Prof. dr. De Koning: ‘CT-scan screening en vroegtijdige behandeling verlagen overlijdensrisico longkanker met een kwart’

Redactioneel

redactie

5 februari 2020

Minder (ex-)rokers overlijden aan longkanker als zij worden gescreend op deze ziekte. Mannen die risico lopen en zich laten screenen verlagen het risico op overlijden met 24 procent. Bij vrouwen is dit effect mogelijk zelfs tot tweemaal zo groot.

Dat publiceren onderzoekers van het Erasmus MC, UMC Groningen, UMC Utrecht, UZ Leuven en Spaarne Gasthuis vandaag in het gerenommeerde medisch wetenschappelijk tijdschrift The New England Journal of Medicine. De bevindingen zijn gebaseerd op het Nederlands-Leuvens Longkanker Screenings Onderzoek (NELSON).

Overleving

In Nederland overlijden jaarlijks zo’n tienduizend mensen aan longkanker, waarvan zesduizend mannen en vierduizend vrouwen. Bijna één op de vijf mensen die overlijdt aan kanker, overlijdt aan longkanker. De kans dat iemand met de diagnose longkanker vijf jaar later nog leeft is minder dan twintig procent. Als longkanker in een vroeg stadium wordt ontdekt is met behandeling wel veel te bereiken.

Vroege fase

Hoogleraar Maatschappelijke Gezondheidszorg en hoofdonderzoeker van de studie prof. dr. Harry de Koning: “Uit ons onderzoek blijkt dat screening met een CT-scan, gevolgd door vroegtijdige behandeling, het risico op overlijden aan longkanker bij mannen verlaagt met bijna een kwart. Belangrijke factor daarbij is dat de radiologen de ziekte door screening bij zestig procent van de deelnemers in de vroege fase ontdekten. Bij de meeste deelnemers in de groep die in ons onderzoek geen screening werd aangeboden, werd het grootste deel van de longkankers in een laat en vaak onbehandelbare stadium ontdekt. Dit komt omdat klachten van longkanker vaak pas relatief laat optreden of worden herkend.”

Screening bij vrouwen

Bij vrouwen blijkt het effect van screening groter te zijn dan bij mannen. De Koning: “De kans om aan longkanker te overlijden vermindert bij vrouwen met 35-55 procent. Het aantal deelnemende vrouwen in onze studie is relatief klein ten opzichte van het aantal deelnemende mannen, omdat bij start van de studie het aantal vrouwen in Nederland dat risico liep, nog beperkt was. Inmiddels bevestigen ook andere studies onze bevindingen.”

Verwijzingen longarts

Emeritus hoogleraar radiologie en verantwoordelijke voor de CT-scans prof. dr. Matthijs Oudkerk: “Door het meten van het volume en de groeisnelheid van de afwijkingen op de CT-scan waren de onderzoekers vrij goed in staat om in te schatten of het om longkanker ging. Het aantal verwijzingen naar de longarts kon zo laag worden gehouden: van de 2 personen die werden doorgestuurd voor aanvullend onderzoek had 1 persoon longkanker.”

Na 10 jaar bleek uit gegevens van Nederlandse en Belgische Kankerregistratie dat bij 341 mannelijke deelnemers in de screeningsgroep longkanker was ontdekt. Gegevens van het overlijdensregister lieten zien dat 156 van deze deelnemers met longkanker zijn overleden aan longkanker. In de controlegroep kregen 304 mannen longkanker, waarvan 206 deelnemers overleden aan longkanker.

Risico verkleinen

Dr. Carlijn van der Aalst, onderzoeker bij de studie: “Laat het duidelijk zijn: de beste manier om longkanker te voorkomen, is dat je nooit begint met roken. Maar veel mensen zijn in het verleden in aanraking gekomen met roken. Ook mensen die gestopt zijn, lopen nog steeds, zelfs tot 10 jaar nadat zij gestopt zijn, een groot risico de ziekte te ontwikkelen en eraan te overlijden. Deze studie toont aan dat we de kans om aan longkanker te overlijden fors kunnen verkleinen.”

Over de studie
Aan de NELSON-studie, waaraan 20 jaar is gewerkt, deden bijna 16.000 (ex-)rokers mee, waarvan 13.195 mannen. Zij waren tussen de 50 en 74 jaar oud. De helft van de deelnemers werd gescreend en kreeg daarna verdere CT-scans met tussenpozen van 1, 2 en 2,5 jaar. De andere helft werd niet gescreend. Nu zijn de groepen met elkaar vergeleken. Een groot consortium was verantwoordelijk voor de studie, waarbij de scans en beoordelingen werden gedaan in het Spaarne Gasthuis in Haarlem, Universitair Medisch Centrum Utrecht, het Universitair Ziekenhuis in Leuven (België), en het Universitair Medisch Centrum Groningen, dat eindverantwoordelijk was voor alle scans.

De link naar de publicatie staat op de website van het wetenschappelijk tijdschrift The New England Journal of Medicine (NEJM). Zie voor meer informatie ook het uitgebreide interview met de onderzoekers van het Erasmus MC op Amazingerasmusmc.nl.