DOQ

Psychiater dr. Boks: ‘Gesprekstherapie na trauma heeft effect op DNA’

Dat een trauma tot een verandering in het DNA kan leiden, is al enige tijd bekend. Het goede nieuws is nu dat met gesprekstherapie deze veranderingen zijn terug te draaien. Dit blijkt uit onderzoek van patiënten met Post Traumatische Stress Stoornis (PTSS) bij de militaire GGZ en het UMC Utrecht.

Eerder onderzoek liet zien dat militairen met PTSS-klachten door een oorlogstrauma veranderingen in hun DNA krijgen. Nu blijkt dus dat gesprekstherapie die DNA-verandering weer terug kan draaien. Psychiater en onderzoeker dr. Marco Boks licht toe dat beide onderzoeken plaatsvonden bij militairen die na een oorlogstrauma PTSS ontwikkelden, maar dat er geen reden is om aan te nemen dat dit niet voor andere trauma’s geldt.

Effect op lichaam

“Gesprekstherapie heeft dus niet alleen positief effect op de psyche, maar ook een aanwijsbaar biologisch effect”, vertelt Boks. “Stress is dus echt iets dat ín je lichaam zit. De betrokken militairen voelden de gevolgen van hun traumatische ervaringen mentaal én fysiek. Psychotherapie veranderde niet alleen die ervaring, maar is dus ook meetbaar. De verschillen tussen het effect van gesprekstherapie en medicatie op de lichamelijke reactie op stress is niet zo groot als vaak wordt gedacht.”

(Foto: Pixabay)

Genen ‘aan’ of ‘uit’

Het gaat in deze onderzoeken om epigenetische veranderingen in het DNA. Epigenetica gaat over het effect van omgevingsfactoren op de genen. Een gen is een stukje DNA en elk gen beschrijft de code van een kenmerk. Dit bepaalt mede hoe je er uit ziet en hoe je lichaam werkt. Onder invloed van omgevingsfactoren kunnen genen als het ware ‘aan’ of ‘uit’ worden gezet. Zo verandert de functie van het gen, zonder dat zijn specifieke code verandert.

“Gesprekstherapie heeft dus niet alleen positief effect op de psyche, maar ook een aanwijsbaar biologisch effect”

Boks: “Vergelijk het met het uitvoeren van een bekend muziekstuk door verschillende muzikanten: het stuk is hetzelfde, maar de muziek klinkt anders. Op dezelfde manier kunnen twee mensen genetisch identiek zijn, maar epigenetisch verschillend. Oorlogstrauma heeft een belangrijke invloed hierop omdat het bepaalde genen kan aanzetten of juist uitschakelen.”

Teruggedraaid

Nu is duidelijk geworden dat de negatieve effecten van trauma op het DNA ook weer voor een deel kunnen worden teruggedraaid. Dat blijkt uit onderzoek naar het effect van individuele gesprekstherapie bij militairen die na hun uitzending PTSS-klachten hebben ontwikkeld. Psychotherapie heeft dus directe biologische consequenties die te meten zijn.

Behandelingen effectiever

“We gaan ook andere psychotherapie-onderzoeken hierbij betrekken, zoals therapie voor depressie,” verteld psychiater en onderzoeker dr. Christiaan Vinkers (Amsterdam UMC). Boks: “Ook onderzoeken we manieren waarop we deze epigenetische veranderingen kunnen gebruiken om behandelingen effectiever te maken. Wellicht zijn er voedingsmiddelen of medicijnen die kunnen helpen bij de epigenetische aanpassingen.”

Psychiater Marco Boks (UMC Utrecht) deed dit onderzoek samen met Elbert Geuze (Militaire GGZ) en Christiaan Vinkers (Amsterdam UMC). Het onderzoek is recent gepubliceerd in Molecular Psychiatry.

Bron: UMC Utrecht
Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Tussen de spreekkamer en het schetsboek: arts met beeld als tweede taal

Aios dermatologie Loes Vos maakt naast haar werk medische illustraties. Voor collega’s, patiënten én landelijke campagnes vertaalt ze complexe informatie naar helder beeld. “Ik teken bijna bij elk consult wel iets uit.”

Casus: patiënte met dyspnoe en oedeem in het gelaat

Een 66-jarige vrouw presenteert zich met sinds drie weken progressief verminderde inspanningstolerantie en met name ’s ochtends een zwelling van het gelaat. Overdag verbeteren de klachten deels. Wat is uw diagnose?

Wat je verwacht, voel je: wat zorgverleners kunnen leren van placebo-effecten

Wat patiënten verwachten, beïnvloedt direct hoe zij pijn of bijwerkingen ervaren. Henriët van Middendorp legt uit hoe placebo- en nocebo-effecten werken, en hoe zorgverleners deze bewust en ethisch kunnen inzetten in de praktijk.

Trots op goed werkend meld­systeem voor bijwerk­ingen

Agnes Kant wijst op het belang van meer onderzoek naar bijwerkingen en roept zorgverleners op te blijven melden bij het Bijwerkingenmeldsysteem. “Van 70% van de geneesmiddelen is nog onduidelijk of deze veilig tijdens de zwangerschap gebruikt kunnen worden.”

Wandelend naar een betere gezondheid

Matthijs van der Poel combineert als huisarts en sportliefhebber zorg en beweging. Met stichting Looprecept wandelt hij wekelijks met patiënten – goed voor lijf, hoofd én verbinding. “Het is heel laagdrempelig en dat verklaart denk ik ook het succes.”

De patiënt doet lastig, en dan?

Patiënten met een persoonlijkheidsstoornis kunnen soms veel losmaken, zowel in het behandeltraject als bij de arts. Thom van den Heuvel geeft handvatten voor het omgaan met deze patiëntengroep. “Het contact vraagt meer tijd en legt tegelijk emotionele druk op de arts."

Vind meertalige zorgverleners via ikspreekmeerdan.nl

Als anios in een huisartsenpraktijk in Amsterdam merkte Daan Frehe dat taal voor veel patiënten een barrière vormt voor het krijgen van goede zorg. “Via ikspreekmeerdan.nl kan nu een zorgverlener met een gedeelde taal en cultuur gevonden worden. Dat is enorm waardevol.”

Casus: man met een veranderde vlek op het been

Een 72-jarige man presenteert zich op uw spreekuur met een veranderde plek op het bovenbeen rechts. De vlek is gegroeid en van kleur veranderd. De patiënt heeft een licht huidtype en een voorgeschiedenis van basaalcelcarcinoom. Wat is uw diagnose?

Maak van wachttijd in de ggz hersteltijd: vijf praktische adviezen

Sanne Booij en Christien Slofstra willen af van de stille wachttijd in de ggz. Met hulp van de huisarts kan het herstel al beginnen, nog vóór de intake. “Deze periode hoeft geen verloren tijd te zijn.”

Beteugelen geneesmiddel­prijzen noodzakelijk voor betaalbare zorg

Wilbert Bannenberg strijdt met Stichting Farma ter Verantwoording tegen excessieve geneesmiddelprijzen. Zijn missie: winsten beteugelen om zorg toegankelijk te houden. “Geneesmiddelprijzen moeten beteugeld gaan worden, anders wordt de zorg onbetaalbaar.”