Sleutel tot besmetting door polio- en verkoudheidsvirussen ontdekt
Onderzoekers van het Antoni van leeuwenhoek hebben ontdekt dat virussen uit de zogenoemde picorna-familie allemaal één en hetzelfde menselijke eiwit misbruiken om cellen (en dus ons, de mens), te kunnen besmetten. Tot die picorna virusfamilie horen onder meer de virussen die polio, meningitis, hepatitis, hartinfecties en verkoudheid veroorzaken. Deze vondst betekent dat er mogelijk een medicijn kan komen dat werkt tegen al deze virussen. De ontdekking is gepubliceerd in het vooraanstaande vakblad Nature.
Wetenschappers gingen er tot nu toe vanuit dat virussen allemaal op hun eigen, unieke manier menselijke cellen besmetten. Dat is voor een deel waar. Maar het team van Thijn Brummelkamp van het Antoni van Leeuwenhoek heeft ontdekt dat virussen vaak niet een, maar twee hindernissen moeten overwinnen om een cel binnen te dringen en zich hier te vermenigvuldigen.
De eerste hindernis is dat het virus door het buitenste membraan van de cel heen moet zien te dringen. Daarvoor maken virussen misbruik van eiwitten in dit celmembraan genaamd receptoren. En het klopt dat virussen gebruik maken van heel veel verschillende van die receptoren. Maar hiermee zijn ze er nog niet. Wanneer het virus door het celmembraan heen is komt het terecht in een zogenoemd endosoom. Dit is een soort bol, met ook weer een membraan eromheen. Voordat het virus zich in de cel kan gaan vermenigvuldigen, moet het eerst uit dit endosoom zien te ontsnappen.
Brummelkamp toonde al eens aan dat het beruchte ebolavirus en het lassavirus voor deze tweede hindernis een eiwit, dat al in onze cellen aanwezig is, misbruiken. Nu heeft zijn teamlid Jacqueline Staring dus aangetoond dat picornavirussen dit ook doen; en dat bovendien alle virussen uit die grote picorna-familie hiervoor hetzelfde eiwit gebruiken.
“Dat deze virussen allemaal datzelfde eiwit gebruiken betekent dat het een grote belofte vormt als doel voor nieuwe antivirale middelen.”, aldus Brummelkamp. “Als je een molecuul kunt ontwikkelen dat dit eiwit, genaamd PLA2G16, blokkeert, heb je daarmee potentieel een medicijn tegen onder meer polio in handen.”
Antivirale middelen zijn erg zeldzaam; er bestaan op dit moment geen medicijnen tegen polio en de ziektes die de picornavirussen veroorzaken. Dat maakt de ontdekking van dit eiwit wetenschappelijk gezien groot nieuws. “Wat ook bijzonder is aan deze vondst, is dat het PLA2G16 eiwit nooit eerder aan virussen is gelinkt.”, vertelt Brummelkamp. Tot nu toe was alleen bekend dat het eiwit een rol speelt bij de stofwisseling van vet en bij obesitas. Muizen die het eiwit niet kunnen aanmaken, zijn ongevoelig voor obesitas, ook als ze extra veel vet voer krijgen. Brummelkamp’s team laat in de Nature publicatie ook zien dat deze muizen resistent zijn voor picorna-virussen, wat het belang van hun vondst benadrukt.
Meer informatie: Antoni van Leeuwenhoek
wetenschappelijk