DOQ

Behandelen in vroege fase RA verandert ziektebeloop

Een tijdelijke behandeling met methotrexaat bij patiënten met artralgie die klinisch verdacht zijn voor reumatoïde artritis in wording zorgt voor minder klachten, blijkt uit de TREAT-EARLIER-studie. “Dit zijn de eerste data die laten zien dat het mogelijk is het beloop van reumatoïde artritis te veranderen door in een vroege fase in te grijpen”, zegt promovenda Doortje Krijbolder (LUMC).

“Op dit moment wordt een behandeling voor reumatoïde artritis (RA) pas ingezet op het moment dat een patiënt al artritis heeft”, vertelt Doortje Krijbolder over de aanleiding van de TREAT-EARLIER-studie. “We kunnen de ziekteactiviteit daarmee redelijk onderdrukken, maar mensen moeten jaren medicatie nemen. En vaak houden zij last van klachten in hun dagelijks functioneren. Sinds een aantal jaar weten we ook dat mensen al klachten hebben voordat de kenmerkende gewrichtsontstekingen bij RA ontstaan. Er zijn bij hen daarvoor soms ook al afwijkingen in het bloed en op MRI te zien.” In deze voorfase van RA, klinisch verdachte artralgie of CSA genoemd, wordt normaal gesproken afgewacht en eventueel pijnstilling gegeven. Door eerder in het ziektetraject, in deze voorfase van RA, al een tijdelijke behandeling in te zetten, is het wellicht mogelijk op lange termijn iets in het ziektebeloop te veranderen. Dat was het idee achter de TREAT-EARLIER-studie, waarvan de resultaten onlangs gepubliceerd zijn in de The Lancet en Krijbolder eerste auteur is.1

“Door eerder in het ziektetraject al een tijdelijke behandeling in te zetten, is er wellicht iets in het ziektebeloop van RA te veranderen”

Promovenda Doortje Krijbolder

Een jaar methotrexaat

Aan de TREAT-EARLIER-studie deden 13 ziekenhuizen in Nederland mee. Alle CSA-patiënten die zich in een van deze ziekenhuizen meldden, werden doorverwezen naar het LUMC. “Wij voerden vervolgens een MRI-scan uit en als daar ontstekingen op te zien waren, kon men meedoen aan de studie.” In totaal includeerde de onderzoeksgroep 236 patiënten. Zij werden gerandomiseerd naar de groep die de behandeling ontving (een eenmalige intramusculaire corticosteroïdinjectie en methotrexaattabletten gedurende een jaar) of naar de placebogroep. “Daarna vervolgden we de patiënten nog een jaar om te evalueren of eventuele positieve effecten van de behandeling te zien.”

“We zagen dat patiënten die de actieve behandeling ontvingen minder gewrichtsontstekingen op MRI hadden, beter functioneerden, minder pijn hadden en minder last hadden van ochtendstijfheid”

Positieve effecten ook in tweede jaar

De studie had twee belangrijke doelen, vertelt Krijbolder. “We wilden nagaan of het mogelijk was de ontwikkeling van RA te voorkomen en of het mogelijk was de klachten van patiënten langdurig te verminderen en hun functioneren te verbeteren.” Dat eerste doel werd helaas niet gehaald. “Ook al zagen we dat behandeling in sommige patiënten het ontstaan van RA iets uitstelde, lukte het niet om de ziekte te voorkomen. Maar we zagen ook dat de patiënten die de actieve behandeling ontvingen minder gewrichtsontstekingen op MRI hadden, beter functioneerden, minder pijn hadden en minder last hadden van ochtendstijfheid. En belangrijk: deze positieve effecten bleven wel bestaan in het tweede jaar van de studie, dus toen de patiënten al gestopt waren met de medicatie.”

“In een verlenging van de studie gaan we kijken wat het effect van de vroege behandeling na vijf jaar is”

Mildere vorm van RA

Hoewel de TREAT-EARLIER-studie veelbelovende resultaten laat zien, is het volgens Krijbolder te vroeg om CSA-patiënten nu al een behandeling met methotrexaat aan te bieden. “We hebben gekeken naar de effecten van vroege behandeling na twee jaar, maar we willen eerst nagaan of deze effecten nog langer aanhouden. In een verlenging van de studie gaan we daarom kijken wat het effect van de vroege behandeling na vijf jaar is. Ook hoop ik bijvoorbeeld dat we dan kunnen laten zien dat de patiënten die uiteindelijk RA ontwikkelden, door deze vroege behandeling wellicht een mildere vorm van RA hebben gekregen. En we zijn nu de eersten die dit aangetoond hebben, maar het zou ook heel fijn zijn als er vanuit andere studies nog bevestiging van onze bevindingen komt.”

“Of het vroeg behandelen een aantrekkelijke optie zal zijn, zal per patiënt verschillen”

Gezamenlijke besluitvorming

Krijbolder denkt dat de benadering zoals onderzocht in de TREAT-EARLIER-studie in de toekomst vooral voor patiënten met een hoger risico op de ontwikkeling van RA interessant zal zijn. “Maar ook dan is dit wel echt iets wat de reumatoloog met zijn patiënt moet bespreken. Er moet goed  uitgelegd worden dat de klachten kunnen verminderen, maar de ontwikkeling van RA niet voorkomen kan worden. Of het vroeg behandelen een aantrekkelijke optie zal zijn, zal per patiënt verschillen. Gezamenlijke besluitvorming is hierbij echt belangrijk.”

Referentie: 1. Krijbolder D, Verstappen M, Van Dijk BT, et al. Intervention with methotrexate in patients with arthralgia at risk of rheumatoid arthritis to reduce the development of persistent arthritis and its disease burden (TREAT EARLIER): a randomised, double-blind, placebo-controlled, proof-of-concept trial. Lancet 2022;400(10348):283-94.

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Casus: patiënte met dyspnoe en oedeem in het gelaat

Een 66-jarige vrouw presenteert zich met sinds drie weken progressief verminderde inspanningstolerantie en met name ’s ochtends een zwelling van het gelaat. Overdag verbeteren de klachten deels. Wat is uw diagnose?

Wat je verwacht, voel je: wat zorgverleners kunnen leren van placebo-effecten

Wat patiënten verwachten, beïnvloedt direct hoe zij pijn of bijwerkingen ervaren. Henriët van Middendorp legt uit hoe placebo- en nocebo-effecten werken, en hoe zorgverleners deze bewust en ethisch kunnen inzetten in de praktijk.

Trots op goed werkend meld­systeem voor bijwerk­ingen

Agnes Kant wijst op het belang van meer onderzoek naar bijwerkingen en roept zorgverleners op te blijven melden bij het Bijwerkingenmeldsysteem. “Van 70% van de geneesmiddelen is nog onduidelijk of deze veilig tijdens de zwangerschap gebruikt kunnen worden.”

Wandelend naar een betere gezondheid

Matthijs van der Poel combineert als huisarts en sportliefhebber zorg en beweging. Met stichting Looprecept wandelt hij wekelijks met patiënten – goed voor lijf, hoofd én verbinding. “Het is heel laagdrempelig en dat verklaart denk ik ook het succes.”

De patiënt doet lastig, en dan?

Patiënten met een persoonlijkheidsstoornis kunnen soms veel losmaken, zowel in het behandeltraject als bij de arts. Thom van den Heuvel geeft handvatten voor het omgaan met deze patiëntengroep. “Het contact vraagt meer tijd en legt tegelijk emotionele druk op de arts."

Vind meertalige zorgverleners via ikspreekmeerdan.nl

Als anios in een huisartsenpraktijk in Amsterdam merkte Daan Frehe dat taal voor veel patiënten een barrière vormt voor het krijgen van goede zorg. “Via ikspreekmeerdan.nl kan nu een zorgverlener met een gedeelde taal en cultuur gevonden worden. Dat is enorm waardevol.”

Casus: man met een veranderde vlek op het been

Een 72-jarige man presenteert zich op uw spreekuur met een veranderde plek op het bovenbeen rechts. De vlek is gegroeid en van kleur veranderd. De patiënt heeft een licht huidtype en een voorgeschiedenis van basaalcelcarcinoom. Wat is uw diagnose?

Maak van wachttijd in de ggz hersteltijd: vijf praktische adviezen

Sanne Booij en Christien Slofstra willen af van de stille wachttijd in de ggz. Met hulp van de huisarts kan het herstel al beginnen, nog vóór de intake. “Deze periode hoeft geen verloren tijd te zijn.”

Beteugelen geneesmiddel­prijzen noodzakelijk voor betaalbare zorg

Wilbert Bannenberg strijdt met Stichting Farma ter Verantwoording tegen excessieve geneesmiddelprijzen. Zijn missie: winsten beteugelen om zorg toegankelijk te houden. “Geneesmiddelprijzen moeten beteugeld gaan worden, anders wordt de zorg onbetaalbaar.”

Casus: vrouw met veranderd defecatiepatroon

Een vrouw wordt naar de polikliniek gestuurd in verband met een veranderd defecatiepatroon. Ze heeft wat frequenter dan gebruikelijk ontlasting. Er zijn wat vage buikklachten in de zin van rommelingen en krampen. Ze gebruikt geen medicatie. Wat is uw diagnose?