DOQ

‘Toen ik weer een witte jas aan mocht, telde ik weer mee als mens’

In het UMC Utrecht draaide twee achtereenvolgende zomers een speciaal opleidingsprogramma waarmee gevluchte geneeskundestudenten hun studie konden afronden. Kinderchirurg Eva Stortelder begeleidde meerdere studenten tijdens de meeloopstage in het ziekenhuis. “Het bewust zijn van de situatie van de vluchtelingen haalde ons uit de ziekenhuisbubbel en dwong ons tot nadenken.”

“Het was alsof mijn ziel wakker werd. Toen ik weer een witte jas aan mocht, telde ik weer als mens. Ik mocht weer medisch meedenken. Daarvoor dacht ik dagelijks aan zelfmoord.” Die woorden van een derdelander die meedeed aan het Observership voor statushouders in het UMC Utrecht maakten heel veel indruk op Eva Stortelder. “Heel indringend. Daar kan ik stil van worden. Deze mensen hebben zoveel veerkracht, zoveel drive en capaciteiten ondanks alle tegenwerking.” De Nigeriaanse man was in Oekraïne gaan studeren dankzij geld dat door de hele familie gespaard was. Hij moest daar weg door de oorlog, werd op de vlucht gediscrimineerd omdat hij geen Oekraïner was, zijn medische registratiepapieren van zes jaar studie werden hem afgepakt. “Hij had niets meer, ging naar een onbekend land, want terug naar zijn familie kon hij niet.” De man is door het zelfvertrouwen dat hij terugkreeg tijdens het Observership de master Global Health gaan volgen aan de Universiteit Maastricht. Die heeft hem de opleiding gratis gegund. “Hij verblijft nog in het AZC in Amersfoort en reist dagelijks naar Maastricht. Heel indrukwekkend hoeveel wilskracht hij heeft om zijn studie af te maken.”

Ik zag wat hun inbreng was en hoe ze hun opleiding hebben gedaan ondanks wat ze hebben meegemaakt”

Kinderchirurg Eva Stortelder

Observership

Het UMC Utrecht startte zomer 2022 een opleidingsprogramma voor vluchtelingenstudenten die hun geneeskundestudie in Oekraïne bijna hadden afgerond, maar vanwege de oorlog moesten afbreken. In het UMC Utrecht konden zij met het zogenoemde ‘Observership voor statushouders’ de laatste studiepunten halen om hun artsdiploma in het thuisland te ontvangen. Stortelder, kinderchirurg in het Wilhelmina Kinderziekenhuis, meldde zich meteen aan als begeleider. Zij organiseert en geeft al vijf jaar leiding aan het Utrechtse Summer School-programma ‘Global surgery and obstetrics/gynecology’, waarin artsen en gezondheidsprofessionals uit de hele wereld, vanuit de eigen context, de zorg in de hele wereld beschouwen en van elkaar leren. Daar waren vanuit het Platform Diversiteit en Inclusie van het UMC ook al twee plekken beschikbaar voor vluchtelingen. “Ik zag wat hun inbreng was, hoe ze hun opleiding hebben gedaan ondanks wat ze hebben meegemaakt, hun motivatie, hun veerkracht. ‘Als we hen ook in de kliniek zouden kunnen begeleiden, zou dat geweldig zijn’, dacht ik.”

Het Observership start met deelname aan drie Summer School-programma’s (Global surgery and obstetrics/gynecology, Maternal, newborn and child health en Global health ethics and equity), als overgang om zich weer onder zorgprofessionals te begeven. Daarna lopen de studenten drie keer twee weken mee op verschillende afdelingen in het UMC Utrecht. Daarnaast volgen ze wekelijks twee dagen onderwijs. De observers doen geen handelingen, lopen enkel mee met interessante casussen en zitten bij de overdrachten, met als doel om weer aansluiting te krijgen met de medische wereld en medisch uitgedaagd te worden. In 2022 meldden zich alleen vluchtelingen uit Oekraïne, inclusief derdelanders, aan. Op de tweede pilot afgelopen zomer, kwamen vluchtelingen uit meerdere landen af.

“Je ziet de enorme potentie van vluchtelingen. In Nederland denken we te veel in problemen”

Faciliteren

De bereidheid op de afdeling om de observer mee te laten kijken was bijzonder groot, merkte Stortelder. Switchen naar het Engels was geen enkel probleem. Het Observership werkt twee kanten op, zegt Stortelder. “Iedereen ziet de problemen op tv en wil wat doen. Dan is het zo bevredigend als je zo concreet iets kan bieden wat duurzaam en zinvol is: vluchtelingen faciliteren in plaats van frustreren en deprimeren.” Aan de andere kant heeft het enthousiasme van de observers een positieve impact op de groep. “Hun motivatie, veerkracht en inbreng bracht ons zoveel positieve energie. Het verandert ook de afdeling, het bewustzijn van andermans situatie haalde ons uit de ziekenhuisbubbel en dwong tot nadenken.”

Migratie

Zelfs voor Stortelder, gepokt en gemazeld als medisch directeur in Malawi, was meewerken aan het Observership weer een eyeopener. “Je ziet weer de enorme kloof tussen medische settingen, dat Nederland tot het topje van de medische zorg behoort. Hoe dankbaar mogen we daarvoor zijn! Het vraagt ook nederigheid, en zet aan tot nadenken over duurzaam omgaan met middelen. Hoe makkelijk vragen wij een tweede scan aan.” Ze is ook met een ander oog naar migratie gaan kijken. “Je ziet de enorme potentie van vluchtelingen. In Nederland denken we te veel in problemen.” Ze deed een gedachtenexperiment. “Stel je voor dat jij naar Syrië gaat en Arabisch leert. Iemand die hier komt, niet eens weet of hij hier kan blijven en dan Nederlands gaat leren. Zo knap om tegen alle stromen in je een rot taal als het Nederlands eigen te maken.”

“Het gaat om honderden potentiële collega’s die weer toegang tot het medisch netwerk willen.”

Inbedding

Stortelder vindt het na twee positieve pilots tijd om de slag te maken naar een structurele inbedding van de opleiding. “Er waren zoveel meer aanmeldingen, er is dus heel veel behoefte. Het gaat om honderden potentiële collega’s die weer toegang tot het medisch netwerk willen.” De Raad van Bestuur van het UMC Utrecht, juicht uitbreiding ook toe, want het past bij de strategie Connecting Worlds.

Ze ziet meer mogelijkheden. Het zou wat haar betreft nog sterker zijn als de observers langer konden blijven en echt kunnen meewerken in het ziekenhuis. En het liefste zou ze de koppeling al in de studietijd maken, dat reguliere en vluchtelingstudenten elkaar kunnen vinden via een buddy-app om elkaar verder te helpen. Juist de medische studie vindt ze hier geschikt voor. “De dokters van de toekomst groeien op met migratie, oorlog en klimaatproblemen. Samen naar duurzame oplossingen zoeken, Planetary Health, past in dat plaatje.”

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Casus: patiënte met dyspnoe naar de EHH

Een oudere obese vrouw presenteert zich op de Eerste Hart Hulp vanwege dyspnoe. Die begon twee weken geleden en was aanvankelijk inspanningsgebonden, nu ook bij platliggen. Ze plast nog maar kleine beetjes sinds drie dagen. Wat is uw diagnose?

Casus: patiënt met progressieve inspanningsdyspneu

Een patiënt presenteert zich met progressieve inspanningsdyspneu. Voorheen was hij in staat om zonder klachten te tennissen, nu ervaart hij kortademigheid bij stevig doorwandelen. Er is geen sprake van hoesten, sputumproductie of koorts. Wat is uw diagnose?

Uitgebreid bloedonderzoek met één simpele vingerprik

Capillaire bloedafname via een vingerprik blijkt bij meer dan 30 standaardbepalingen een goed alternatief voor venapunctie, concludeerde Martijn Doeleman. “Patiënten kunnen zelf de vingerprik doen. Gewoon thuis, wanneer het hen uitkomt.”

Cultuur­sensitieve zorg in de praktijk: lessen van Mammarosa

Taal- en cultuurverschillen kunnen de communicatie met zorgverleners flink bemoeilijken. Stichting Mammarosa biedt hierin uitkomst. Samia Kasmi vertelt hoe belangrijk cultuursensitieve communicatie is, en hoe artsen hierin het verschil kunnen maken.

‘Er is een trend naar meer visuele informatie’

“Voor patiënten blijkt de juiste toedieningsroute van een geneesmiddel niet altijd vanzelfsprekend te zijn”, vertellen Yara Mangindaan en Nike Everaarts-de Gruyter. Zij hielpen medicijnpictogrammen te ontwikkelen die ondersteunen bij goed gebruik van geneesmiddelen.

Werkbereidheid bij een crisis niet vanzelf­sprekend

Ziekenhuizen kunnen tijdens een crisis niet blind vertrouwen op hun personeel, concluderen Dennis Barten en Lindsy Engels. Werkbereidheid hangt sterk af van verschillende factoren. “Het is belangrijk om te ontdekken wat nodig is om voor te bereiden op crisissituaties.”

Casus: man met dysfonie­klachten

Een 42-jarige man komt op uw spreekuur met dysfonieklachten, twee maanden geleden ontstaan in een periode van veel hoesten. Aan het einde van de dag worden de klachten erger en het is lastig om een lang gesprek te voeren. Wat is uw diagnose?

Integrale geneeskunde in Nederland: tijd voor de volgende stap

Het spreekuur Integrative Medicine van Ines von Rosenstiel is erg populair en ook in andere ziekenhuizen groeit de belangstelling voor een dergelijk spreekuur. Hoe zorgen we ervoor dat IM een structureel onderdeel wordt van de reguliere zorg in Nederland?

Mindfulness in de zorg: allesbehalve zweverig

“Zorg goed voor jezelf. Er is er maar één van.” Dat zei een patiënt ooit tegen longarts Miep van der Drift. Ze weet als geen ander: mindfulness is niet alleen voor patiënten, maar ook voor zorgverleners. Ze geeft tips voor kleine veranderingen met een grote impact.

Medicatie vaak te lang voortgezet na ontslag uit ziekenhuis

Veel patiënten gebruiken in ziekenhuizen voorgeschreven opiaten, benzodiazepines en antipsychotica nog langdurig na ontslag, aldus Judith de Ruijter. “We geven artsen de tip om, als ze bij ontslag nieuwe medicatie voorschrijven, al meteen na te denken over stoppen.”