Prof. dr. Van der Lely: ‘Zonder zoveel initiatieven was het aantal alcoholvergiftigingen onder kinderen toegenomen’
Het aantal kinderen dat met alcoholintoxicatie in het ziekenhuis wordt opgenomen is niet gedaald tussen 2007 en 2019, blijkt uit nieuwe cijfers. Ook is er vaker sprake van een combinatie met drugs (vooral cannabis). Geen prettig nieuws, vindt kinderarts prof. dr. Nico van der Lely van het Reinier de Graaf ziekenhuis. Al ziet hij gelukkig ook een aantal positieve ontwikkelingen. Hij pleit ervoor dat artsen het onderwerp regelmatiger aankaarten bij jongeren. “Vaak helpt het door te vragen: hoe ziet jouw week eruit?”
Kinderarts prof. dr. Nico van der Lely heeft in de afgelopen jaren naam gemaakt als bestrijder van alcoholgebruik onder minderjarigen. De kinderarts stond bijvoorbeeld mede aan de basis van de alcoholpoli’s in ons land, pleitte in politiek Den Haag voor meer bewustzijn van de problematiek en bekleedt vanaf 1 januari 2021 de ‘Reinier de Graaf leerstoel Jeugd en Alcohol’ aan Universiteit Antwerpen. “En tegenwoordig sta ik met mijn boodschap ook in biologieboeken voor middelbare scholieren”, voegt hij er lachend aan toe.
Cijfers niet gedaald
Die boodschap luidt, kort geformuleerd, dat alcoholgebruik voor het achttiende levensjaar hersenschade kan veroorzaken en dat het daarom moet worden vermeden. Op alle mogelijke manieren en op de meest uiteenlopende podia bracht Van der Lely deze boodschap in de afgelopen vijftien jaar onder de aandacht. Hoe kijkt hij aan tegen de in november door hemzelf gepubliceerde onderzoekscijfers die duidelijk maken dat desondanks het aantal kinderen dat met een alcoholintoxicatie in een ziekenhuis wordt opgenomen, niet is gedaald tussen 2007 en 2019? Bovendien werd vaker een combinatie gezien van alcoholinname en gebruik van drugsmiddelen (vooral cannabis): van acht procent in 2017 tot ruim achttien procent twee jaar later.
“De de gemiddelde leeftijd van kinderen met een alcoholintoxicatie in het ziekenhuis is wel gestegen van 14,97 in 2007 tot 15,69 in 2019”
Minder hersenschade
“De stabilisatie stemt natuurlijk niet tot tevredenheid, maar er zijn ook positieve ontwikkelingen”, zegt hij. “Allereerst ben ik blij met deze data van het Nederlands Signaleringscentrum Kindergeneeskunde, want deze kennis vormt de basis voor verbetering. Verder is de gemiddelde leeftijd van kinderen met een alcoholintoxicatie in het ziekenhuis gestegen van 14,97 in 2007 tot 15,69 jaar in 2019. Zij waren verder in hun hersenontwikkeling, wat betekent dat er minde hersenschade is veroorzaakt. Verder is bekend dat hoe later iemand begint met alcohol drinken, hoe minder hij zal nuttigen in de rest van zijn leven.”
“Een meerderheid van de ouders staat negatief tegenover alcoholgebruik door minderjarigen. Een paar jaar geleden was dit nog een minderheid”
Rechtszaken tegen andere ouders
Van der Lely wijst ook op de winst onder ouders. “Het bewustzijn over de risico’s is toegenomen. Tegenwoordig staat een meerderheid van de ouders negatief tegenover alcoholgebruik door minderjarigen. Een paar jaar geleden was dit nog een minderheid. Een teken van deze ontwikkeling is dat ouders rechtszaken zijn gaan aanspannen tegen andere vaders en moeders die het niet zo nauw hebben genomen. Alleen al in de regio Delft lopen vijf zaken. Zo is er een meisje dat dronken is geworden en voor wie medische kosten moesten worden gemaakt. Haar ouders zeggen tegen de andere ouders: ‘Het is op uw terrein gebeurd, u bent ervoor verantwoordelijk dat onze dochter alcohol heeft kunnen drinken.’”
Samenvattend zegt Van der Lely: “Als we in het afgelopen decennium niet zoveel initiatieven hadden genomen om het bewustzijn over alcoholrisico’s voor jongeren te vergroten, zou het aantal alcoholvergiftigingen niet zijn gestabiliseerd, maar toegenomen.”
Vaker bij bepaalde groep
Binnen welke groepen komen relatief de meeste jongeren met een alcoholintoxicatie in het ziekenhuis terecht? Van der Lely: “Het Westland, West-Friesland, Oost-Brabant, Twente en de Achterhoek. Opvallend is dat de jongeren met een alcoholvergiftiging voorheen een afspiegeling vormden van de maatschappij, maar dat het in de laatste jaren meer wordt gezien bij kinderen met ADHD of autisme. Tegenwoordig worden er dus na de ziekenhuisopname meer verwezen naar een centrum voor autisme.”
Opschaling primaire preventie
Het Reinier de Graaf ziekenhuis in Delft heeft onder meer het Westland als verzorgingsgebied. Van der Lely ziet deze streek als proeftuin voor de hem beoogde opschaling van primaire preventie in ons land. “Ik denk dan vooral aan huisartsen en verloskundigen die hun populatie bewustmaken van de risico’s van alcoholgebruik. Zie jij als huisarts een jongen van vijftien die in de afgelopen periode leerproblemen heeft ontwikkeld? Vraag bijvoorbeeld niet alleen of hij wordt gepest, maar kaart ook het thema alcohol aan. Vaak helpt het door te vragen: hoe ziet jouw week eruit?”
“Kinderen van moeders die alcohol nuttigen tijdens de zwangerschap, maken een grotere kans op ADHD of autisme”
Zwangerschap
Diezelfde vraag kan gezondheidswinst opleveren bij zwangere vrouwen en vrouwen met een kinderwens, zegt Van der Lely. “Kinderen van moeders die alcohol nuttigen tijdens de zwangerschap, maken een grotere kans op ADHD of autisme. Dat is gebleken uit een onderzoek onder 150.000 zwangere vrouwen van wie de ene helft niet dronk en de andere wel. Het is belangrijk dat verloskundigen van dit soort kennis doordrongen zijn en die delen met de vrouwen tegenover zich.”
alcohol, alcoholvergiftiging, drugs, kinderarts prof. dr. Nico van der Lely, Reinier de Graaf Ziekenhuis