DOQ

‘Rechter hartfalen bij PH is onontgonnen gebied’

Dr. Frances de Man (afdeling Longziekten, Amsterdam UMC, locatie VUmc) won onlangs de Prix Galien Research Award 2022. Zij doet breed onderzoek naar rechter hartfalen bij patiënten met pulmonale hypertensie (PH). “Dat is een nog onontgonnen gebied”, betoogt zij.

Bij PH moet de rechter hartkamer tegen te hoge druk pompen. Bij een deel van de patiënten past het hart zich aan door dikker te worden en zo de functie te behouden. Maar bij een groot deel van de patiënten lukt dat niet. Rechter hartfalen is daardoor de belangrijkste doodsoorzaak bij PH. “Ik bestudeer onder andere waardoor het ene hart zich wel kan aanpassen en het andere niet. Heeft dat te maken met factoren als genetica, geslacht of andere kenmerken van de patiënt? We bestuderen ook hoe we deze patiënten goed kunnen monitoren. Bijvoorbeeld met beeldvorming op verschillende momenten in de tijd.”

Dr. Frances de man met juryvoorzitter prof. dr. Koos Burggraaf (Fotograaf: Niels Brouwers (www.pixelbrouwers.com)

“De onbekendheid van deze ziekte is iets wat mij juist aantrekt. Ik krijg de vrijheid om het breed te onderzoeken, met beeldvorming en preklinisch onderzoek”

Dr. Frances de Man

Wie is verantwoordelijk?

Er is tot nu toe weinig aandacht voor rechter hartfalen. De Man noemt het ‘een vergeten kindje’. Dat komt volgens haar omdat er, in tegenstelling tot linker hartfalen, geen behandeling voor is en vanwege de onbekendheid van de aandoening. Bovendien: wie is verantwoordelijk voor rechter hartfalen? Is dat de cardioloog of de longarts? “Cardiologen zijn meer geïnteresseerd in linker hartfalen en longartsen zijn bezig met de longen. In de Verenigde Staten verdiepen sommige cardiologen zich wel in rechter hartfalen. In ons ziekenhuis doet de onderzoeksgroep Longziekten er onderzoek naar. De onbekendheid van deze ziekte is iets wat mij juist aantrekt. Ik krijg de vrijheid om het breed te onderzoeken, met onder andere beeldvorming en preklinisch onderzoek. En gelukkig zie ik steeds meer onderzoeksgroepen voor rechter hartfalen, ook in andere landen.”

3D model

De Man is zowel medisch bioloog als epidemioloog en kan die werkvelden goed combineren in translationeel onderzoek. Ze vertaalt onderzoeksresultaten naar de kliniek en andersom. Dat maakt haar onderzoek heel breed. In het laboratorium gebruikt ze een vrij nieuw onderzoeksmodel. Ze legt uit: “We kunnen bloedcellen van een patiënt moduleren tot stamcellen, die we vervolgens kunnen laten differentiëren tot hartspiercellen. Daarmee ontwikkelen we een driedimensionale hartstructuur, om juist de interactie tussen cellen te kunnen onderzoeken bij verhoogde druk. We hebben inmiddels een 3D-model waarmee we onderzoek doen. Dat gaan we verder ontwikkelen. Groot pluspunt van zo’n model is dat het is gebaseerd op cellen van de patiënt.”
Met het model is het mogelijk om cellen onder druk te zetten en te kijken wat er gebeurt. Cellen kunnen ook genetisch gemodificeerd worden om na te gaan welke genen of mutaties effect hebben op overbelasting door druk.

“Meer vrouwen krijgen de ziekte, maar mannen die het krijgen doen het slechter”

Paradox

Het onderzoek van De Man richt zich onder andere op verschillen in aanpassing van het hart aan te hoge druk. Tevens onderzoekt zij of het hart zich kan herstellen, en voor hoe lang, als de druk in de longen wordt verlaagd. Dat laatste kan met medicatie of een longtransplantatie. “Behalve hartspiercellen kunnen we in het laboratorium nu ook fibroblasten maken, zodat we de interactie goed kunnen onderzoeken. We kijken tevens naar de verschillen tussen mannen en vrouwen. Er is namelijk een paradox: meer vrouwen krijgen de ziekte, maar mannen die het krijgen doen het slechter. We willen weten wat de oorzaak daarvan is. En in nog een andere onderzoekslijn bestuderen we de relatie tussen de stijfheid van het hart en de pompfunctie.”

“In het Amsterdam UMC heb ik mij hard gemaakt voor verlengingsrecht voor postdocs na zwangerschapsverlof”

Samenwerking

De Man en haar onderzoekers bezoeken zowel long- als hartcongressen. Zo krijgen zij input van verschillende kanten. Samenwerking tussen disciplines is van groot belang in dit onderzoek. “In de behandeling van PH is er in Nederlandse ziekenhuizen veel samenwerking tussen longartsen, cardiologen en radiologen. Er zijn ook speciale poli’s voor mensen met PH of met dyspneu. Het Amsterdam UMC is expertisecentrum voor PH.”
Niet alleen het onderzoek van De Man is bijzonder, maar ook haar inzet voor haar team. Zij pleit voor meer aandacht voor de wetenschappelijke prestaties van teams. Nu is bijvoorbeeld een postdoc afhankelijk van persoonlijke beurzen. “Terwijl we het onderzoek met elkaar doen. Ik vraag met name aandacht voor vrouwelijke postdocs. Zij zijn niet in opleiding en daarom geldt voor hen de normale cao. Zij hebben dan last van de Flexwet. Hun tijdelijke contract moet op den duur worden omgezet in een vast contract, maar een vast contract in onderzoek is heel lastig. Bij zwangerschapsverlof verliezen vrouwelijke postdocs tijd, en dat is niet goed voor hun carrière. In het Amsterdam UMC heb ik mij daarom hard gemaakt voor verlengingsrecht voor postdocs na zwangerschapsverlof.”

Prix Galien Research Award 2022
Het juryrapport meldt over prijswinnaar De Man: “Zij is een veelzijdig en getalenteerd wetenschapper die al jaren op het hoogste niveau acteert. Daarnaast is ze een belangrijk rolmodel voor met name de volgende generatie vrouwelijke onderzoekers.” De prijs bestaat uit de gouden Prix Galien medaille en een geldbedrag van € 5.000.

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Casus: patiënte met dyspnoe naar de EHH

Een oudere obese vrouw presenteert zich op de Eerste Hart Hulp vanwege dyspnoe. Die begon twee weken geleden en was aanvankelijk inspanningsgebonden, nu ook bij platliggen. Ze plast nog maar kleine beetjes sinds drie dagen. Wat is uw diagnose?

Casus: patiënt met progressieve inspanningsdyspneu

Een patiënt presenteert zich met progressieve inspanningsdyspneu. Voorheen was hij in staat om zonder klachten te tennissen, nu ervaart hij kortademigheid bij stevig doorwandelen. Er is geen sprake van hoesten, sputumproductie of koorts. Wat is uw diagnose?

Uitgebreid bloedonderzoek met één simpele vingerprik

Capillaire bloedafname via een vingerprik blijkt bij meer dan 30 standaardbepalingen een goed alternatief voor venapunctie, concludeerde Martijn Doeleman. “Patiënten kunnen zelf de vingerprik doen. Gewoon thuis, wanneer het hen uitkomt.”

Cultuur­sensitieve zorg in de praktijk: lessen van Mammarosa

Taal- en cultuurverschillen kunnen de communicatie met zorgverleners flink bemoeilijken. Stichting Mammarosa biedt hierin uitkomst. Samia Kasmi vertelt hoe belangrijk cultuursensitieve communicatie is, en hoe artsen hierin het verschil kunnen maken.

‘Er is een trend naar meer visuele informatie’

“Voor patiënten blijkt de juiste toedieningsroute van een geneesmiddel niet altijd vanzelfsprekend te zijn”, vertellen Yara Mangindaan en Nike Everaarts-de Gruyter. Zij hielpen medicijnpictogrammen te ontwikkelen die ondersteunen bij goed gebruik van geneesmiddelen.

Werkbereidheid bij een crisis niet vanzelf­sprekend

Ziekenhuizen kunnen tijdens een crisis niet blind vertrouwen op hun personeel, concluderen Dennis Barten en Lindsy Engels. Werkbereidheid hangt sterk af van verschillende factoren. “Het is belangrijk om te ontdekken wat nodig is om voor te bereiden op crisissituaties.”

Casus: man met dysfonie­klachten

Een 42-jarige man komt op uw spreekuur met dysfonieklachten, twee maanden geleden ontstaan in een periode van veel hoesten. Aan het einde van de dag worden de klachten erger en het is lastig om een lang gesprek te voeren. Wat is uw diagnose?

Integrale geneeskunde in Nederland: tijd voor de volgende stap

Het spreekuur Integrative Medicine van Ines von Rosenstiel is erg populair en ook in andere ziekenhuizen groeit de belangstelling voor een dergelijk spreekuur. Hoe zorgen we ervoor dat IM een structureel onderdeel wordt van de reguliere zorg in Nederland?

Mindfulness in de zorg: allesbehalve zweverig

“Zorg goed voor jezelf. Er is er maar één van.” Dat zei een patiënt ooit tegen longarts Miep van der Drift. Ze weet als geen ander: mindfulness is niet alleen voor patiënten, maar ook voor zorgverleners. Ze geeft tips voor kleine veranderingen met een grote impact.

Medicatie vaak te lang voortgezet na ontslag uit ziekenhuis

Veel patiënten gebruiken in ziekenhuizen voorgeschreven opiaten, benzodiazepines en antipsychotica nog langdurig na ontslag, aldus Judith de Ruijter. “We geven artsen de tip om, als ze bij ontslag nieuwe medicatie voorschrijven, al meteen na te denken over stoppen.”