Prof. dr. Bleeker: ‘Corona was an accident waiting to happen’

“Uitbraken van infectieziekten zijn niet altijd te voorkomen. Maar we kunnen ons er wél beter op voorbereiden”, stelt internist-infectioloog prof. dr. Chantal Bleeker-Rovers. Zij werd onlangs benoemd tot hoogleraar uitbraken van infectieziekten (Radboudumc).

Nee, de coronacrisis vormde niet de directe aanleiding om Bleeker te benoemen tot hoogleraar uitbraken van infectieziekten. “De procedure om tot die benoeming te komen, liep al voordat de pandemie zich aandiende”, vertelt ze. Ze richt zich al sinds 2008 op onderzoek naar de aanpak van uitbraken van infectieziekten. De focus daarbij lag aanvankelijk vooral op Q-koorts en later onder andere ook op het voorbereiden op van ebola verdachte patiënten.

Interessante parallel

“Corona is natuurlijk wel een heel bijzondere infectieziekte”, aldus Bleeker. “Het is in onze tijd de eerste die we op een zo mondiale schaal meemaken. Mijn hoogleraarschap is ook deels gericht op het ontwikkelen van manieren om in de toekomst beter voorbereid te zijn op zulke uitbraken. Maar het gaat om meer dan alleen corona; het bredere onderzoek naar Q-koorts loopt ook nog. Wel zit daar een interessante parallel in natuurlijk, want net als bij corona is bij Q-koorts sprake van een groep patiënten die langdurige vermoeidheidsklachten houdt. Het feit dat dit bij corona op nog veel grotere schaal het geval is, baart mij wel zorgen.”

“Net voor de coronacrisis vond nog een internationale bijeenkomst plaats om meer Europees te gaan samenwerken”

Europese samenwerking

Bleeker is betrokken bij de opzet van een high-level isolatie-unit die het Radboudumc wil gaan benutten om mensen met verdenking van infectieziekten zoals ebola beter en veiliger geïsoleerd te kunnen opvangen. En daarnaast om professionals beter te kunnen voorbereiden op de opvang, behandeling en verzorging van deze mensen. “Net voor de coronacrisis vond nog een internationale bijeenkomst plaats om hierin meer Europees te gaan samenwerken”, zegt ze. “En net voor de crisis is ook de eerste aanzet gegeven tot het door de Europese Unie gefinancierde Pandem-2 project, bedoeld om de Europese paraatheid en respons bij toekomstige pandemieën te verhogen. Het RIVM en Radboudumc maken hier als team deel van uit.”

Outbreak Management Team

Bleeker heeft in de beginfase een rol gespeeld in het landelijk Outbreak Management Team. “Ik denk dat het belangrijk is om ook buiten een pandemie een groep mensen te hebben die zich dagelijks bezighouden met een goede voorbereiding op en aanpak van nieuwe uitbraken. Voor een deel vergelijkbaar met de zaken waarmee het OMT tijdens de coronacrisis actief is geweest. Het is belangrijk dat mensen met ervaring op dit gebied vanuit een verschillende achtergrond daarvan deel uitmaken.”

“Voordat je in de gaten hebt dat er een nieuw virus is dat overdraagbaar is, kan al sprake zijn van een razendsnelle verspreiding”

Voorkomen is utopie

Pandemieën in de toekomst voorkomen zal een utopie blijven, verwacht Bleeker. “Voordat je in de gaten hebt dat er een nieuw virus is dat overdraagbaar is en dat je met een test kunt aantonen, kan al sprake zijn van een razendsnelle verspreiding vanuit het betreffende land naar andere gebieden”, zegt ze. “In het geval van corona bijvoorbeeld was dit echt niet te voorkomen geweest. Met ebola hebben we wat dat betreft geluk gehad. Het had zijn oorsprong in een minder dicht bevolkt gebied waar mensen minder ver reizen. Bovendien is het niet besmettelijk voordat iemand er ziek van wordt. Dat maakt het makkelijker om erop te acteren. Dat was bij corona ook niet het geval. Bovendien lijkt corona bij veel mensen in het begin op griep of een verkoudheid, wat het lastig maakt om te signaleren.”

“In ieder geval hoop ik met mijn leerstoel te bereiken dat we in de voorbereiding op een uitbraak op een hoger plan komen”

Veilige zorg

Corona was an accident waiting to happen, Bleeker onderschrijft dat. “Het is niet voor niets dat we al jarenlang internationaal met deze materie bezig zijn. Het had ons ook over tien of twintig jaar kunnen overkomen, maar het was wel de verwachting dát er wat zou gebeuren. We hebben ervan geleerd dat voldoende capaciteit beschikbaar moet zijn om bron- en contactonderzoek langer vol te houden, al weet ik dat dit in de praktijk nog niet zo eenvoudig te realiseren is. In ieder geval hoop ik wel met mijn leerstoel te bereiken dat we in de voorbereiding op een uitbraak op een hoger plan komen. We moeten tot goede Europese afstemming komen, de beddencapaciteit optimaal zien te benutten en zorgen dat we patiënten veilig zorg kunnen bieden. Daarnaast moeten we beleid ontwikkelen op het gebied van de langdurige effecten die een uitbraak op mensen kan hebben. Daarvoor wil ik ook oog hebben.”

corona, infectieziekten, internist-infectioloog prof. dr. Chantal Bleekers-Rovers, pandemie, RadboudUMC