DOQ

‘Tegen 2050 heel eind op weg naar een wereld zonder TB’

‘TB or not TB, that’s the question in 2050’, luidt de titel van de aankomende oratie van prof. dr. Martin Boeree, longarts en sinds kort hoogleraar Klinische Tuberculose en mycobacteriële infecties bij Radboudumc. Vanuit samenwerkingsverband UNITE4TB zet hij zich in om TB beter te kunnen behandelen en uiteindelijk volledig te elimineren.

Prof. dr. Martin Boeree is recent aangesteld als hoogleraar Klinische Tuberculose en mycobacteriële infecties in het Radboudumc. Tevens is hij projectcoördinator van het nieuwe publiek-private samenwerkingsverband UNITE4TB dat een budget van 185 miljoen euro heeft om klinische trials te doen om bestaande medicijnen tegen tuberculose te optimaliseren en nieuwe behandelingen te ontwikkelen. UNITE4TB beoogt verbetering van de behandeling en preventie van TB-infecties, en om in ultimo tuberculose per 2050 geëlimineerd te hebben.

Longarts prof. dr. Martin Boeree

Toename TB door opkomst HIV

Er is een evidente behoefte aan versnelling van de processen omtrent geneesmiddelontwikkeling voor tuberculose (TB). Wereldwijd staat TB in de top-10 doodsoorzaken en jaarlijks treft TB, als vaakst voorkomende bron van infectie, 9 miljoen mensen. “TB is een armoedegerelateerde ziekte, net als HIV en malaria”, legt Boeree uit. “Al eind vorige eeuw werd door onder andere de Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) uitgesproken dat we met een wereldwijde aanpak moeten werken aan betere diagnostiek, betere behandeling en aan vaccins tegen tuberculose. Eigenlijk leek TB in de jaren ’60 en ’70 best redelijk onder controle te zijn, maar onder andere door de opkomst van HIV in landen waar veel armoede heerste zoals in Afrika en Azië kwam TB weer de kop opsteken. Deze toename van TB-gevallen heeft uiteindelijk ook geleid tot multi-drugresistente (MDR) en extensief resistente (XDR) tuberculosestammen die zich maar moeilijk laten behandelen. We leken opnieuw de oorlog te verliezen.”

“TB is alleen met combinatiebehandelingen te bestrijden. Het is dus goed dat we meerdere farmaceuten met nieuwe compounds in de pijplijn aan één tafel hebben gekregen”

De handen ineenslaan: consortia

Boeree beschrijft het sindsdien ontstaan van diverse initiatieven en samenwerkingsverbanden die zich ten doel stelden om het wereldwijde probleem van tuberculose aan te pakken. Zo is er het publieke EDCTP (European & Developing Countries Clinical Trials Partnership), dat gesteund door overheden in de Europese Unie klinische trials organiseert naar de optimalisatie van behandelingen voor TB in Afrika. De TB Alliance, een non-profit organisatie die een partnership vormt tussen farma, de academie, patiënten, donoren, overheden en besluitvormers, is nog zo’n voorbeeld van een samenwerkingsverband met als hoofddoel TB te elimineren voor 2050, evenals PanACEA, het Panafrican Consortium for the Evaluation of Antituberculosis Antibiotics, een consortium waar Boeree coördinator van is. Het Europese Innovative Medicines Initiative (IMI) financierde recent de grootste publiek-private samenwerking voor de klinische ontwikkeling van tuberculosemedicijnen in de geschiedenis van de Europese Unie, met het project UNITE4TB, waarin Boeree optreedt als projectleider. Dit partnerschap tussen farma en de academie maakt deel uit van de AMR Accelerator; een programma gericht op versnellen (accelerate) van de strijd tegen antimicrobiële resistentie (AMR).

UNITE4TB

“Uniek”, noemt Boeree de samenwerking tussen diverse academische instellingen in Europa, longstichtingen, de TB Alliance maar ook drie farmaceutische bedrijven die aangesloten zijn bij EFPIA. “TB is alleen met combinatiebehandelingen te bestrijden, juist daarom is het zo goed dat we meerdere farmaceuten met nieuwe compounds in de pijplijn aan één tafel hebben gekregen voor een optimale samenwerking. Het vraagt veel vertrouwen van alle partijen om dit partnerschap te laten slagen.” Boeree noemt UNITE4TB een platformconsortium onder welke vlag verschillende platformtrials met compounds van verschillende deelnemende farmaceuten uitgevoerd kunnen worden. Momenteel werkt het projectbestuur aan het plannen van de koers die UNITE4TB de komende jaren zal volgen.

“Door dosisoptimalisatie-studies hopen we de behandelduur te verkorten, wat het risico op behandelonderbreking en resistentie verkleint”

Inzet nieuwe compounds

“We volgen eigenlijk twee onderzoekslijnen”, vervolgt Boeree. “Enerzijds gaan we kijken hoe we kunnen bijdragen in de strijd tegen medicijnresistentie door de huidige geneesmiddelen voor TB nog eens onder de loep te nemen. Veelal moeten patiënten nu zes maanden lang behandeld worden, iets dat in armere landen geregeld niet haalbaar is. Hierdoor worden behandelingen onderbroken en dat werkt resistentie verder in de hand. Door dosisoptimalisatie-studies te gaan doen hopen we dat we met de bestaande medicatieregimes de behandelduur kunnen verkorten, misschien wel naar maximaal drie maanden, waardoor we het risico op behandelonderbreking en resistentie verkleinen. Anderzijds gaan we vol inzetten op klinische studies met nieuwe compounds en nieuwe combinaties van compounds, juist met het oog op de MDR- en XDR-TB.”

Latente TB-gevallen

Om vóór 2050 TB de wereld uit te helpen is het volgens Boeree noodzakelijk om niet alleen zo goed mogelijk alle actieve gevallen van TB te behandelen, maar om zeker niet de latente gevallen daarbij te vergeten. “We weten dat ongeveer een derde van de wereldbevolking een latente vorm van TB heeft. Dat is ontzettend veel. We moeten programma’s ontwikkelen om ook deze vormen van TB aan te pakken, willen we het WHO-doel voor 2050 behalen. De klinische studies die we in het kader van UNITE4TB zullen doen, dragen hier hopelijk aan bij.”

“Ik denk eerder dat we uitkomen op een standaard medicatieregime voor eenvoudige gevallen en alternatieve regimes voor regio’s met veel medicijnresistentie”

Pan-TB regime

Of het haalbaar is om TB voor 2050 geëlimineerd te hebben als ziekte, vindt Boeree moeilijk te zeggen, maar hij is wel optimistisch gestemd. “Tegelijk met UNITE4TB gaat het Amerikaanse consortium PAN-TB van start. Dit is als het ware een soortgelijk ‘monster’-consortium, met hetzelfde budget en soortgelijke doelstellingen als UNITE4TB, maar dan in de VS. Ik ben ervan overtuigd dat we met twee van deze monsterconsortia, met partners over de gehele wereld, in staat zullen zijn om een behandelregime te ontwikkelen dat effectief en veilig is en dat ertoe zal bijdragen dat TB voor 2050 uitgeroeid is. Overigens geloof ik niet dat we met één enkel regime zullen uitkomen, het zal misschien eerder zoiets worden als een standaard medicatieregime voor eenvoudige gevallen en een alternatief regime, of misschien wel meerdere alternatieve regimes voor regio’s waar veel medicijnresistentie bestaat. Waarschijnlijk kunnen we een wereldwijd standaard pan-TB regime ontwikkelen door optimalisatie van al bestaande medicatie, en zullen hopelijk de studies die we willen doen naar nieuwe compounds leiden tot nieuwe behandelmethoden voor de regio’s met meer medicijnresistentie. En dan zijn we tegen 2050 denk ik een heel eind op weg naar een wereld waarin geen TB meer voorkomt.”

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Casus: jongen met gepig­menteerde huid­afwijking

Een tienjarige jongen heeft een opvallende laesie op de rechterbovenarm. Bij navraag blijkt deze laesie al jaren aanwezig. In de familie komen geen melanomen voor. De jongen heeft een blanco voorgeschiedenis. Wat is uw diagnose?

Casus: man met klachten van moeizaam plassen

Een man komt met een doorgemaakte blaasontsteking op uw spreekuur. Plassen gaat al een paar jaar langzaamaan moeilijker en moeilijker. De straal is zwak, nogal eens sproeiend en er wordt bijna altijd wat nagedruppeld. Persen helpt niet echt. Wat is uw diagnose?

Iedere arts moet zich voorbereiden op een leven lang leren

Welzijn is een voorwaarde voor professionele en persoonlijke ontwikkeling. En dat is in de medische sector meer dan ooit een punt van zorg, vindt Marjolein van de Pol. “De nieuwe bewegingen moet je gewoon volgen, in welke fase van je carrière je ook zit.”

‘‘Minder eten en meer bewegen’ is echt een misvatting’

Mensen met obesitas hebben vaak te maken met negatieve vooroordelen, ook in de zorg. Daardoor vermindert de kwaliteit van zorg, legt Paige Crompvoets uit. “Uit mijn onderzoek bleek dat mensen met obesitas soms belachelijk gemaakt worden door hun zorgverleners.”

Whispp biedt oplossing voor mensen met stem- en spraak­problemen

Joris Castermans ontwikkelde Whispp, een app die met behulp van AI fluister- en aangedane spraak kan omzetten in een heldere en natuurlijke stem. “Wie nog audio- of video-opnames heeft van de gezonde stem, kan met Whispp de eigen stem van vroeger creëren.”

Artsen voor Kinderen helpt kinderen met een chronische ziekte of beperking

Michel Weijerman van Stichting Artsen voor Kinderen vertelt over hun projecten voor betere zorg en welzijn voor kinderen met een chronische aandoening. “Zo’n 200 zorgprofessionals zijn op vrijwillige basis bij onze poli betrokken. Binnen 48 uur krijg je antwoord.”

Casus: patiënte met dagelijkse neusbloedingen

Een patiënte is de dagelijkse neusbloedingen rechts helemaal zat. Door het dichtknijpen van de neus gedurende 10 minuten stopt de bloeding wel steeds. Wat is uw diagnose?

‘Wees alert op opioïd­misbruik bij patiënten op SEH’

Opioïdgebruik komt bij SEH-patiënten vaker voor dan gemiddeld. Meer bewustzijn over misbruik van deze medicatie is nodig, aldus Joris Holkenborg. “Maar vergeleken met de VS doen we het in Nederland, mede dankzij apothekers en huisartsen, best wel goed.”

Voorkom een burn-out

Huisarts Nico Verhoef onderzocht waarom steeds meer artsen een burn-out krijgen, hoe dit te voorkomen, én geeft tips hoe je het werk leuk houdt voor jezelf. “Een middag per week maakte ik vrij voor kleine chirurgische ingrepen, omdat ik dat heel leuk vind om te doen.”

De zorgverlener als verwonderaar

Steeds meer resultaten wijzen uit dat een goed contact tussen de zorgverlener, het kind en de ouders, veel leed kan voorkomen. Piet Leroy zet zich in voor pijn- en traumavrije zorg bij kinderen. “Ik spreek nooit over lastige ouders, wel over kwetsbare ouders.”


0
Laat een reactie achterx