Ultrabewerkte voeding verhoogt risico op HVZ

Redactioneel

Daniël Dresden

24 maart 2021

Een hogere consumptie van ultrabewerkte voedingsmiddelen gaat gepaard met een verhoogd risico op het ontstaan van hart- en vaatziekten (HVZ) en sterfte daardoor. Dit verband is bevestigd in een recente analyse van de Framingham Offspring Study.

HVZ zijn wereldwijd de belangrijkste doodsoorzaak en zijn verantwoordelijk voor een derde deel van alle sterfgevallen. Voeding is een van de belangrijkste modificeerbare risicofactoren voor het ontstaan van HVZ. In Europa is 56% van de cardiovasculaire (CV)-sterfte onder mannen en 48% onder vrouwen was toe te schrijven aan voedingsfactoren.
Naast het vermijden van tabak en overmatige alcoholinname en regelmatige lichaamsbeweging is een uitgebalanceerd, gevarieerd dieet essentieel voor de primaire en secundaire preventie van HVZ. Het advies is om regelmatig fruit, groenten, vis en volkoren producten te eten en de inname van natrium, verzadigde vetten en geraffineerde koolhydraten te beperken.

Ultrabewerkte voedingsmiddelen

In de afgelopen decennia is de consumptie van ultrabewerkte voedingsmiddelen wereldwijd aanzienlijk toegenomen. In Europese landen, de VS, Canada, Nieuw-Zeeland en Latijns-Amerikaanse landen blijken ultrabewerkte producten 25-60% van de totale dagelijkse energie-inname te leveren.
Ultrabewerkte voedingsmiddelen zijn het resultaat van een opeenvolging van fysische en chemische processen die worden toegepast op voedingsmiddelen en hun bestanddelen. Deze voedingsmiddelen zijn naar verluidt microbiologisch veilig, gemakkelijk en zeer smakelijk. Ze bevatten vaak een hoog vetgehalte, toegevoegde suikers, een hoge energiedichtheid en veel zout, terwijl de hoeveelheden vezels en vitamines beperkt zijn. Veel van deze voedingsstoffen zijn direct gerelateerd aan de cardiometabole gezondheid.

Verschillende verbindingen

Naast de samenstelling kunnen verschillende verbindingen van ultrabewerkte voedingsmiddelen die tijdens de bewerking ontstaan, een rol spelen bij de CV-gezondheid. Zo blijkt acrylamide, een verontreiniging die aanwezig is in warmte-behandelde bewerkte voedingsproducten, gerelateerd aan een verhoogd CV-risico. Dat geldt ook voor acroleïne, een verbinding die wordt gevormd tijdens de verhitting van vet en in karamelsnoepjes kan zitten.
Bovendien kunnen in de verpakking van ultrabewerkte voedingsmiddelen materialen zitten die in contact komen met voedsel. Bijvoorbeeld bisfenol A, dat het risico op cardiometabole stoornissen kan verhogen. Ten slotte bevatten ultrabewerkte voedingsmiddelen over het algemeen additieven. Hoewel de meeste waarschijnlijk veilig zijn, zijn in diermodellen voor sommige additieven, zoals glutamaten, emulgatoren, sulfieten en carrageen, nadelige cardiometabole effecten naar voren gekomen.

Framingham Offspring Cohort

Van zo’n 3000 volwassenen zonder manifeste HVZ zijn de gegevens over hun voedingsgewoonten, antropometrische metingen, en sociaal-demografische en leefstijlfactoren bijgehouden. Tijdens de follow-up van 1991 tot 2014/2017 identificeerden de auteurs 251 gevallen van nieuwe solide HVZ, 163 gevallen van nieuwe solide coronaire hartziekten en 648 gevallen van HVZ in het algemeen.
De deelnemers consumeerden op baseline gemiddeld 7,5 portie per dag ultrabewerkt voedsel. Ieder extra dagelijkse portie ultrabewerkte voedingsmiddelen ging gepaard met een 7% toegenomen risico op solide HVZ, een 9% toegenomen risico op solide coronaire hartziekten, een 5% toegenomen risico op HVZ in het algemeen en een 9% toegenomen risico op CV-sterfte.
Hoewel aanvullend onderzoek in etnisch diverse populaties gerechtvaardigd is, suggereren deze bevindingen dat het beperken van ultrabewerkte voedingsmiddelen CV-voordelen geeft.

Referentie: Juul F, Vaidean G, Lin Y, Deierlein AL, Parekh N. Ultra-Processed Foods and Incident Cardiovascular Disease in the Framingham Offspring Study. J Am Coll Cardiol. 2021;77:1520-1531. https://www.jacc.org/doi/10.1016/j.jacc.2021.01.047, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33766258/