DOQ

Screening op leverproblemen bij ouderen: zinvol?

Screening op leververvetting en leverfibrose in de algemene bevolking leidt waarschijnlijk niet tot betere gezondheidsuitkomsten bij ouderen. Dat is de conclusie van Laurens van Kleef op basis van onderzoek binnen de Rotterdam studie. Als onderdeel van zijn promotieonderzoek bestudeerde Van Kleef de relatie tussen leververvetting, leverstijfheid, hart- en vaatziektes en mortaliteit. Recent publiceerde hij twee artikelen over dit onderwerp.

Verschillende richtlijnen, waaronder die van de European Association for the Study of the Liver (EASL), raden aan om patiënten met metabole dysfunctie te screenen op hepatische steatose en leverstijfheid.1 Voor de doelgroep ouderen is het echter nog niet bekend of deze leverproblemen ook leiden tot  een verhoogde mortaliteit.
Om dit te onderzoeken analyseerden Laurens van Kleef en zijn collega’s data uit de Rotterdam studie, een prospectieve populatie cohortstudie onder inwoners van de Rotterdamse wijk Ommoord. Leververvetting maten zij met behulp van echografie van de lever; leverstijfheid met behulp van transiënte elastografie (FibroScan®). Twee van hun studies werden recent gepubliceerd.

“Leververvetting is een belangrijk en steeds groter wordend probleem, maar lijkt bij de ouderen in de algemene bevolking niet klinisch relevant”

Onderzoeker Laurens van Kleef

Leververvetting

In de eerste studie bestudeerden de onderzoekers de associatie tussen leververvetting en mortaliteit bij ouderen in de algemene bevolking.[2] Hiervoor analyseerden zij de data van 4.093 studiedeelnemers ouder dan 65 jaar. Zij vonden geen relatie tussen leververvetting en mortaliteit (gecorrigeerde hazard ratio (aHR): 0,87, 95% BI 0,73-1,03. Ook vonden zij dat leverstijfheid, zowel bij deelnemers met als zonder steatose, niet geassocieerd was met een verhoogde mortaliteit. Zelfs deelnemers die zowel last hadden van leververvetting als een verhoogde leverstijfheid (meetwaarde tijdens elastografie >= 8,0 kPa) hadden geen hogere mortaliteit dan deelnemers zonder beide factoren.  

Leverstijfheid

In de tweede studie bestudeerden de onderzoekers de associatie tussen een verhoogde leverstijfheid en mortaliteit.[3] Dit deden zij in een groep van 4.153 studiedeelnemers uit de algemene bevolking. De gemiddelde leeftijd van deze deelnemers was 67,5 jaar (SD: 8,4 jaar). Zij stratificeerden de analyse naar de aanwezigheid van hartfalen (HF) en/of coronaire hartziekten (CHD).
In deze studie vonden zij dat, in de totale studiepopulatie, leverstijfheid (meetwaarde tijdens elastografie >= 8,0 kPa) geassocieerd was met een hogere mortaliteit (aHR: 1,37, 95% BI 1,00–1,89). Bij analyses in subgroepen gold deze associatie echter alleen voor deelnemers met hartfalen (aHR: 2,48, 95% BI: 1,15-5,35). Bij deelnemers met alleen coronaire hartzieken (en geen hartfalen) en deelnemers die hartfalen noch coronaire hartziekten hadden was leverstijfheid niet geassocieerd met een verhoogde mortaliteit (aHR: 1,43, 95% BI 0,58-3,49 respectievelijk 1,07, 95% BI: 0,70-1,64).
Een tweede bevinding in deze studie was dat hartfalen en markers voor deze aandoening, zoals een matige tot ernstige diastolische dysfunctie of een diameter van het rechter atrium groter dan 4,5 cm, geassocieerd waren met een verhoogde leverstijfheid.

Screening lijkt minder zinvol

Op basis van de twee studies concluderen de onderzoekers dat onder ouderen uit de algemene bevolking zowel leververvetting als een verhoogde leverstijfheid (zonder hartfalen) niet geassocieerd zijn met een verhoogde mortaliteit. Hierdoor lijkt het voor deze doelgroep minder zinvol om te screenen op deze parameters om gevorderde leverziekte op te sporen. Als je bij ouderen leverstijfheid meet is het wel belangrijk om ook na te gaan of er sprake is van cardiovasculaire ziekte. Dit kan namelijk ook een oorzaak zijn van een verhoogde leverstijfheid.

Referenties:

  1. European Association for the Study of the Liver. EASL Clinical Practice Guidelines on non-invasive tests for evaluation of liver disease severity and prognosis – 2021 update. Practice Guideline J Hepatol. 2021;75(3):659-689. doi: 10.1016/j.jhep.2021.05.025.[JB1] 
  2. Van Kleef LA, Sonneveld MJ, Kavousi M, Ikram MA, De Man RA, De Knegt RJ. Fatty liver disease is not associated with increased mortality in the elderly: A prospective cohort study. Hepatology. 2023;77(2):585-593. doi: 10.1002/hep.32635. [JB2] 
  3. Van Kleef LA, Sonneveld MJ, Zhu F, Ikram MA, Kavousi M, De Knegt RJ. Liver stiffness is associated with excess mortality in the general population driven by heart failure: The Rotterdam Study. Liver Int. 2023. Online ahead of print. doi: 10.1111/liv.15538.[JB3] 

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

De patiënt doet lastig, en dan?

Patiënten met een persoonlijkheidsstoornis kunnen soms veel losmaken, zowel in het behandeltraject als bij de arts. Thom van den Heuvel geeft handvatten voor het omgaan met deze patiëntengroep. “Het contact vraagt meer tijd en legt tegelijk emotionele druk op de arts."

Vind meertalige zorgverleners via ikspreekmeerdan.nl

Als anios in een huisartsenpraktijk in Amsterdam merkte Daan Frehe dat taal voor veel patiënten een barrière vormt voor het krijgen van goede zorg. “Via ikspreekmeerdan.nl kan nu een zorgverlener met een gedeelde taal en cultuur gevonden worden. Dat is enorm waardevol.”

Casus: man met een veranderde vlek op het been

Een 72-jarige man presenteert zich op uw spreekuur met een veranderde plek op het bovenbeen rechts. De vlek is gegroeid en van kleur veranderd. De patiënt heeft een licht huidtype en een voorgeschiedenis van basaalcelcarcinoom. Wat is uw diagnose?

Maak van wachttijd in de ggz hersteltijd: vijf praktische adviezen

Sanne Booij en Christien Slofstra willen af van de stille wachttijd in de ggz. Met hulp van de huisarts kan het herstel al beginnen, nog vóór de intake. “Deze periode hoeft geen verloren tijd te zijn.”

Beteugelen geneesmiddel­prijzen noodzakelijk voor betaalbare zorg

Wilbert Bannenberg strijdt met Stichting Farma ter Verantwoording tegen excessieve geneesmiddelprijzen. Zijn missie: winsten beteugelen om zorg toegankelijk te houden. “Geneesmiddelprijzen moeten beteugeld gaan worden, anders wordt de zorg onbetaalbaar.”

Casus: vrouw met veranderd defecatiepatroon

Een vrouw wordt naar de polikliniek gestuurd in verband met een veranderd defecatiepatroon. Ze heeft wat frequenter dan gebruikelijk ontlasting. Er zijn wat vage buikklachten in de zin van rommelingen en krampen. Ze gebruikt geen medicatie. Wat is uw diagnose?

‘We willen de maatschappij met de gezond­heids­zorg verbinden’

Huisarts Bernard Leenstra wil dat álle Nederlanders goed leren handelen in levensbedreigende situaties. Met zijn initiatief Schok & Pomp biedt hij leuke en tijdbesparende cursussen in levensreddend handelen en probeert hij maatschappij en gezondheidszorg te verbinden.

Trends in brandwonden bij kinderen

Zijn er meer brandwonden bij kinderen, of worden ze sneller doorverwezen? Arts-onderzoeker Frederique Kemme en chirurg Annebeth de Vries volgden de cijfers. “Er komen meer kinderen naar het brandwondencentrum.”

Veel kanker in de toekomst door CT-scans

Een recente analyse wijst op tienduizenden toekomstige kankergevallen door CT-scans. Cardio-thoracaal radioloog Firdaus Mohamed Hoesein pleit voor zorgvuldig gebruik: “Alleen als het écht nodig is en met een zo laag mogelijke dosis.”

‘Zorg dat de digitale weg niet de enige ingang naar de maatschap­pij wordt’

Steeds vaker gaat zorg via de digitale weg. Nicole Goedhart onderzoekt de toegankelijkheid van de (online) samenleving en geeft tips hoe de zorgverlener de zorg toegankelijk voor iedereen houdt. “Een afstand tot de online wereld kan gezondheidsverschillen vergroten.”