DOQ

Verlaagt kou het risico op diabetes en hart- en vaatziektes?

De activatie van bruin vet kan het risico op diabetes type 2 en hart- en vaatziektes verlagen. Dat stellen onderzoekers van het Leids Universitair Medisch Centrum. Door het stimuleren van de bèta-2-receptor op bruine vetcellen zagen zij dat de opname van glucose in bruin vet sterk steeg. Prof. dr. Patrick Rensen: “Bij mensen met diabetes type 2 zou de activatie van bruin vet de insulinegevoeligheid van het lichaam extra kunnen verbeteren.”

Bruin vet is vooral bekend dankzij de rol die het speelt in de warmtehuishouding bij neonaten. Sinds 2009 hebben onderzoekers wetenschappelijk vastgesteld dat bruin vet ook voorkomt bij volwassenen, met name boven de sleutelbeenderen en rond de aorta. Er wordt veel onderzoek gedaan naar de mogelijke rol van deze vetsoort bij het mitigeren van overgewicht, diabetes type 2 en hart- en vaatziektes.

“We gaven vrijwilligers een bèta-2-receptor-agonist, wat de opname van glucose in bruin vet sterk bleek te verhogen”

Prof. dr. Patrick Rensen

Bèta-2-receptor

Studies in muismodellen wezen al eerder op de gunstige effecten van de activatie van bruin vet op de suiker- en vetstofwisseling. “We zagen meer opname van vetzuren uit circulerende lipoproteïnen door bruin vet en indirect meer opname van cholesterol door de lever, en daarmee een cholesterolverlagend effect”, zegt Patrick Rensen, hoogleraar Endocrinologie bij het LUMC. “Uiteindelijk zagen we daardoor bij muizen minder slagaderverkalking.” Ook bij mensen lijkt er een beschermende functie uit te gaan van bruin vet. “Uit een recente studie blijkt er een verband te zijn tussen bruin vet, lipoproteïnen en een bescherming tegen diabetes type 2 en hart- en vaatziektes.”1

Rensen en zijn collega’s deden onderzoek naar de ‘aan-knop’ van het bruine vet bij muizen en bij mensen. De resultaten werden gepubliceerd in Cell Reports Medicine.2 De onderzoekers kwamen tot de conclusie dat bij muizen de bèta-3-receptor een grote rol speelt, maar dat die receptor in bruin vet van mensen veel minder aanwezig was. Daar was juist de bèta-2-receptor van doorslaggevend belang. “We gaven tien vrijwilligers de bèta-2-receptor-agonist salbutamol, dat ook wordt gebruikt bij de behandeling van astma of COPD”, legt Rensen uit. “Daarmee bleek de opname van glucose in bruin vet sterk te worden verhoogd.”

Met salbutamol hoopt Rensen een bekend middel tot zijn beschikking te hebben voor de activatie van bruin vet bij mensen met een hoog risico op diabetes type 2 of hart- en vaatziektes. Maar daarvoor is wel een selectiever werkingsmechanisme nodig, legt de endocrinoloog uit. “De bèta-2-receptor komt ook voor op andere cellen in ons lichaam. Het middel kan dus voor bijwerkingen zorgen. Als we salbutamol selectief willen toepassen om bruin vet te activeren, moeten we het specifiek daar kunnen afleveren.”

“Rensen durft intussen te stellen dat kou via de activatie van bruin vet diabetes type 2 en hart- en vaatziektes kan mitigeren”

COOLBAT-studie

De activatie van bruin vet komt niet alleen tot stand door activatie van de bèta-2-receptor, maar ook door blootstelling aan kou, zegt Rensen. “Als we het koud hebben, sturen onze hersenen via het sympathische systeem een signaal naar bruin vetweefsel. Die cellen verbranden daarop glucose en vetzuren uit het bloed.” Rensen en zijn collega’s willen daarom onderzoek doen naar de blootstelling aan kou bij mensen met een hoger risico op hart- en vaatziektes en diabetes type 2. Voor deze COOLBAT-studie kregen zij een onderzoeksbeurs van de Hartstichting en de British Heart Foundation.3 “Het idee is dat mensen tijdens deze studie op gezette tijden een koude douche nemen of een tijd een speciaal vest dragen dat de huid afkoelt. Daarna testen we het lipidenprofiel en de glucosegevoeligheid, maar ook parameters van het immuunsysteem. Op de lange termijn hopen we zo meer inzicht te krijgen in hoeverre we met de activatie van bruin vet door kou organen kunnen ontvetten en de glucose- en vetspiegels kunnen laten dalen.”


Rensen durft intussen te stellen dat kou via de activatie van bruin vet diabetes type 2 en hart- en vaatziektes kan mitigeren. “Er is veel anekdotisch en preklinisch bewijs, dat we met de COOLBAT-studie willen bevestigen. Wanneer kou het bruine vet aanzwengelt, zien we bij muizen het niveau van glucose en triglyceriden dalen in het bloed. Bij kortdurende studies bij mensen zien we dat nog niet goed terug en korte blootstelling van muizen aan kou laat ook geen daling in deze parameters zien. Er is overigens wel duidelijk een flux van triglyceriden en een effect of HDL-cholesterol meetbaar in het bloed.”

“De rol van bruin vet zie ik als complementair”

Toekomst

Rensen hoopt dat zijn onderzoek naar de activatie van bruin vet de rol van leefstijlgeneeskunde meer onder de aandacht brengt. “Bruin vet is een onderdeel van het lichaam dat kan bijdragen aan de gezondheid. We moeten ons realiseren dat diabetes type 2 en hart- en vaatziektes vaak ontstaan door een positieve energiebalans, naast genetische en omgevingsfactoren. Er gaan meer calorieën het lichaam in dan eruit. Dat kunnen we tegengaan door meer kou toe te staan in ons leven, bijvoorbeeld door meer naar buiten te gaan. Ook door meer onbewerkte, vezelrijke producten te eten, zetten we ons bruine vet aan het werk.”


Met zijn onderzoek hoopt Rensen te bereiken dat er met de activatie van bruin vet een aanvullende behandeling beschikbaar komt voor patiënten met (een verhoogde kans op) diabetes type 2 en hart- en vaatziektes of door verbeteren van de glucosehuishouding en de cholesterolwaarden. “De rol van bruin vet zie ik als complementair”, zegt Rensen. “Bij mensen met diabetes type 2 zou het samen met metformine de insulinegevoeligheid van het lichaam extra kunnen verbeteren. Er zijn altijd mensen die niet goed reageren op een geneesmiddel, en dan is het fijn om een alternatief te kunnen bieden.”

Referenties:

  1. Becher T, Palanisamy S, Kramer DJ, Eljalby M, Marx SJ, Wibmer AG, Butler SD, Jiang CS, Vaughan R, Schöder H, Mark A, Cohen P. Brown adipose tissue is associated with cardiometabolic health. Nat Med. 2021 Jan;27(1):58-65.
  2. Straat ME, Hoekx CA, van Velden FHP, et al. Stimulation of the beta-2-adrenergic receptor with salbutamol activates human brown adipose tissue. Cell Rep Med. 2023 Feb 21;4(2):100942.
  3. COOLBAT-studie: www.coolbat.nl

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Casus: jongen met gepig­menteerde huid­afwijking

Een tienjarige jongen heeft een opvallende laesie op de rechterbovenarm. Bij navraag blijkt deze laesie al jaren aanwezig. In de familie komen geen melanomen voor. De jongen heeft een blanco voorgeschiedenis. Wat is uw diagnose?

Casus: man met klachten van moeizaam plassen

Een man komt met een doorgemaakte blaasontsteking op uw spreekuur. Plassen gaat al een paar jaar langzaamaan moeilijker en moeilijker. De straal is zwak, nogal eens sproeiend en er wordt bijna altijd wat nagedruppeld. Persen helpt niet echt. Wat is uw diagnose?

Iedere arts moet zich voorbereiden op een leven lang leren

Welzijn is een voorwaarde voor professionele en persoonlijke ontwikkeling. En dat is in de medische sector meer dan ooit een punt van zorg, vindt Marjolein van de Pol. “De nieuwe bewegingen moet je gewoon volgen, in welke fase van je carrière je ook zit.”

‘‘Minder eten en meer bewegen’ is echt een misvatting’

Mensen met obesitas hebben vaak te maken met negatieve vooroordelen, ook in de zorg. Daardoor vermindert de kwaliteit van zorg, legt Paige Crompvoets uit. “Uit mijn onderzoek bleek dat mensen met obesitas soms belachelijk gemaakt worden door hun zorgverleners.”

Whispp biedt oplossing voor mensen met stem- en spraak­problemen

Joris Castermans ontwikkelde Whispp, een app die met behulp van AI fluister- en aangedane spraak kan omzetten in een heldere en natuurlijke stem. “Wie nog audio- of video-opnames heeft van de gezonde stem, kan met Whispp de eigen stem van vroeger creëren.”

Artsen voor Kinderen helpt kinderen met een chronische ziekte of beperking

Michel Weijerman van Stichting Artsen voor Kinderen vertelt over hun projecten voor betere zorg en welzijn voor kinderen met een chronische aandoening. “Zo’n 200 zorgprofessionals zijn op vrijwillige basis bij onze poli betrokken. Binnen 48 uur krijg je antwoord.”

Casus: patiënte met dagelijkse neusbloedingen

Een patiënte is de dagelijkse neusbloedingen rechts helemaal zat. Door het dichtknijpen van de neus gedurende 10 minuten stopt de bloeding wel steeds. Wat is uw diagnose?

‘Wees alert op opioïd­misbruik bij patiënten op SEH’

Opioïdgebruik komt bij SEH-patiënten vaker voor dan gemiddeld. Meer bewustzijn over misbruik van deze medicatie is nodig, aldus Joris Holkenborg. “Maar vergeleken met de VS doen we het in Nederland, mede dankzij apothekers en huisartsen, best wel goed.”

Voorkom een burn-out

Huisarts Nico Verhoef onderzocht waarom steeds meer artsen een burn-out krijgen, hoe dit te voorkomen, én geeft tips hoe je het werk leuk houdt voor jezelf. “Een middag per week maakte ik vrij voor kleine chirurgische ingrepen, omdat ik dat heel leuk vind om te doen.”

De zorgverlener als verwonderaar

Steeds meer resultaten wijzen uit dat een goed contact tussen de zorgverlener, het kind en de ouders, veel leed kan voorkomen. Piet Leroy zet zich in voor pijn- en traumavrije zorg bij kinderen. “Ik spreek nooit over lastige ouders, wel over kwetsbare ouders.”


0
Laat een reactie achterx