DOQ

‘Seksualiteit is een vergeten onderwerp in de spreek­kamer’

Hoe staat het met je seksleven? Die vraag wordt in de spreekkamer nauwelijks gesteld. “We doen veel om mensen beter te maken, maar we verzuimen onze patiënten te informeren over de gevolgen van hun ziekte voor hun seksualiteit”, stelt Henk Elzevier, seksuoloog en uroloog in het LUMC. Als voorzitter van de Stichting Sick and Sex zet hij zich in om patiënten betrouwbare informatie te bieden op het gebied van seksualiteit, intimiteit en relatie.

“Wie met een ernstige ziekte of aandoening geconfronteerd wordt, komt in een rollercoaster van emoties terecht”, begint Elzevier. “Seks lijkt in eerste instantie niet meer belangrijk. Maar op den duur gaan veel patiënten er toch weer aan denken. Al was het maar vanwege hun partner. Ziekte legt een enorme druk op je relatie en als de intimiteit dan ook nog wegvalt, verliezen mensen elkaar soms uit het oog.”

“Educatieprogramma’s pakken het probleem blijkbaar niet afdoende aan”

Uroloog en seksuoloog Henk Elzevier

Intieme vraag

Hij vervolgt: “De seksuologische wereld hamert erop dat iedere arts, verpleegkundige en POH het onderwerp seksualiteit en intimiteit ter sprake brengt. Toch gebeurt dat in de praktijk heel weinig. Uit onderzoek van mijn promovendi en mijzelf blijkt dat we het een belangrijk maar ook lastig gespreksonderwerp vinden. Je vraagt veel gemakkelijker aan patiënten of ze last hebben van vermoeidheid dan hoe het met hun seksleven staat. Niet elke arts voelt zich senang bij zo’n intieme vraag. En dat is wat mij betreft prima. We hebben allemaal onze eigen kwaliteiten. Wie communicatief wat minder vaardig is, kan op andere terreinen nog steeds een hele goede dokter zijn. Bovendien: als je wél informeert naar het seksleven van de patiënt, heb je tijd nodig om in te gaan op het antwoord. En die ontbreekt vaak.”

Geen verplichte nascholing

Veel artsen gaan er volgens Elzevier van uit dat de verpleegkundigen het onderwerp wel zullen aansnijden. “Maar ook zij doen dat meestal niet. Het gevolg: we doen veel om mensen beter te maken, maar we verzuimen onze patiënten te informeren over de gevolgen van hun ziekte en de medicatie voor hun seksualiteit.”

De oplossing is tot nu toe gezocht in educatieprogramma’s voor zorgmedewerkers, bijvoorbeeld in de vorm van e-learnings. “Die heb ik zelf ook veel gemaakt”, zegt Elzevier. “Het is goed dat die programma’s bestaan, maar ze pakken het probleem blijkbaar niet afdoende aan. In de praktijk verandert er namelijk weinig. Het is ook geen verplichte nascholing. Daardoor komen er zorgmedewerkers op af die sowieso al geïnteresseerd zijn in het onderwerp.”’

“Ik kan me goed inleven in patiënten die talige informatieverstrekking moeilijk vinden”

Tekst, filmpjes en podcasts

Om de impasse te doorbreken, riep Elzevier ruim zes jaar geleden, samen met anderen, de Stichting Sick and Sex in het leven. Het doel is patiënten met uiteenlopende diagnoses op een toegankelijke manier betrouwbare informatie te bieden over seksualiteit, intimiteit en relatie. Op de website sickandsex.nl vinden patiënten informatie die de stichting ontwikkeld heeft op basis van wetenschappelijk onderzoek. Daarnaast is er informatie van patiëntenverenigingen en fabrikanten die oplossingen bieden bij seksuele problemen. Zij sponsoren de stichting overigens niet. Elzevier: “We bieden het materiaal zoveel mogelijk pluriform aan: in tekst, via filmpjes en podcasts. Ik ben zelf dyslectisch en kan me daarom goed inleven in patiënten die talige informatieverstrekking moeilijk vinden.”

Herkenning en oplossingen

Elzevier gelooft sterk in de kracht van verhalen. Daarom vertellen patiënten op de website openhartig over hun ervaringen. “Als andere patiënten zich in zo’n verhaal herkennen, neemt dat de emotionele lading van hun probleem weg. Van daaruit kunnen mensen via de site op zoek naar oplossingen: welke vibrator kun je bijvoorbeeld gebruiken als je minder voelt aan je penis? Hoe werkt een Viagra-tabletje of plasbuismedicatie? En als je vagina minder diep is geworden door een operatie of bestraling, hoe zou je dan toch nog penetratieseks kunnen hebben? Het is informatie die heel veel wordt bekeken.”

“We ontkomen er niet aan dat patiënten steeds vaker zelf informatie tot zich nemen”

Informatie kanaliseren

Iedereen die meewerkt aan Sick and Sex doet dat vrijwillig. Omdat het team recent is uitgebreid, kan de website verder groeien. “We willen meer verhalen van patiënten en meer aandacht voor partners, andere culturen en homoseksualiteit”, vertelt Elzevier.

Hij hoopt dat artsen hun patiënten aan het begin van het ziekteproces willen attenderen op sickandsex.nl. “Patiënten kunnen dan zelf bepalen wanneer ze de informatie bekijken. De een is daar sneller aan toe dan de ander. Dat vraagt eigen initiatief van patiënten. Maar we ontkomen er niet aan dat zij steeds vaker zelf informatie tot zich gaan nemen. In de toekomst zullen we immers nóg minder tijd krijgen voor een consult. Helaas staat het internet vol desinformatie. Daarom is het belangrijk dat we betrouwbare informatie kanaliseren via Sick and Sex.”

Meewerken?
De Stichting Sick and Sex is op zoek naar partners die mee willen werken aan de verbetering van de seksuologische zorg voor mensen met een ziekte. Ook wordt nog gezocht naar patiënten die hun verhaal op de website willen vertellen. Meedoen of suggesties? Neem contact op via sickandsex.nl.

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Minder administratie, beter contact

AI kan artsen ondersteunen door administratieve lasten te verlichten, ziet Juliën Rezek. Transcriptietools maken automatisch verslagen, waardoor artsen meer tijd hebben voor patiënten. “Hierdoor kunnen artsen dieper ingaan op klachten, wat resulteert in betere zorg.”

‘Laten we allemaal één stapje in elkaars domein zetten’

Zorgverleners hebben nog onvoldoende oog voor het verband tussen mentale klachten, hormonale klachten en hart- en vaatziekten bij vrouwen, aldus Sandra Kooij. Meer samenwerking tussen verschillende disciplines is nodig. “Kijk bij elkaar mee. Geef elkaar advies.”

Casus: oudere patiënte met reukproblemen

Op het spreekuur komt een 70-jarige vrouw in verband met problemen met ruiken. De problemen zijn enkele jaren eerder gestart. Initieel met minder goed ruiken (hyposmie), sinds een half jaar worden geuren steeds vaker als vies ervaren (kakosmie). Wat is uw diagnose?

Casus: man met klachten in de bovenbuik

Een man heeft in toenemende mate klachten van pijn in de bovenbuik. De pijn is zeurend en soms stekend en zit middenin de buik. Wat is uw diagnose?

Van tropenarts naar huisarts op Texel

Josine Blanksma werkte jarenlang als tropenarts voor Artsen zonder Grenzen en is een paar jaar geleden een nieuw avontuur aangegaan: ze werkt nu als huisarts op Texel. “Mijn nieuwe carrièrepad is heus niet minder uitdagend te noemen.”

‘Ik kan niet wachten op de eerste geprinte lasagne’

Ineke Obbema werkt met 3D-geprinte maaltijden voor mensen met slikproblemen bij het Máxima MC. De herkenbare vormen en verbeterde smaak bieden een opvallend alternatief voor traditionele gemalen voeding. “Je kunt meteen proeven dat er een chef-kok achter zit.”

Klimaatimpact onderzoeken voor een heel zorgpad

Lisanne Kouwenberg doet onderzoek naar de milieu-impact van zorgpaden. Dat kan aangrijpingspunten opleveren voor het verlagen van de klimaatimpact. “De meeste studies kijken naar één behandeling. Maar daar zit een heel traject omheen dat er ook aan bijdraagt.”

Help patiënten te stoppen met roken: ‘Minder zenden en meer interacteren’

Marieke Helmus combineert kunst en innovatie om het gesprek over stoppen met roken te starten. Met tools zoals een ‘Chat met je sigaret’-chatbot en humoristische ansichtkaarten helpt ze moeilijk bereikbare groepen om na te denken over hun rookgedrag.

Is er een dokter aan boord?

Wat doe je als er in een vliegtuig om een arts wordt gevraagd? Huisarts en luchtvaartgeneeskundige Peter Nijhof legt uit hoe medische noodgevallen in de lucht worden aangepakt, van de rol van artsen en cabinepersoneel tot het gebruik van medische kits en noodlandingen.

‘Stress verdient centrale plek in het consult’

Chronische stress, vaak gekoppeld aan sociale problemen, kan gezondheidsklachten veroorzaken. Feia Hemke pleit voor meer aandacht hiervoor in de spreekkamer en ontwikkelde tools om dit bespreekbaar te maken. “Hierdoor voorkom je onnodige medicalisering.”