DOQ

Prof. dr. Das: ‘Woordkeus en nonverbale communicatie hebben veel invloed op hoe de patiënt een boodschap ontvangt’

Bij het overbrengen van een boodschap gaat het niet alleen om wát er wordt verteld, maar ook om hóe dat wordt gedaan. Zeker voor artsen en andere zorgprofessionals is het essentieel om daar rekening mee te houden. Een patiënt die slecht nieuws te horen krijgt, moet dat eerst kunnen verwerken voordat hij weer in staat is informatie tot zich te nemen. En de compliance van een patiënt die geneesmiddelen nodig heeft, wordt niet hoger door hem streng toe te spreken over wat er gebeurt als hij dit niet doet.

Prof. dr. Enny Das is hoogleraar communicatie en beïnvloeding bij de Radboud Universiteit en is daarmee gespecialiseerd in hoe je een boodschap op een zodanige manier kunt brengen dat de ontvanger doet wat je wilt. Ze richt zich hiermee specifiek op de gezondheidszorg. “Ik ben erop gericht persuasieve gezondheidscommunicatie toe te passen op interpersoonlijke communicatie”, vertelt ze, “en daarin valt nog veel winst te boeken. In de medische wetenschap weten professionals natuurlijk heel goed welke boodschap ze moeten communiceren aan hun patiënten, maar ze kennen niet altijd de talige elementen of de vormelementen die eraan kunnen bijdragen dat de patiënt ook uit de voeten kan met wat wordt gezegd. De woordkeus speelt hierbij een belangrijke rol, net als de nonverbale communicatie.”

Professor dr. Enny Das

Luisteren en neutrale woorden gebruiken

Das heeft verschillende concrete tips om de communicatie te optimaliseren. “De eerste is misschien heel voor de hand liggend”, zegt ze, “namelijk de patiënt bij binnenkomst even rustig de kans geven om zijn verhaal te vertellen zonder daar meteen al te veel aan te willen veranderen. Daarnaast is taalgebruik belangrijk. Het is het best om woorden met een negatieve lading zoveel mogelijk te vermijden en dus vooral neutrale woorden te gebruiken. En om negatieve boodschappen in indirecte bewoordingen te brengen. Dus niet zeggen ‘U hebt een probleem’, maar liever ‘U presteert minder goed’. Het woord probleem gebruiken creëert problemen.”

“Medische professionals kennen niet altijd de talige elementen of de vormelementen die kunnen bijdragen dat de patiënt ook uit de voeten kan met de boodschap”

Bijwerkingen van woorden

Het is belangrijk om te beseffen, stelt Das, dat bepaalde woorden bijwerkingen kunnen triggeren. “We hebben daar onderzoek naar gedaan in relatie tot geheugenproblemen”, vertelt ze. “Iets zeggen als ‘Als u deze behandeling krijgt, is er een kleine kans dat u geheugenproblemen krijgt’, blijkt ertoe te leiden dat mensen die daadwerkelijk ontwikkelen. Ze doen het slechter op tests. De voorlopige conclusie die we hieruit kunnen trekken, is dat taal daadwerkelijk invloed heeft op hoe mensen met een boodschap omgaan en dat het belangrijk is deze in een breder perspectief te plaatsen. Geruststellen werkt namelijk niet, zo vonden we in ons onderzoek. Neem dus ook de tijd om patiënten te laten reflecteren op wat belangrijk voor ze is: wie ben je, waar sta je voor? Daarna zijn ze weerbaarder voor wat we adverse information events noemen. We zijn daar nu verder onderzoek naar aan het doen.”

“Angst aanjagen helpt eigenlijk alleen voor mensen die een bepaald ongezond gedrag nog niet vertonen”

Conclusie laten trekken

Ook als het om compliance voor geneesmiddelengebruik gaat, kan taalgebruik het verschil maken. Woorden gebruiken die erop duwen hoe belangrijk het is dat de patiënt zijn geneesmiddelen inneemt volgens het daarvoor bestemde protocol, werken minder goed, stelt Das. Beter is uit te gaan van ‘Het hoeft niet, het is aan u’. Ze voegt hieraan toe: “Het kan ook goed zijn eens een stilte te laten vallen en mensen zelf de conclusie te laten trekken.” Over de vraag of angst aanjagen helpt, is ze ondubbelzinnig duidelijk: “Het korte antwoord is nee. Mensen zijn heel goed in dingen afweren die ze niet willen horen. Kijk maar naar rokers. Angst aanjagen helpt eigenlijk alleen voor mensen die bepaald ongezond gedrag nog niet vertonen. Maar voor mensen die al een slechte gewoonte hebben heeft bang maken niet zoveel zin.”


Zó komt de boodschap wél over:

  • Let op de eigen woordkeus en op de nonverbale communicatie
  • Geef de patiënt eerst de ruimte om zijn of haar eigen verhaal te vertellen
  • Gebruik neutrale woorden (vermijd woorden met een negatieve lading)
  • Gebruik van het woord ‘probleem’ creëert problemen
  • Sommige woorden kunnen ‘bijwerkingen’ triggeren (selffulfilling prophecy)
  • Een patiënt geruststellen helpt niet (blijkt uit onderzoek)
  • Neem de tijd om een patiënt te laten reflecteren op wat belangrijk voor hem of haar is. Dit werkt (in tegenstelling tot geruststellen) wél, aangezien een patiënt hierdoor beter kan relativeren
  • Dwingend taalgebruik om therapietrouw bij geneesmiddelengebruik te benadrukken, werkt minder goed
  • De patiënt zelf de conclusie laten trekken dat therapietrouw bij geneesmiddelengebruik belangrijk is, werkt vaak beter
  • Angst aanjagen helpt niet bij mensen die al een slechte gewoonte hebben ontwikkeld
  • ‘Bangmakerij’ helpt hooguit soms bij mensen die bepaald ongezond gedrag nog niet vertonen

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Casus: jongen met gepig­menteerde huid­afwijking

Een tienjarige jongen heeft een opvallende laesie op de rechterbovenarm. Bij navraag blijkt deze laesie al jaren aanwezig. In de familie komen geen melanomen voor. De jongen heeft een blanco voorgeschiedenis. Wat is uw diagnose?

Casus: man met klachten van moeizaam plassen

Een man komt met een doorgemaakte blaasontsteking op uw spreekuur. Plassen gaat al een paar jaar langzaamaan moeilijker en moeilijker. De straal is zwak, nogal eens sproeiend en er wordt bijna altijd wat nagedruppeld. Persen helpt niet echt. Wat is uw diagnose?

Iedere arts moet zich voorbereiden op een leven lang leren

Welzijn is een voorwaarde voor professionele en persoonlijke ontwikkeling. En dat is in de medische sector meer dan ooit een punt van zorg, vindt Marjolein van de Pol. “De nieuwe bewegingen moet je gewoon volgen, in welke fase van je carrière je ook zit.”

‘‘Minder eten en meer bewegen’ is echt een misvatting’

Mensen met obesitas hebben vaak te maken met negatieve vooroordelen, ook in de zorg. Daardoor vermindert de kwaliteit van zorg, legt Paige Crompvoets uit. “Uit mijn onderzoek bleek dat mensen met obesitas soms belachelijk gemaakt worden door hun zorgverleners.”

Whispp biedt oplossing voor mensen met stem- en spraak­problemen

Joris Castermans ontwikkelde Whispp, een app die met behulp van AI fluister- en aangedane spraak kan omzetten in een heldere en natuurlijke stem. “Wie nog audio- of video-opnames heeft van de gezonde stem, kan met Whispp de eigen stem van vroeger creëren.”

Artsen voor Kinderen helpt kinderen met een chronische ziekte of beperking

Michel Weijerman van Stichting Artsen voor Kinderen vertelt over hun projecten voor betere zorg en welzijn voor kinderen met een chronische aandoening. “Zo’n 200 zorgprofessionals zijn op vrijwillige basis bij onze poli betrokken. Binnen 48 uur krijg je antwoord.”

Casus: patiënte met dagelijkse neusbloedingen

Een patiënte is de dagelijkse neusbloedingen rechts helemaal zat. Door het dichtknijpen van de neus gedurende 10 minuten stopt de bloeding wel steeds. Wat is uw diagnose?

‘Wees alert op opioïd­misbruik bij patiënten op SEH’

Opioïdgebruik komt bij SEH-patiënten vaker voor dan gemiddeld. Meer bewustzijn over misbruik van deze medicatie is nodig, aldus Joris Holkenborg. “Maar vergeleken met de VS doen we het in Nederland, mede dankzij apothekers en huisartsen, best wel goed.”

Voorkom een burn-out

Huisarts Nico Verhoef onderzocht waarom steeds meer artsen een burn-out krijgen, hoe dit te voorkomen, én geeft tips hoe je het werk leuk houdt voor jezelf. “Een middag per week maakte ik vrij voor kleine chirurgische ingrepen, omdat ik dat heel leuk vind om te doen.”

De zorgverlener als verwonderaar

Steeds meer resultaten wijzen uit dat een goed contact tussen de zorgverlener, het kind en de ouders, veel leed kan voorkomen. Piet Leroy zet zich in voor pijn- en traumavrije zorg bij kinderen. “Ik spreek nooit over lastige ouders, wel over kwetsbare ouders.”


0
Laat een reactie achterx