Prof. dr. Van Dijk: ‘Op het eerste gezicht mysterieus, maar uiteindelijk logisch verklaarbaar’
Een patiënt die je altijd bijblijft, die impact heeft gehad. Hoe merkwaardig ook het verhaal dat een patiënt vertelt, hoe onwaarschijnlijk het gesuggereerde verband, neem als arts het relaas te allen tijde serieus, stelt klinisch fysicus-audioloog prof. dr. Pim van Dijk. Wat aanvankelijk ‘vreemd’ lijkt, kan uiteindelijk verklaarbaar zijn door logische, recht-toe-recht-aan-verbindingen.
Wat een rariteit lijkt te zijn, kan de aanzet vormen tot wetenschappelijk onderzoek en in het gunstigste geval betere zorg. Daarvan raakte klinisch fysicus-audioloog prof. dr. Pim van Dijk extra doordrongen nadat patiënten hem vertelden tinnitus te horen wanneer zij hun ogen op een bepaalde manier bewegen. Van Dijk is hoogleraar Audiologie aan het UMC Groningen.
Tinnitus
“Krijgt u tinnitus of neemt het toe wanneer u uw nek of kaak beweegt? Deze vraag stellen wij standaard tijdens het tinnitusspreekuur. Dat was jaren geleden ondenkbaar geweest. Ik weet nog goed: ik was al een tijd klinisch fysicus-audioloog toen een patiënt me vertelde oorsuizen te horen wanneer hij zijn kaak opzij bewoog. Dat was ik nog nooit tegengekomen. Ik vroeg me af hoe dat nu mogelijk was, maar verdiepte me er verder niet in. Totdat in de loop der tijd meer patiënten me spontaan vertelden over dit verband. Toen ging ik de literatuur erop naslaan. En wat bleek? De correlatie was een klein aantal keren beschreven.”
Bijna één op de drie
Tegenwoordig is het verband algemeen bekend, vertelt prof. dr. Van Dijk. Mede dankzij wetenschappelijk onderzoek dat is opgezet naar aanleiding van wat patiënten vertelden in de spreekkamer. “De correlatie is uitgegroeid tot een factor waarmee we rekening houden in de patiëntenzorg, omdat we nu weten dat bij dertig procent van de patiënten de tinnitus wordt beïnvloed door kaak- en nekbewegingen. Van recentere datum is de ontdekking dat bij mensen met een doof oor tinnitus wordt gemoduleerd door horizontale óógbewegingen. Het enige wat de patiënt in het dove oor hoort, is oorsuizen. Dit verband is overigens aanzienlijk zeldzamer dan dat tussen kaak- en nekbewegingen en tinnitus.”
Brughoektumor
“Hier verging het mij hetzelfde: aanvankelijk bevreemding toen een patiënt mij vertelde over dit verband. Maar je zult altijd zien dat er vroeg of laat een patiënt komt met hetzelfde verhaal. Ook nu dook ik in de literatuur. In de jaren zeventig bleek een patiënt te zijn beschreven die tinnitus hoorde wanneer hij in de achteruitkijkspiegel van zijn auto keek. Uiteindelijk hebben al deze indrukken geleid tot een patiëntenonderzoek in het UMCG. We selecteerden mensen met een doof oor die tinnitus hadden én bij wie chirurgisch een brughoektumor was verwijderd. Want we wisten inmiddels ook dat patiënten na deze operatie vaak last hebben van oorsuizen. De uitkomst: bij tachtig procent van de deelnemers werd tinnitus gemoduleerd door horizontale oogbewegingen.”
Flocculus aangetast
“We vermoeden dat tijdens de chirurgische verwijdering van de brughoektumor de flocculus wordt aangetast”, zegt hij. “Dit deel van de hersenstam, dat betrokken is bij de sturing van oogbewegingen, bevindt zich dicht op de gehoorzenuw. Mogelijk is er een link tussen een geprikkelde flocculus en tinnitus. Proefdierenonderzoek suggereert in elk geval een sterke relatie. We hebben dit onderzocht samen met neurochirurg prof. dr. Marc van Dijk. Daarbij bleek dat op hersenscans van onze onderzoeksdeelnemers vaak een iets kleinere flocculus is te zien. Wellicht heeft de operatie daarmee ook de functie van de flocculus veranderd.”
Patiënt serieus nemen
“We bevinden ons in de fase van fundamenteel onderzoek; we willen weten hoe het werkt. Het is niet zo dat patiënten nu of op de korte termijn hun voordeel kunnen doen met de inzichten die we aan het ontwikkelen zijn. Maar wat ik met dit verhaal wil zeggen, is dit: zaken die op het eerste gezicht mysterieus kunnen lijken, blijken uiteindelijk verklaarbaar door logische, recht-toe-recht-aan-verbindingen. Luister dus altijd goed naar de patiënt en neem hem serieus.”
Van Dijk vertelt dat hij doorgaat met onderzoeken. “Zo willen we aan patiënten met een brughoektumor vragen, of zij al vóór de operatie last hebben van tinnitus die door oogbeweging wordt beïnvloed. En we gaan ook kijken of tinnitus vóórkomt bij mensen die zijn geopereerd vanwege een aangezichtsspasme, want die ingreep vindt plaats in dezelfde regio van het brein.”
Tinnitusspreekuur
Het tinnitusspreekuur in het UMC Groningen (UMCG) wordt bemand door verschillende professionals: een klinisch fysicus-audioloog, KNO-arts, psycholoog, maatschappelijk werker en akoepedist. Zo ontstaat een zo volledig mogelijk beeld om tot een advies te komen.
de brughoektumor, flocculus, klinisch fysicus-audioloog prof. dr. Pim van Dijk, oorsuizen, tinnitus, UMCG