Sjors Verlaan: ‘Ouderen met sarcopenie gebaat bij extra wei-eiwitten, vitamine D en beweging’

Redactioneel

Leendert Douma

5 april 2018

Er is meer aandacht nodig voor voeding en beweging bij kwetsbare ouderen met sarcopenie, stelt promovendus Sjors Verlaan. Huisartsen moeten deze kwetsbare ouderen sneller een leucine-verrijkt wei-eiwit en vitamine D voorschrijven. En ziekenhuizen dienen preoperatief beter te letten op een goede voedingsstatus en voldoende spiermassa om de mortaliteit na operaties te verlagen.

Kwetsbare ouderen met te weinig spiermassa kunnen aansterken met een voedingssupplement van vitamine D met een specifiek eiwit, zeker als dit in combinatie met bewegen of trainen gebeurt. Huisartsen zouden dit sneller moeten voorschrijven bij kwetsbare ouderen. Bovendien verlaagt een goede voedingsstatus en voldoende spiermassa voor ziekenhuisopname de mortaliteit na een operatie. Er zou in ziekenhuizen veel meer aandacht moeten komen voor voeding en beweging.

Leucine-verrijkt wei-eiwit
Dat stelt Sjors Verlaan, die onlangs hierop promoveerde bij het VUmc in Amsterdam. Verlaan onderzocht het effect van een specifiek voedingssupplement bij ouderen met sarcopenie. Dat is niet te verwarren met ondervoeding, al kan het daar wel een relatie mee hebben. Sarcopenie is de afname van spiermassa, in combinatie met verminderde spierkracht en –functie tot bijna immobiliteit. In dit onderzoeksprogramma werd onder andere een grote interventiestudie, de PROVIDE-studie, uitgevoerd in 18 Europese onderzoekscentra. Er deden in totaal 380 lichamelijk beperkte, voornamelijk thuiswonende 75-plussers mee. Die kregen dertien weken lang het voedingssupplement met leucine-verrijkt wei-eiwit en vitamine D toegediend.

Voldoende vitamine D
Het belang van eiwitten wordt al langer onderkend, al houden ziekenhuizen daar onvoldoende rekening mee. “Gezonde ouderen hebben 1 tot 1,2 gram eiwit per kilogram lichaamsgewicht per dag nodig volgens adviezen van internationale expertgroepen”, zegt Verlaan. “Voor zieke ouderen adviseren ze zelfs 1,2 tot 1,5. Maar gemiddeld komen ouderen in ziekenhuizen niet eens aan de 0,8 gram per kg per dag. Dat is wat een gezonde jonge man of vrouw nodig heeft.” Vitamine D bleek ook een rol te spelen in het behouden en vergroten van spiermassa. “De bevindingen suggereren dat een voldoende vitamine D status vereist is om eiwitsynthese in spieren te bevorderen”, zegt hij.

Geriatrische patiënten
Het resultaat van de toediening van eiwit en vitamine D was een gunstig effect op het behoud van spiermassa – ook zonder beweging of training. Ouderen lieten betere resultaten zien in een test met opstaan uit een stoel, vertelt Verlaan. “Dat toont aan dat geriatrische patiënten met sarcopenie, die niet in staat zijn om te trainen, toch baat hebben bij een voedingssupplement.” Wel waarschuwt hij: ‘’Begin op tijd, hoe eerder je begint met de voedingsinterventie, liefst in combinatie met krachttraining, hoe effectiever de behandeling.”

Ouderen in de sportschool
Verlaan pleit er voor dat huisartsen bij fragiele of kwetsbare ouderen goed kijken naar de voedingsstatus. Het effect van een supplement – op lange termijn én op korte termijn – is bovendien groter als het gecombineerd wordt met beweging. “Ik raad ook aan om meer beweging voor te schrijven aan oudere mensen, bijvoorbeeld in de sportschool. Samen trainen vinden de meeste mensen leuk. En dan is het meest effectief om direct na de training eiwitten te consumeren.”

Betere voeding in ziekenhuis
Specialisten en verplegers in ziekenhuizen raadt hij aan om patiënten veel meer te activeren. “Mensen worden meestal maar de hele dag in bed gelegd, maar dat is vaak helemaal niet nodig en is funest voor de spiermassa van de patiënten.” Daarnaast is er in ziekenhuizen veel meer kennis over en geld voor voeding nodig. Verlaan: “Het budget voor voeding is in ziekenhuizen veel te laag. Begin met het actief aanbieden van adequate voeding. Dat kost de ziekenhuizen misschien op korte termijn geld, maar het levert op langere termijn winst op voor het ziekenhuis, voor de samenleving en voor de kwaliteit van leven van ouderen.”