandert.

“Deze niet eerder bekende modificatie van de celwand van GAS beïnvloedt de interacties tussen gastheer en pathogeen en kan daarom een zeer aantrekkelijk doelwit zijn voor het ontwerpen van vaccins, vooral omdat het voorkomt in alle genomen van GAS,” zei Van Sorge.

Gezondheidseffecten

Omdat GAS tot de top-10 van de oorzaken van sterfte door infectieziekten in de wereld behoort, zijn de potentiële gezondheidseffecten van een vaccin aanzienlijk, met name wanneer middelen en toegang tot gezondheidszorg beperkt zijn. “We hebben aanvullende studies nodig om aan te tonen dat dit glycerolfosfaat-gemodificeerde glycopolymeer kan worden opgenomen als een onderdeel van een veilig en effectief vaccin tegen GAS,” zei Van Sorge.


Publicatie
Edgar RJ, van Hensbergen VP, Ruda A, Turner AG, Deng P, Le Breton Y, et al. Discovery of glycerol phosphate modification on streptococcal rhamnose polysaccharides. Nature Chemical Biology, April 1, 2019 doi.org/10.1038/s41589-019-0251-4


Bron:UMC Utrecht
Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Tussen de spreekkamer en het schetsboek: arts met beeld als tweede taal

Aios dermatologie Loes Vos maakt naast haar werk medische illustraties. Voor collega’s, patiënten én landelijke campagnes vertaalt ze complexe informatie naar helder beeld. “Ik teken bijna bij elk consult wel iets uit.”

Casus: patiënte met dyspnoe en oedeem in het gelaat

Een 66-jarige vrouw presenteert zich met sinds drie weken progressief verminderde inspanningstolerantie en met name ’s ochtends een zwelling van het gelaat. Overdag verbeteren de klachten deels. Wat is uw diagnose?

Wat je verwacht, voel je: wat zorgverleners kunnen leren van placebo-effecten

Wat patiënten verwachten, beïnvloedt direct hoe zij pijn of bijwerkingen ervaren. Henriët van Middendorp legt uit hoe placebo- en nocebo-effecten werken, en hoe zorgverleners deze bewust en ethisch kunnen inzetten in de praktijk.

Trots op goed werkend meld­systeem voor bijwerk­ingen

Agnes Kant wijst op het belang van meer onderzoek naar bijwerkingen en roept zorgverleners op te blijven melden bij het Bijwerkingenmeldsysteem. “Van 70% van de geneesmiddelen is nog onduidelijk of deze veilig tijdens de zwangerschap gebruikt kunnen worden.”

Wandelend naar een betere gezondheid

Matthijs van der Poel combineert als huisarts en sportliefhebber zorg en beweging. Met stichting Looprecept wandelt hij wekelijks met patiënten – goed voor lijf, hoofd én verbinding. “Het is heel laagdrempelig en dat verklaart denk ik ook het succes.”

De patiënt doet lastig, en dan?

Patiënten met een persoonlijkheidsstoornis kunnen soms veel losmaken, zowel in het behandeltraject als bij de arts. Thom van den Heuvel geeft handvatten voor het omgaan met deze patiëntengroep. “Het contact vraagt meer tijd en legt tegelijk emotionele druk op de arts."

Vind meertalige zorgverleners via ikspreekmeerdan.nl

Als anios in een huisartsenpraktijk in Amsterdam merkte Daan Frehe dat taal voor veel patiënten een barrière vormt voor het krijgen van goede zorg. “Via ikspreekmeerdan.nl kan nu een zorgverlener met een gedeelde taal en cultuur gevonden worden. Dat is enorm waardevol.”

Casus: man met een veranderde vlek op het been

Een 72-jarige man presenteert zich op uw spreekuur met een veranderde plek op het bovenbeen rechts. De vlek is gegroeid en van kleur veranderd. De patiënt heeft een licht huidtype en een voorgeschiedenis van basaalcelcarcinoom. Wat is uw diagnose?

Maak van wachttijd in de ggz hersteltijd: vijf praktische adviezen

Sanne Booij en Christien Slofstra willen af van de stille wachttijd in de ggz. Met hulp van de huisarts kan het herstel al beginnen, nog vóór de intake. “Deze periode hoeft geen verloren tijd te zijn.”

Beteugelen geneesmiddel­prijzen noodzakelijk voor betaalbare zorg

Wilbert Bannenberg strijdt met Stichting Farma ter Verantwoording tegen excessieve geneesmiddelprijzen. Zijn missie: winsten beteugelen om zorg toegankelijk te houden. “Geneesmiddelprijzen moeten beteugeld gaan worden, anders wordt de zorg onbetaalbaar.”