Neuropsycholoog Van Maurik: ‘Rekenmodellen maken risico op dementie beter voorspelbaar’

Reinold Vugs

Redactioneel,

20 november 2017

Wetenschappers van het VUmc Alzheimercentrum hebben rekenmodellen ontwikkeld aan de hand waarvan voor individuele patiënten, veel beter dan tot nu toe, kan worden vastgesteld hoe groot de kans is dat zij binnen enkele jaren dementie krijgen. Neuropsycholoog Ingrid van Maurik: “Dit geeft neurologen meer houvast in hun gesprek met een patiënt, terwijl deze laatste meer zekerheid krijgt over het risico op dementie.”

Neuropsycholoog Ingrid van Maurik heeft, samen met collega’s, recent in JAMA Neurology gepubliceerd over rekenmodellen die bij patiënten kunnen voorspellen of ze binnen een tot drie jaar dementie krijgen. Het onderzoek is onderdeel van het ABIDE-project en wordt gefinancierd vanuit ZonMw-memorabel, onderdeel van het Deltaplan Dementie. “Patiënten met geheugenproblemen kunnen diagnostisch worden getest via MRI-scans en door het afnemen van hersenvocht. Resultaat van deze onderzoeken kan zijn dat sprake is van een milde cognitieve stoornis (MCI), wat een aanwijzing is voor het risico om dementie te ontwikkelen”, aldus Van Maurik.

Ongemak in spreekkamer

Uit de literatuur is bekend dat de helft van MCI-patiënten die zich op een geheugenpoli hebben gemeld binnen drie jaar dementie krijgt. “De andere helft dus niet en dat is heel ongemakkelijk in de spreekkamer, zowel voor neuroloog als patiënt: naar welke kant zal het muntje vallen? Door gegevens uit diagnostische tests te linken aan patiëntkenmerken, zoals leeftijd, geslacht en de score van de mini-mental state examination, hebben we onze modellen ontwikkeld. We vullen deze waardes van een patiënt in en daar rolt vervolgens een specifieke kans op het ontwikkelen van dementie binnen één en binnen drie jaar uit.”

Voor neurologen wordt het voortaan eenvoudiger om aan de hand van de uitslag te kunnen bepalen welke patiënten ze willen volgen en terug willen laten komen op de poli. En anderzijds welke patiënten een laag risico lopen en dus gerustgesteld kunnen worden.

Hoe vertel je het de patiënt

De tool is er, de implementatie ervan in de praktijk moet nog plaatsvinden. Van Maurik: “We zijn ons aan het oriënteren op het ontwikkelen van een app, waarin overigens al stappen gezet zijn. Belangrijke vraag is verder hoe je het risico op dementie met de patiënt communiceert. Een percentage zegt niet iedereen evenveel, een afbeelding werk dan beter.

Bovendien willen sommige patiënten het misschien helemaal niet weten en zo zijn er nog wel meer vragen die eerst beantwoord moeten worden voordat de tool kan worden ingezet.

Voor het onderdeel shared decision making en de verdere implementatie naar de klinische praktijk werken we samen met de Afdeling Medische Psychologie van het AMC en met Vilans. Samen onderzoeken we de vraag hoe je de wens van de patiënt in de spreekkamer het best kunt verkennen. Met een patiënt wordt straks van tevoren besproken of zij het risico willen weten.”

Artsen, de rekenmodellen bestaan!

Van Maurik kan geen ‘hard’ tijdstip noemen waarop de tool, waarschijnlijk via een app, beschikbaar komt voor clinici. Bij het congres van het Nederlands Geheugenpoli Netwerk (www.geheugenpoliklinieken.nl) is in elk geval al een voorproefje te zien.

“Vanzelfsprekend kan de app worden ingezet in geheugenpoli’s, maar niet elk ziekenhuis heeft een dergelijke poli, dus de tool is er ook voor neurologen en geriaters elders. Daarnaast is het belangrijk dat met name huisartsen in elk geval weten dat de tool bestaat. Zij hebben het meest frequent contact met patiënten en kunnen hen ook helpen bij het nemen van een beslissing om onderzoek bij geheugenproblemen te laten doen, eventueel ook in het geval van een vervolgonderzoek.”