DOQ

Stichting Eardrop zet zich in voor oorzorg in Afrika

Stichting Eardrop zet zich al vier decennia in voor oorzorg in Kenia en vanaf 2007 ook in Ethiopië. Medische KNO-teams en audiologische teams brengen kennis en kunde over aan lokale collega’s. Zij opereren samen, screenen kinderen op doofheid en slechthorendheid en voorzien hen zo nodig van hoortoestellen. Bas Roukema, KNO-arts in Tergooi ziekenhuis in de regio Hilversum, is sinds 2009 betrokken bij de stichting.

In sommige Oost-Afrikaanse landen is slechthorendheid een maatschappelijk probleem: dove of slechthorende kinderen worden vaak nog gezien als ‘geestelijk niet in orde’. Daardoor raken deze kinderen snel geïsoleerd en hebben zij weinig toekomst. De situatie is wel al beter dan voorheen, weet Bas Roukema. “Door onderwijs weten zorgmedewerkers in de lokale gezondheidszorg dat slechthorendheid komt door bijvoorbeeld een chronische en verwaarloosde middenoorontsteking. In Nederland geven we zo’n kind oordruppels waarmee de ontsteking binnen een paar dagen tot een week voorbij is. In Afrika houdt de ontsteking aan waardoor het hele trommelvlies kan verdwijnen. Met als gevolg sterk gehoorverlies, minder taal-spraakontwikkeling en minder goed kunnen meekomen met leeftijdgenoten.”

“Er is nu een volwaardige KNO-opleiding in het universiteitsziekenhuis in Nairobi”

KNO-arts Bas Roukema

Volwaardige KNO-opleiding

Stichting Eardrop vraagt aandacht voor dit probleem. Bij de start in 1983 haalde de stichting enkele kinderen naar Nederland om hier te opereren. “Maar dat was niet efficiënt,” vertelt Roukema, die als zoon van een tropenarts is geboren in Nigeria en daardoor een speciale band heeft met Afrika. “We gingen in Nairobi zorgpersoneel opleiden tot KNO-arts. Met name in de oorchirurgie, maar ook in het afnemen van hoortesten, het screenen van jonge dove kinderen en het tijdig aanmeten van hoortoestellen. Er is nu een volwaardige KNO-opleiding in het universiteitsziekenhuis in Nairobi. Die draait goed en lokaal zijn er inmiddels veel KNO-artsen.”

Het belangrijkste doel van Eardrop ligt nu bij scholing in ooroperaties. Roukema: “We gaan twee keer per jaar een week naar Nairobi voor onderwijs aan KNO-artsen in opleiding, samen met lokale docenten en KNO-artsen. In een soort boorlab leren de aankomende artsen de techniek van een ooroperatie. Daarnaast is er een orencursus, waar KNO-artsen uit andere Afrikaanse landen naartoe komen en de kennis mee terugnemen naar hun eigen ziekenhuis. Er is nu ook een boorlab in Zambia, opgezet door een arts die is opgeleid in Nairobi. Zo verspreidt de kennis en kunde zich grotendeels door de lokale zorgmedewerkers zelf.”

“In Nederland zijn veel zaken goed geregeld, maar daar moet je je aanpassen en veel improviseren”

Gespecialiseerde verpleegkundigen

Dat laatste is de basis van het werk van Eardrop: samenwerken als gelijkwaardige partners. Roukema heeft tijdens zijn eigen KNO-opleiding in Nederland geholpen om het onderwijs voor Clinical Officers in Kenia op te zetten. Hij legt uit: “Clinical Officers zijn als het ware de huisartsen in Afrikaanse landen. Het zijn geen artsen maar zeer gespecialiseerde verpleegkundigen die actief zijn in de plattelandsgebieden. Zij herkennen en behandelen ziektes en verwijzen patiënten eventueel door. Als je hen goed onderwijs geeft, heeft dat veel bereik. We leren hen om oorontsteking te herkennen en te behandelen of patiënten door te verwijzen naar een KNO-arts. Dit wordt gedaan in samenwerking met onze KNO-artsen in opleiding en Afrikaanse KNO-artsen.”

Roukema gaat zelf elk jaar naar Afrika. In april a.s. gaat hij met een collega ruim een week naar Nairobi om in het Kenyatta universiteitsziekenhuis lokale KNO-artsen te helpen met de orencursus en voor de begeleiding bij operaties. Voor regionale en internationale KNO-artsen is er bovendien een cursus in samenwerking met het bedrijf Zeiss, dat oormicroscopen levert om operaties te kunnen verrichten. “Zo’n cursus wordt ook in Nijmegen gegeven aan KNO-artsen. Een aantal van die microscopen, die nog zo goed als nieuw zijn, kan Eardrop overnemen. Die sturen we ook naar Addis Abeba in Ethiopië, waar we bezig zijn om eveneens een boorlab op te zetten voor onderwijs.”

Lokaal zorg verlenen

Waar vroeger lokale artsen na hun opleiding nogal eens vertrokken om elders te gaan werken, ziet Roukema nu een grote motivatie om te blijven en lokaal zorg te verlenen. “De samenwerking is heel plezierig en geeft iedereen veel energie. De zorg daar is interessant en leerzaam voor ons. In Nederland zijn veel zaken goed geregeld, maar daar moet je je aanpassen en veel improviseren. En de oorontstekingen die we daar zien, zijn veel meer vergevorderd dan in Westerse landen. Hier starten we al snel met oordruppels en antibiotica. Maar daar blijven mensen met een ontsteking lopen omdat primaire zorg voor velen minder beschikbaar is. We zien bijvoorbeeld hersenabcessen als gevolg van chronische middenoorontsteking. Ook doofheid komt in die landen veel vaker voor.”

“Dokter zijn is een internationaal vak, en het is mooi om in andere landen ervaring op te doen”

Dankbaar

Roukema vindt het werk in Afrika heel dankbaar: “Onze kennis en kunde wordt goed overgenomen. Er is enorm veel potentie voor verbetering van de zorg. De basiszorg is op veel plekken al goed op orde. Daardoor is nu veel behoefte aan gespecialiseerde vakgebieden zoals de oorheelkunde. Het aanpakken van doof- en slechthorendheid zorgt ervoor dat mensen beter kunnen participeren in de maatschappij. Dat levert ook economische winst op. Het werk geeft veel voldoening. Ook in het Tergooi ziekenhuis proberen we jonge KNO-artsen te stimuleren om over de grenzen heen te kijken. Dokter zijn is een internationaal vak, en het is mooi om in andere landen ervaring op te doen.”

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Minder administratie, beter contact

AI kan artsen ondersteunen door administratieve lasten te verlichten, ziet Juliën Rezek. Transcriptietools maken automatisch verslagen, waardoor artsen meer tijd hebben voor patiënten. “Hierdoor kunnen artsen dieper ingaan op klachten, wat resulteert in betere zorg.”

‘Laten we allemaal één stapje in elkaars domein zetten’

Zorgverleners hebben nog onvoldoende oog voor het verband tussen mentale klachten, hormonale klachten en hart- en vaatziekten bij vrouwen, aldus Sandra Kooij. Meer samenwerking tussen verschillende disciplines is nodig. “Kijk bij elkaar mee. Geef elkaar advies.”

Casus: oudere patiënte met reukproblemen

Op het spreekuur komt een 70-jarige vrouw in verband met problemen met ruiken. De problemen zijn enkele jaren eerder gestart. Initieel met minder goed ruiken (hyposmie), sinds een half jaar worden geuren steeds vaker als vies ervaren (kakosmie). Wat is uw diagnose?

Casus: man met klachten in de bovenbuik

Een man heeft in toenemende mate klachten van pijn in de bovenbuik. De pijn is zeurend en soms stekend en zit middenin de buik. Wat is uw diagnose?

Van tropenarts naar huisarts op Texel

Josine Blanksma werkte jarenlang als tropenarts voor Artsen zonder Grenzen en is een paar jaar geleden een nieuw avontuur aangegaan: ze werkt nu als huisarts op Texel. “Mijn nieuwe carrièrepad is heus niet minder uitdagend te noemen.”

‘Ik kan niet wachten op de eerste geprinte lasagne’

Ineke Obbema werkt met 3D-geprinte maaltijden voor mensen met slikproblemen bij het Máxima MC. De herkenbare vormen en verbeterde smaak bieden een opvallend alternatief voor traditionele gemalen voeding. “Je kunt meteen proeven dat er een chef-kok achter zit.”

Klimaatimpact onderzoeken voor een heel zorgpad

Lisanne Kouwenberg doet onderzoek naar de milieu-impact van zorgpaden. Dat kan aangrijpingspunten opleveren voor het verlagen van de klimaatimpact. “De meeste studies kijken naar één behandeling. Maar daar zit een heel traject omheen dat er ook aan bijdraagt.”

Help patiënten te stoppen met roken: ‘Minder zenden en meer interacteren’

Marieke Helmus combineert kunst en innovatie om het gesprek over stoppen met roken te starten. Met tools zoals een ‘Chat met je sigaret’-chatbot en humoristische ansichtkaarten helpt ze moeilijk bereikbare groepen om na te denken over hun rookgedrag.

Is er een dokter aan boord?

Wat doe je als er in een vliegtuig om een arts wordt gevraagd? Huisarts en luchtvaartgeneeskundige Peter Nijhof legt uit hoe medische noodgevallen in de lucht worden aangepakt, van de rol van artsen en cabinepersoneel tot het gebruik van medische kits en noodlandingen.

‘Stress verdient centrale plek in het consult’

Chronische stress, vaak gekoppeld aan sociale problemen, kan gezondheidsklachten veroorzaken. Feia Hemke pleit voor meer aandacht hiervoor in de spreekkamer en ontwikkelde tools om dit bespreekbaar te maken. “Hierdoor voorkom je onnodige medicalisering.”