DOQ

TIL-therapie vergoed, maar nog niet breed beschikbaar

TIL-therapie voor patiënten met uitgezaaid melanoom is vergoede zorg geworden. Maar het aantal patiënten dat in aanmerking komt is mogelijk groter dan het aantal dat nu kan worden behandeld. Onderzoeker en internist-oncoloog John Haanen hoopt Nederland de komende tijd klaar te stomen voor het behandelen van meer patiënten met de nieuwe therapie.

Tumor-infiltrerende lymfocytentherapie (TIL-therapie) is een nieuwe therapie, bedoeld voor patiënten met uitgezaaid melanoom die na één behandeling met immuuncheckpointinhibitors geen behandelopties meer hebben. Voor deze therapie verwijderen artsen een metastase uit het lichaam, waar ze in het laboratorium afweercellen uit opkweken. Na expansie van deze cellen worden die teruggegeven aan de patiënt. De therapie is succesvol: hij leidt bij bijna de helft van de patiënten tot afname van de ziekte. Bij 10 tot 20% verdwijnt de kanker helemaal.

“Vooral bij de patiënten waar de kanker verdwijnt, is er een goede prognose en weinig kans op recidive”

Internist-oncoloog John Haanen

Opleiding voor therapie

“Vooral bij deze laatste groep is er een goede prognose en weinig kans op recidive”, zegt John Haanen, internist-oncoloog in het Antoni van Leeuwenhoek. Zijn onderzoeksgroep ontwikkelde de TIL-therapie en publiceerde dat onlangs in New England Journal of Medicine.1Het ontwikkeltraject kwam mede tot stand door een subsidie van de Nederlandse overheid. Daardoor is de therapie vanaf 15 januari 2023 opgenomen in het basispakket.
Het Antoni van Leeuwenhoek (AVL) is op dit moment het enige centrum in Nederland waar TIL-therapie wordt gegeven. De Inspectie voor Gezondheidzorg en Jeugd (IGJ) heeft het AVL nu toestemming gegeven om voor 50 patiënten per jaar TIL te produceren. Dat is mogelijk minder dan de vraag, dus zijn er plannen voor het faciliteren van een andere productiefaciliteit en een opleiding. Zo zouden ook andere centra de therapie in de toekomst kunnen aanbieden.

“De behandeling zelf heeft heel wat voeten in de aarde”

Opleiding voor therapie

“Momenteel gebeurt de productie van alle TIL’s hier in het Antoni van Leeuwenhoek en bij Sanquin”, zegt Haanen. “Maar het wordt een enorme uitdaging voor ons samen om meer dan 50 patiënten te behandelen.” Het vraagt veel om de productie ook elders uit te rollen. “Daarvoor moet een faciliteit voldoen aan GMP-regels en een fabrikantenvergunning hebben”, zegt Haanen. “Het protocol moet geharmoniseerd zijn, zodat we zeker weten dat het product gelijk is.’
Bovendien heeft de behandeling zelf – een complex samenspel van chemotherapie, toedienen van de TIL’s en een nabehandeling met IL-2 – ook heel wat voeten in de aarde. Die nabehandeling gaat gepaard met forse bijwerkingen, legt Haanen uit. “Een belangrijke set van bijwerkingen lijkt op het cytokine release syndrome. Wij induceren dat echter bewust en beoordelen meerdere keren per dag of patiënten met IL-2 moeten stoppen of doorgaan.” Er zijn maar weinig specialisten die ervaring hebben met deze behandeling, dus willen Haanen en collega’s daar een speciale opleiding voor starten. De toepassing van TIL-therapie in de klinische praktijk hangt daarmee samen. ‘Drie of vier centra voor het geven van deze therapie in Nederland zou al prima zijn.’

“We werken momenteel aan onderzoek naar de toepassing bij longkanker, baarmoederhalskanker, peniskanker en borstkanker”

Gepersonaliseerd product

Haanen en zijn collega’s zitten ondertussen niet stil. Ze proberen te begrijpen wat de TIL’s zo effectief maakt. “We moeten ons realiseren dat elk TIL-product gepersonaliseerd is”, zegt Haanen. “Wat maakt dat patiënten wel of niet reageren op de TIL? Die kennis is er nog niet en het vergt veel onderzoek om dat in kaart te brengen. Als we weten wat er nodig is om tot een goed klinisch effect te komen, kunnen we daar het productieproces op afstemmen.” Dat kan bijvoorbeeld door vroegtijdig de meest effectieve afweercellen te selecteren. “TIL-therapie is een van de weinige polyklonale therapieën”, zegt Haanen. “De cellen die we de patiënt geven herkennen meerdere eiwitten op de kankercellen. Dat maakt de ontsnappingskans van de tumor kleiner. De komende jaren richten we ons daarom op het vergaren van kennis van de cellen en het effect dat zij sorteren.”
Bovendien kan TIL-therapie werken voor meer kankersoorten, zegt Haanen. “We weten dat als een geneesmiddel eenmaal is geregistreerd, het makkelijker is om het label uit te breiden. Daarom werken we momenteel aan onderzoek naar de toepassing bij longkanker, baarmoederhalskanker, peniskanker en borstkanker.” Andere volgende stappen zijn de toepassing van gene editing-technieken zoals CRISPR-Cas om het eindproduct effectiever te maken.

“Het ontwikkelingstraject is volledig betaald vanuit overheidsgeld. Dat is uniek”

Ontwikkelen zonder industrie

Haanen wijst op het unieke ontwikkelingstraject van de TIL-therapie en ziet dat als voorbeeld voor toekomstige ontwikkelingen. “Wij zijn in staat geweest om samen met Deense collega’s deze complexe behandeling vanuit een academische setting te ontwikkelen, als eerste en enige ter wereld. Het ontwikkelingstraject is volledig betaald vanuit overheidsgeld. Dat is uniek.” Om naar de toekomst de TIL-therapie beschikbaar te blijven houden voor patiënten zijn Haanen en zijn collega’s een project gestart om de TIL te registreren als geneesmiddel. Dit zou voorkomen dat de farmaceutische industrie op enig moment aan de haal gaat met de TIL-therapie, en borgt dat de therapie tegen een reëele prijs beschikbaar blijft. KWF ondersteunt dit initiatief financieel. 
Haanens hoop is dat andere onderzoekers zich realiseren dat samenwerken met de farmaceutische industrie niet altijd noodzakelijk is voor het ontwikkelen van nieuwe therapieën. “De zorgkosten blijven stijgen, met name op het gebied van kankerbehandelingen. We weten dat de farmaceutische industrie vaak geen reëel bedrag berekent voor onderzoek en ontwikkeling van een therapie, maar vooral kijkt naar wat men bereid is neer te leggen.” Dit onderzoek, vindt Haanen, laat zien dat academisch farmaceutisch onderzoek zonder winstbejag ook mogelijk is. “Daar moeten we verdere stappen in zetten. Uiteindelijk keert het schip de wal.”

Referentie: 1. Tumor-Infiltrating Lymphocyte Therapy or Ipilimumab in Advanced Melanoma

Meer informatie over de TIL-studie

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Een medifoor gebruiken in medische gesprekken: zeven tips

Een medifoor is een getekende metafoor die helpt bij het eenvoudig uitleggen van medische begrippen. Charlie Obihara is initiatiefnemer van het Medifoor platform en legt uit hoe ze te gebruiken. “Ook voor volwassenen is het goed om de informatie juist te verpakken.”

Casus: man met koorts, malaise en huiduitslag

Een 36-jarige man heeft klachten van koorts, malaise en huiduitslag. Hij is 3 weken geleden teruggekeerd van een vakantie naar Bangkok. Wat is uw diagnose?

Spraakherkenning zorgt voor minder administratielast

Spraakherkenning leidt tot snelle, efficiënte dossiervoering voor de arts. Harm Wesseling legt uit hoe dit in de praktijk wordt gebruikt en welke winst er behaald kan worden. “Artsen kunnen eerder hun rapportage afronden. Dat hoeven ze dan niet ’s avonds nog te doen.”

Verlies­sensitief werken in de zorg

Artsen: herken en erken verlies bij de patiënten, stelt Herman de Mönnink. Hiermee kunnen leed en complicaties worden voorkomen. “Op het moment dat je ruimte neemt voor je eigen emotionele werkstress, kun je ook ruimte nemen voor de kant van de patiënt.”

Casus: patiënt met pijnlijke oorschelp en gewrichtsklachten

Dit is de tweede keer dat u deze 32-jarige patiënt ziet met dezelfde klacht. Vandaag gaat de pijnlijke rechter oorschelp ook gepaard met gewrichtsklachten. Het gehoor is goed en patiënt heeft geen neusobstructie of een inspiratoire stridor. Er is geen trauma in de anamnese. Wat is uw diagnose?

Casus: man met buikklachten en veranderd defecatiepatroon

Een man wordt gestuurd naar de polikliniek in verband met geleidelijk toenemende buikklachten met een verandering van het defecatiepatroon. Wat is uw diagnose?

AI-gestuurd model verbetert doorstroom

Esther Janssen ontwikkelde een AI-gestuurd model dat voor de operatie al voorspellingen doet over het ontslagmoment van een patiënt en de benodigde nazorg, en zo de doorstroom te verbeteren. “Hiermee kun je eerder schakelen, door nazorgpartners te benaderen.”

SPAT voor allergietesten

Senne Gorris bedacht de SPAT: een automatische machine die alle allergiekrasjes in een keer zet. Dit maakt de testen betrouwbaarder en sneller. “De resultaten zijn na een kwartier bekend en overal waar de SPAT wordt gebruikt zijn de testen en dus de uitslagen gelijk.”

Machte­loosheid drijft artsen tot ‘medische gas­lighting’

De uitdrukking ‘medische gaslighting’ popt steeds vaker op in discussies onder ontevreden patiënten en in de medische wereld zelf. Marlies van Hemert legt uit wat dit betekent en hoe om te gaan met de patiënt als een diagnose uitblijft. “Bescheidenheid helpt.”

Casus: patiënt met probleem bij uitsteken tong

Uw 24-jarige ietwat schuchtere patiënt 'steekt' zijn tong direct naar u uit als u vraagt wat u voor hem kan doen. Daarna vervolgt hij dat hij maar één probleem heeft... Wat is uw diagnose?


0
Laat een reactie achterx