DOQ

Van overleven naar regie: werkplezier terugvinden als arts

Hoe blijf je als arts bevlogen, zelfs in uitdagende tijden waarin de werkdruk hoog is en maatschappelijke problemen hun effect hebben op de zorg? Angelique van Dam, voormalig huisarts en nu coach, trainer en oprichter van Mpowr, deelt haar visie. Ze begeleidt zorgprofessionals naar meer werkplezier en regie in hun leven. “Iedere arts kan bewust kiezen om in leiderschap te stappen, los van functie of positie.”

Vol energie, bevlogenheid en ambitie beginnen artsen aan hun vak, stelt Van Dam. Maar bij een aanzienlijke groep dooft dat onderweg uit. Ze raken hun werkplezier kwijt, branden op of besluiten zelfs een carrièreswitch te maken. “Daar liggen persoonlijke valkuilen en externe druk aan ten grondslag. Artsen willen het goed doen en zorgen voor anderen, maar die hoge lat maakt ze kwetsbaar voor overbelasting,” zegt ze. Daarnaast speelt de maatschappelijke druk een rol. De maatschappij vraagt steeds meer van iedereen, en in de zorg is dat extra voelbaar.”

“Wat zijn jouw kernwaarden? Wat geeft je energie? Pas als je dat weet, kun je keuzes maken die bij je passen”

Voormalig huisarts en coach Angelique van Dam

Zelfinzicht

Stress, angst en onmacht zorgen ervoor dat mensen overlevingsgedrag vertonen dat bestaat uit klagen, beschuldigen of proberen alles zelf op te lossen. “Dit gedrag voelt tijdelijk goed, maar verandert niets aan de situatie,” stelt Angelique. De vraag is: wat is het verlangen dat hier onder ligt? Een arts die door Angelique werd begeleid, ontdekte dat zijn frustratie over lange werkdagen eigenlijk voortkwam uit een verlangen naar meer tijd voor patiënten. Hij gebruikte dit inzicht om samen met zijn team de planning te herzien, waardoor zijn werkplezier toenam.

De sleutel naar verandering begint volgens Van Dam met persoonlijk leiderschap. Zoals inzicht krijgen in je eigen waarden en drijfveren. “Wat zijn jouw kernwaarden? Wat geeft je energie? Pas als je dat weet, kun je keuzes maken die bij je passen,” zegt ze. Dit proces vraagt om reflectie en compassie, zowel naar jezelf als naar anderen. Vervolgens heb je handvatten nodig hoe je de regie kan nemen op een manier die bij jou past.

Vijfdimensionaal model

Van Dam werkt met een model dat keus geeft uit vijf dimensies om per situatie je gedrag aan te passen. Medisch leiderschap begint bij jezelf (innerlijke leider), maar wordt krachtiger door samenwerking (co-leider) en door anderen te coachen (steunende leider). Door situaties intuïtief te benoemen (leider vanuit het veld) en duidelijke richting te geven (leider vooraan), creëer je verandering die echt verschil kan maken.

“Niet klagen, maar gezamenlijk kijken wat iedereen nodig heeft. Zo creëer je verandering”

Duurzame oplossingen

Regie nemen stopt niet bij jezelf. Angelique benadrukt het belang van verbinding met collega’s en het grotere geheel. Ze vertelt over een jonge gynaecoloog die een overvolle en chaotische polikliniek transformeerde door met alle betrokkenen in gesprek te gaan. “Niet klagen, maar gezamenlijk kijken wat iedereen nodig heeft. Zo creëer je verandering,” zegt Van Dam.

Ook ziet ze een bredere beweging ontstaan. “Er zijn steeds meer initiatieven waarin werkplezier en mentale gezondheid centraal staan. De wal is het schip aan het keren: overal in de zorg wordt gevoeld dat er iets moet veranderen. We moeten naar een nieuw tijdperk waarin zorgprofessionals hun stem duidelijker laten horen, zodat we met elkaar duurzame oplossingen kunnen vinden vanuit het besef dat we een essentieel onderdeel zijn in de zorg. Je bent een stuk machtiger dan je denkt, wanneer je je stem op een proactieve manier laat horen.”

Concrete stappen naar meer regie
1. Herken je niet-helpende, reactieve gedrag (klagen, oplossen, beschuldigen) en vraag jezelf af: wat is het verlangen dat hieronder ligt?
2. Reflecteer op je kernwaarden: Wat is voor jou écht belangrijk? Durf dit hardop te benoemen.
3. Verbind met anderen: ook met collega’s die niet direct jouw visie delen. Vind samen nieuwe oplossingen waar je alleen niet op was gekomen.
4. Besef dat je altijd invloed hebt: bewust of onbewust. Wanneer je kiest om die invloed bewust in te zetten, kan je meer impact hebben. Dit geeft je meer werkplezier en voldoening in je werk.

Meer informatie? Kijk op mpowr.nl voor meer informatie, de zelftest medisch leiderschap voor meer plezier in je leven als arts en de checklist naar vijf dimensies van leiderschap.

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Casus: patiënte met dyspnoe en oedeem in het gelaat

Een 66-jarige vrouw presenteert zich met sinds drie weken progressief verminderde inspanningstolerantie en met name ’s ochtends een zwelling van het gelaat. Overdag verbeteren de klachten deels. Wat is uw diagnose?

Wat je verwacht, voel je: wat zorgverleners kunnen leren van placebo-effecten

Wat patiënten verwachten, beïnvloedt direct hoe zij pijn of bijwerkingen ervaren. Henriët van Middendorp legt uit hoe placebo- en nocebo-effecten werken, en hoe zorgverleners deze bewust en ethisch kunnen inzetten in de praktijk.

Trots op goed werkend meld­systeem voor bijwerk­ingen

Agnes Kant wijst op het belang van meer onderzoek naar bijwerkingen en roept zorgverleners op te blijven melden bij het Bijwerkingenmeldsysteem. “Van 70% van de geneesmiddelen is nog onduidelijk of deze veilig tijdens de zwangerschap gebruikt kunnen worden.”

Wandelend naar een betere gezondheid

Matthijs van der Poel combineert als huisarts en sportliefhebber zorg en beweging. Met stichting Looprecept wandelt hij wekelijks met patiënten – goed voor lijf, hoofd én verbinding. “Het is heel laagdrempelig en dat verklaart denk ik ook het succes.”

De patiënt doet lastig, en dan?

Patiënten met een persoonlijkheidsstoornis kunnen soms veel losmaken, zowel in het behandeltraject als bij de arts. Thom van den Heuvel geeft handvatten voor het omgaan met deze patiëntengroep. “Het contact vraagt meer tijd en legt tegelijk emotionele druk op de arts."

Vind meertalige zorgverleners via ikspreekmeerdan.nl

Als anios in een huisartsenpraktijk in Amsterdam merkte Daan Frehe dat taal voor veel patiënten een barrière vormt voor het krijgen van goede zorg. “Via ikspreekmeerdan.nl kan nu een zorgverlener met een gedeelde taal en cultuur gevonden worden. Dat is enorm waardevol.”

Casus: man met een veranderde vlek op het been

Een 72-jarige man presenteert zich op uw spreekuur met een veranderde plek op het bovenbeen rechts. De vlek is gegroeid en van kleur veranderd. De patiënt heeft een licht huidtype en een voorgeschiedenis van basaalcelcarcinoom. Wat is uw diagnose?

Maak van wachttijd in de ggz hersteltijd: vijf praktische adviezen

Sanne Booij en Christien Slofstra willen af van de stille wachttijd in de ggz. Met hulp van de huisarts kan het herstel al beginnen, nog vóór de intake. “Deze periode hoeft geen verloren tijd te zijn.”

Beteugelen geneesmiddel­prijzen noodzakelijk voor betaalbare zorg

Wilbert Bannenberg strijdt met Stichting Farma ter Verantwoording tegen excessieve geneesmiddelprijzen. Zijn missie: winsten beteugelen om zorg toegankelijk te houden. “Geneesmiddelprijzen moeten beteugeld gaan worden, anders wordt de zorg onbetaalbaar.”

Casus: vrouw met veranderd defecatiepatroon

Een vrouw wordt naar de polikliniek gestuurd in verband met een veranderd defecatiepatroon. Ze heeft wat frequenter dan gebruikelijk ontlasting. Er zijn wat vage buikklachten in de zin van rommelingen en krampen. Ze gebruikt geen medicatie. Wat is uw diagnose?