Log in om uw persoonlijke bookmarks op te kunnen slaan.
Psychiater dr. Hoekstra: ‘Huisarts kan schadelijke gevolgen lithium voorkomen’
Tref jij als huisarts mensen die lithium gebruiken? Bepaal bij controles de 12-uurspiegel, want een 24-uurspiegel zegt niets en laat dus buiten beschouwing of iemand bijvoorbeeld een lithiumintoxicatie heeft. Wees er ook op bedacht dat lithium in combinatie met NSAID’s, diuretica of bepaalde antibiotica kan leiden tot lichamelijke problemen, tipt psychiater dr. Rocco Hoekstra.
Deze en andere tips voor huisartsen over lithium zijn te vinden op een websitepagina specifiek voor huisartsen van www.allesoverlithium.nl. Psychiater dr. Rocco Hoekstra is geestelijk vader van de website. De lancering daarvan werd ruim twee jaar geleden financieel mogelijk gemaakt door ZonMw.
Fysieke complicaties door lithium
“Het begon allemaal met drie patiënten die ik kort achter elkaar zag”, vertelt Hoekstra, werkzaam bij Antes, de grootste ggz-instelling in Rotterdam en omstreken. “Alle drie hadden ze lichamelijke complicaties als gevolg van lithiumgebruik. Een van hen was bijvoorbeeld misselijk, had last van spierschokken, sprak met een dubbele tong en kon niet recht lopen. De patiënt had een onopgemerkte chronische lithiumvergiftiging. Zowel zijzelf, haar internist als haar neuroloog had niet de link gelegd met lithium.”
Veilig gebruik
Zijn ervaringen zouden Hoekstra aanzetten tot twee initiatieven. Samen met collega’s beschreef hij de casussen vier jaar geleden in een artikel voor het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde. Verder diende hij bij ZonMw een projectaanvraag in voor een website voor gebruikers van lithium. “Ik wilde hiermee veilig gebruik onder patiënten stimuleren. Hoe kunnen ze er verantwoord mee omgaan en waar moeten ze op letten?”
Voorschrijven en controleren
Ondertussen had het artikel in het Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde een discussie losgemaakt: is het wenselijk dat de huisarts de effecten van lithium controleert en het middel voorschrijft? Hoekstra: “Het heeft mijn voorkeur dat gebruikers een paar keer per jaar worden gezien in een gespecialiseerde polikliniek, maar in de praktijk gebeurt dit niet altijd. Patiënten verhuizen bijvoorbeeld of willen liever niet meer worden behandeld bij een ggz-instelling. Ik schat dat enkele duizenden van de dertigduizend lithiumgebruikers in ons land worden gezien door een huisarts. Als dat de praktijk is, is het belangrijk dat huisartsen snel en gemakkelijk praktische informatie kunnen vinden over voorschrijven en controles. Daarom heeft www.allesoverlithium.nl ook een pagina voor huisartsen.”
12-uurspiegel
Eén tip vloeit rechtstreeks voort uit een door Hoekstra beschreven casus. Hij zegt: “Deze patiënt nam elke ochtend zijn lithiumtabletten in. Dat deed hij ook altijd op de dag van de controle bij de huisarts, maar wel daarná. Het gevolg: de huisarts controleerde de lithiumspiegel ongeveer 24 uur na de laatste inname. Maar bloedafname 24 uur na inname kan ertoe leiden dat de bloedspiegel ten onterechte als correct wordt beoordeeld en een lithiumintoxicatie niet wordt opgemerkt. Wij raden aan je te baseren op de 12-uurspiegel.”
Spierschokken
Een ander advies: houd nauwlettend de lithiumspiegel in de gaten als de patiënt ook NSAID’s, diuretica of bepaalde antibiotica gebruikt. Hoekstra: “De interactie tussen lithium en deze middelen kan de spiegel flink verhogen, met alle lichamelijke gevolgen van dien. Denk bijvoorbeeld aan braken, misselijkheid en diarree, maar ook aan nierschade, spierschokken, dysartrie, ataxie of zelfs een coma.”
Hoeveelheid medicatie terugbrengen
In de loop der jaren loopt de bloedspiegel vaak geleidelijk op. Daarom dient bij de meeste patiënten de lithiumdosis af en toe te worden aangepast. Hoekstra: “Een huisarts kan dit proces in principe begeleiden. Het is dan noodzakelijk dat hij de patiënt jaarlijks een aantal keren oproept voor een controle van de lithiumspiegel. Op basis van de uitkomsten wordt dan mogelijk de dosis aangepast. Maar ik realiseer me: de gemiddelde huisarts heeft één of twee patiënten die lithium gebruiken. Deze benadering is logischerwijs geen routine. Mijn advies is daarom: zoek contact met een gespecialiseerde polikliniek als je twijfelt over het voorschrijfbeleid.”