Ziekenhuisapothekers voorkomen ‘geneesmiddelkaping’

Ziekenhuisapothekers gaan een aantal zelfbereide geneesmiddelen registreren. Zo willen ze voorkomen dat farmaceutische bedrijven hiermee aan de haal gaan en deze medicatie tegen sterk verhoogde prijzen op de markt brengen, ook wel ‘geneesmiddelkaping’ genoemd. Hiervoor is een registratieplatform opgericht. Een van de initiatiefnemers is Ralph van Wezel, hoofd van de ziekenhuisapotheek van het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven. Hij vertelt er meer over.

“Het is niet onze bedoeling om met dit registratieplatform de strijd aan te gaan met de farmaceutische industrie”, zegt Ralph van Wezel, zittend in zijn werkkamer van de gloednieuwe bereidingsapotheek van het Eindhovense ziekenhuis.. “Maar we willen onze maatschappelijke verantwoordelijkheid oppakken. We willen voorkomen dat ongeregistreerde geneesmiddelen die ziekenhuizen al jarenlang gebruiken, worden geregistreerd door een farmaceutisch bedrijf en dan voor een torenhoge prijs op de markt komen.”

Exploderende prijzen

Een voorbeeld is een bereiding van fenylefrine-injecties, gebruikt voor hypotensie tijdens operaties. Van Weezel: “Die maakten we in het ziekenhuis, maar een fabrikant zag er brood in en liet dit bij het College ter Beoordeling van Geneesmiddelen registreren. Dat betekent dat we het als ziekenhuis niet meer zelf mogen maken, want er is een geregistreerd alternatief op de markt. We moeten het dan inkopen bij de fabrikant. De prijs explodeerde na de registratie: zelf bereiden in het ziekenhuis kostte 2 euro voor een dosis, maar een vergelijkbare dosis, geproduceerd door de fabrikant, kost maar liefst 37 euro. Een ander voorbeeld: een fles glycopyrroniumdrank maakten we zelf voor 60 euro. Nu is het voor 360 euro per fles commercieel op de markt.”

“Het zijn kleine bedrijven die een niche zien en daarmee flink winst willen maken. Het gaat hierbij om geneesmiddelen die al heel lang in het ziekenhuis worden gebruikt, soms al vanaf 1900”

Niche

Geneesmiddelprijzen worden zo onnodig opgedreven, stelt Van Wezel. “Het is niet big farma die op deze manier geneesmiddelen wegkaapt uit de ziekenhuisapotheek, maar het zijn kleine bedrijven die een niche zien en daarmee flink winst willen maken. Het gaat hierbij om geneesmiddelen die al heel lang in het ziekenhuis worden gebruikt, soms al vanaf 1900. Die geneesmiddelen zijn altijd ongeregistreerd gebleven omdat pas vanaf de jaren ’60 in de vorige eeuw registratieregelingen van kracht werden. Maar sommige oude middelen blijken commercieel interessant te zijn. Een fabrikant verzamelt de nodige onderzoeken en documentatie en dient een registratieaanvraag in. Vervolgens komt het middel voor een veelvoud op de markt van de prijs die wij rekenden. Wat de fabrikanten doen is niet illegaal, maar ze nemen wel een stukje van onze markt weg.”

“Uiteraard hebben wij ook registratie- en productiekosten. Maar wij gaan niet voor winstmaximalisatie zoals de fabrikanten”

ABC-platform

Met het registratieplatform – het ABC-platform – willen de ziekenhuisapothekers geneesmiddelen registreren en zo zorgen dat deze tegen een maatschappelijk verantwoorde prijs beschikbaar blijven. “Dit platform is een initiatief, gedragen door het Erasmus Medisch Centrum Rotterdam, het Radboudumc Nijmegen, het UMCG, het Catharina Ziekenhuis Eindhoven en de Apotheek A15 (een bereidingsapotheek die geneesmiddelen produceert voor meerdere aangesloten ziekenhuizen, red.) in Gorinchem. Vanuit dit platform – een construct met een eigen BV – kunnen registratieaanvragen worden ingediend. Als een registratie lukt, dan wordt dit platform de registratiehouder. Een ziekenhuisapotheek of de bereidingsapotheek A15 kan dan dienen als ‘loonfabrikant’: deze verzorgt de daadwerkelijke productie van het geregistreerde geneesmiddel. In principe kunnen andere ziekenhuisapotheken met een bereidingsfaciliteit die aan de juiste voorwaarden voldoen, zoals het hebben van een fabrikantenvergunning, zich aansluiten bij dit initiatief.”

Hoe kan het platform geneesmiddelen registreren en vervolgens laten produceren, terwijl de prijs veel lager ligt dan bij de fabrikanten? Van Weezel: “Uiteraard hebben wij ook registratie- en productiekosten. Maar wij gaan niet voor winstmaximalisatie zoals de fabrikanten.”

Opstartfase

Het platform verkeert nu nog in de opstartfase, zegt Van Wezel. Daarbij zijn er de nodige uitdagingen. “Vanuit de ziekenhuisapotheek zijn we gewend te werken met uitgebreide productdossiers van de geneesmiddelen die we zelf bereiden. Maar een registratiedossier opbouwen vergt kennis die we nog aan het opbouwen zijn.”  Van Wezel en zijn collega’s van het platform hebben al een geneesmiddel op het oog dat ze willen gaan registreren, maar dat houdt de ziekenhuisapotheker zorgvuldig achter zijn kiezen. “We hebben daarnaar onderzoek gedaan en die expertise willen we voor onszelf houden, zodat een fabrikant niet op een idee wordt gebracht en er zelf mee aan de haal gaat.”

“Geneesmiddelkaping leidt jaarlijks tot ongeveer 100 miljoen euro extra aan kosten”

Kosten besparen

Maar registreren is geen doel op zich, benadrukt de Eindhovense ziekenhuisapotheker. “Voorop staat dat geneesmiddelen beschikbaar blijven voor een redelijke prijs. De hardlopers in ons ziekenhuis willen we veiligstellen. Het zou mooi zijn als we vijf tot tien geneesmiddelen zouden kunnen registreren. Dat kan veel kosten besparen. Natuurlijk verdienen we er als ziekenhuis zelf ook wat aan, we hebben ook onze bedrijfsvoering, maar als je kijkt naar de BV Nederland dan kan het registreren van eigen ziekenhuisbereidingen veel geld besparen. Geneesmiddelkaping leidt jaarlijks tot ongeveer 100 miljoen euro extra aan kosten.”

“Ik zou academici willen oproepen als ze een vinding hebben, om dit te laten registreren via ons registratieplatform, zodat de revenuen terugvloeien naar de zorg

Patentrecht

Op de geneesmiddelen die al jarenlang in ziekenhuizen worden gebruikt, berust geen patent, legt Van Wezel uit. “Ze zijn alleen te registreren, dus een andere fabrikant mag ze als generiek middel ook maken na een registratieaanvraag. Als een geneesmiddel al is beschreven in de literatuur, dan mag er geen patent meer op worden aangevraagd. Philips maakte slim gebruik van dat principe, zo heb ik ooit wel eens geleerd toen ik me verdiepte in patentrecht: hadden ze een uitvinding gedaan, dan beschreven ze die in het plaatselijke sufferdje. De vondst stond dus officieel op papier en een ander bedrijf kon er geen patent meer op aanvragen.” Het liefst zou Van Wezel zien dat ook innovatieve geneesmiddelen geregistreerd gaan worden via het registratieplatform. “Als uit academisch onderzoek een nieuw succesvol geneesmiddel voortkomt, dan gaat dit via spin-offs naar de farmaceutische industrie, die vervolgens een patent aanvraagt. Maar onderzoekers zouden zich moeten realiseren dat dit tot hoge prijzen kan leiden. Ik zou academici willen oproepen als ze een vinding hebben, om dit te laten registreren via ons registratieplatform, zodat de revenuen terugvloeien naar de zorg.”

“Uiteindelijk zullen de farmaceuten ook wel eieren voor hun geld kiezen en inzien dat zulke hoge prijzen maatschappelijk niet meer geaccepteerd worden

Samenwerking

Hoe reageren de farmaceutische bedrijven op de komst van het registratieplatform? “Ze reageren afwachtend en sommige bedrijven benaderen ons voor samenwerking. Zo zijn er bedrijven die een geneesmiddel produceren dat wij gebruiken voor een andere indicatie dan de officieel geregistreerde indicatie. Ze willen het geneesmiddel voor de officiële indicatie van de markt halen omdat dit niet meer rendabel is. Maar ze zijn dan wel bereid ons alle informatie over de productie te verstrekken, zodat we het in eigen beheer kunnen maken. Omgekeerd kunnen wij ook bereidingen naar de farmaceutische industrie brengen. Voorwaarde is dan wel dat ze zo’n bereiding voor een aanvaardbare prijs op de markt brengen. Uiteindelijk zullen de farmaceuten ook wel eieren voor hun geld kiezen en inzien dat zulke hoge prijzen maatschappelijk niet meer geaccepteerd worden.”

“Artsen vinden het vooral belangrijk dat geneesmiddelen beschikbaar blijven voor hun patiënten”

Positieve reacties

Zorgverzekeraars reageren positief op het registratieplatform. “We zijn met zorgverzekeraars in gesprek en hebben hun gevraagd of ze een bijdrage willen leveren. Of en hoe ze ons gaan ondersteunen weten we op dit moment nog niet, maar ze zijn er zeker niet tegen.” Ook artsen zijn ermee in hun nopjes. “Zij vinden het vooral belangrijk dat geneesmiddelen beschikbaar blijven voor hun patiënten. En de patiënten zelf reageren via sociale media ook enthousiast op de komst van het registratieplatform”, aldus Van Wezel” 

Lees meer over: