Log in om uw persoonlijke bookmarks op te kunnen slaan.
‘Stel ouderen gerust over hun statinegebruik’
Statines hebben geen negatieve invloed op de spierkracht, spiermassa en spierfunctie bij ouderen van 75 jaar en ouder. Dat blijkt uit een prospectieve studie van Dalia Fazel, promovendus en zowel geriater als klinisch farmacoloog in opleiding in het Erasmus MC, onder 301 ouderen met en zonder statinegebruik. In september 2025 hoopt Fazel tijdens het European Geriatric Medicine Congress (EuGMS) in IJsland de follow-upuitkomsten van deze studie te mogen presenteren.
Over de effecten van statines bij ouderen doen veel negatieve verhalen de ronde, zowel bij artsen als bij veel ouderen zelf. Ze zouden niet alleen spierpijn geven, een bekende bijwerking van statines, maar ook leiden tot afname van spierkracht, spiermassa en spierfunctie. Met als gevolg dat ouderen met een verhoogd risico op een cardiovasculair event die statines gebruiken, zich regelmatig melden bij huisarts, geriater of cardioloog met het verzoek om te stoppen met de behandeling. Het bijzondere is dat de slechte naam van statines niet is gebaseerd op enig wetenschappelijk bewijs, vertelt Dalia Fazel. “Het is eerder een angstverhaal dat de ronde doet onder ouderen. Die melden zich vervolgens ongerust bij hun behandelaar, ook als ze zelf geen klachten ervaren.”

“Behandelaren kunnen oudere, zelfstandig wonende patiënten zonder klachten geruststellen”
Aios geriatrie en klinische farmacologie Dalia Fazel
Sarcopenie
Om meer bewijs te verzamelen over de vermeende schadelijke invloed van statines, deed Fazel als onderdeel van haar promotieonderzoek naar de effecten van medicatie op metabole processen bij ouderen, een prospectieve observationele studie onder 301 poliklinische patiënten van 75 jaar en ouder, verdeeld over 154 statinegebruikers en 147 niet-gebruikers. De geïncludeerde ouderen woonden zelfstandig en waren nog zelfredzaam. “We hebben hen vervolgens een jaar lang gevolgd. We wilden weten of we bij statinegebruikers na dat jaar meer afname van spierkracht, spiermassa en spierfunctie (sarcopenie) zouden zien dan bij niet-statinegebruikers. We onderzochten dat door de uitkomsten van drie functionele testen bij hen te vergelijken: de handknijpkrachttest, de ‘Skeletal Muscle Index’ (SMI), gemeten met behulp van een bio-elektrische impedantie-analyse, en de Short Physical Performance Battery (SPPB). De sarcopenierichtlijn beveelt deze drie testen aan om vermindering van spierkracht, spiermassa en spierfunctie bij ouderen in kaart te brengen.”
Geen significant verschil
De testuitkomsten lieten na een jaar follow-up geen significant verschil zien tussen statine- en niet-statinegebruikers in afname van spierkracht, spiermassa en spierprestatie, vergeleken met de start (baseline) van het onderzoek. Dat is goed nieuws, stelt Fazel. “Het betekent dat behandelaren oudere, zelfstandig wonende patiënten zonder klachten van statinegebruik kunnen geruststellen dat ze deze zonder problemen kunnen blijven gebruiken. Dat is een belangrijke boodschap, want dat vermindert bij deze ouderen het risico op een cardiovasculair event.”
“We weten dat bewegen of sporten de spierkracht, -massa en –functie bij ouderen echt kan verbeteren”
Gemiste kans
Fazel noemt als kanttekening bij haar studie dat ze de invloed van lichamelijke activiteit op spiermassa, spierkracht en spierfunctie bij ouderen niet heeft kunnen onderzoeken. “Onze patiëntdata komen van de observationele SCOPE-studie, een Europese multicenterstudie naar de mate van nierinsufficiëntie bij ouderen. Daarin is niet gekeken naar lichamelijke activiteit, dus ik kan daar niets over zeggen.”
En dat is jammer, vindt ze. “We weten dat bewegen of sporten de spierkracht, -massa en –functie bij ouderen echt kan verbeteren. Dat geldt zowel voor fitte als kwetsbare ouderen. Het is overigens opvallend dat ook in veel andere ouderenstudies lichamelijke activiteit geen onderdeel vormt van de anamnese.”
Dat is een gemiste kans, stelt Fazel, omdat lichamelijke activiteit vermoedelijk een positieve invloed heeft op de risicoreductie van sarcopenie. “We zouden hier dus meer wetenschappelijke data over willen hebben, zodat we ouderen beter onderbouwd kunnen adviseren. In mijn eigen poli beveel ik ouderen overigens altijd aan om te bewegen of te sporten. Ouderen denken soms dat dat geen zin meer heeft, dat ze er te oud voor zijn, maar dat is beslist niet zo.”
“Stel bezorgde patiënten gerust”
Boodschap aan behandelaren
Vanwege de positieve uitkomsten van haar prospectieve observationele studie bij een kleine Nederlandse onderzoekspopulatie, heeft Fazel haar studie nu uitgebreid naar de data van alle 2400 patiënten in de Europese SCOPE-multicenterstudie. De uitkomsten hiervan hoopt ze te presenteren tijdens het European Geriatric Medicine Congress in IJsland, 24-26 september 2025.
Ondertussen is haar boodschap aan behandelaren die bezorgde ouderen met vragen over statines in de spreekkamer krijgen: stel ze gerust. “Als ze geen klachten hebben, kunnen ze het medicijn probleemloos blijven gebruiken. Ze verminderen daarmee in aanzienlijke mate het risico op een cardiovasculair event. En dat is het belangrijkste.”