Internist-hoogleraar vasculaire geneeskunde dr. Visseren: ‘Verantwoord kiezen voor intensief of juist níet behandelen met bloeddruk- en cholesterolverlagers’

Trialdata over een gemiddeld effect van bloeddruk- en cholesterolverlagers zijn maar beperkt nuttig voor individuele patiënten. Daarom heeft internist en hoogleraar vasculaire geneeskunde Frank Visseren (UMC Utrecht) in samenwerking een rekenmodel ontwikkeld dat op basis van eenvoudige gegevens uitrekent of de medicatie een groot, nauwelijks tot geen of mogelijk zelfs een schadelijk effect heeft op een individuele patiënt. “We hopen dat deze aanpak de patiënt en arts ondersteunt in het maken van verstandige beslissingen.”

In de cardiovasculaire geneeskunde worden veel patiënten behandeld met bloeddruk- of cholesterolverlagers. “Maar lang niet alle mensen die deze middelen krijgen voorgeschreven – en vaak jarenlang gebruiken – hebben er evenveel baat bij”, zegt internist en hoogleraar vasculaire geneeskunde Frank Visseren (UMC Utrecht). “Bij een groot deel van de patiënten hebben deze middelen veel effect, maar bij een aantal mensen hebben ze nauwelijks of geen positief effect op de gezondheid of kan het langdurige gebruik ervan zelfs schadelijk zijn. Het punt is alleen dat we voor de start van behandeling niet weten bij welke patiënten dit het geval is.”

Individuele methodologie

Visseren nam hier geen genoegen mee en nam het initiatief tot een onderzoek. Hij legt uit: “Er zijn heel veel goede en grote trials gedaan met cholesterolverlagers, bloeddrukverlaging en bloedverdunning. Die trialdata documenteren een gemiddeld effect bij patiënten, maar dat kun je niet van toepassing verklaren op alle individuele patiënten die je tegenover je hebt in de spreekkamer. We kunnen de gegevens van klinische trials veel beter benutten dan we vaak gewend zijn om te doen.” Daarom hebben ze, in samenwerking met Harvard universiteit en hoofdonderzoekers van trials en mét subsidie van ZonMw, een methodologie ontwikkeld om slim te kunnen rekenen met die trialdata. Visseren: “We doen dit met gebruikmaking van eenvoudige, in de praktijk beschikbare individuele gegevens van patiënten zoals leeftijd, gewicht, geslacht, nierfunctie, wel/geen vaatziekte en bloeddruk. Het model rekent dan uit wat het effect van die bloeddruk- of cholesterolverlager is voor de individuele patiënt. Dan heb je als behandelaar de juiste basis voor het gesprek met de patiënt over de vraag of dat effect groot genoeg is om het geneesmiddel de rest van zijn leven te slikken.”

U-Prevent

De methodologie is inmiddels ontwikkeld en er wordt nu als vervolgstap gewerkt aan de implementatie ervan, wederom met subsidie van ZonMw. Hiervoor is gekozen voor een interactieve website onder de naam U-Prevent. “Het is de bedoeling dat zowel behandelaars als patiënten hiervan gebruik kunnen gaan maken”, zegt Visseren. “We geven er voor beide groepen heldere uitleg bij. De patiënt zal niet altijd weten wat zijn bloeddruk of nierfunctie is, maar daarmee kan de huisarts hem helpen.”

Onnodige schade voorkómen

De eerste versie van de website verkeert nu in de testfase en de ontwerpers verwachten er snel live mee te kunnen gaan. “We hopen dat deze aanpak de patiënt en arts ondersteunt in het maken van verstandige beslissingen”, zegt Visseren. “En hierbij kan intensief, minder intensief of niet behandelen een verantwoorde keuze zijn. Daarmee wordt dan ook onnodige potentiële schade aan het lichaam voorkomen. Huisartsen, internisten en cardiologen tonen zich verheugd over het initiatief, want zij zien de meerwaarde in van een concreet hulpmiddel om samen met de patiënt tot een verstandige beslissing te komen in plaats van een gemiddeld effect van een gemiddelde behandeling bij een gemiddelde patiënt te verwachten.”

Hoeveel gezond leven erbij?

Een volgende stap die Visseren zet, is het bepalen van het lifetime-effect van een behandeling met bloeddruk- of cholesterolverlagers en antistolling. “Ook dat is een kwestie van rekenen op basis van grote trialdata”, zegt hij. “We willen dit effect uitdrukken in termen van “hoeveel gezond leven krijgt u erbij”. Dit kan langer leven betekenen, maar ook een groter aantal jaren in goede gezondheid zonder hart- en vaatziekten. Als dokter en wetenschapper wil ik graag bijdragen aan het zo gezond mogelijk oud worden van mijn patiënten.”

Auteur: Frank van Wijck, Medisch Journalist

Lees meer over: