Verpleeg­kundig specialist behandelt zelfstandig buikpijn bij kinderen

Steeds meer zien we dat verpleegkundig specialisten een belangrijk deel van de zorg op de polikliniek overnemen van de specialist. Carin Bunkers, verpleegkundig specialist in het St. Antonius Ziekenhuis in Utrecht/Nieuwegein, werkt zelfstandig op de polikliniek voor kinderen met chronische buikpijn. Ze vertelt ons onder andere over hoe ze kinderen succesvol behandelt met hypnotherapie.

“Nadat ze door de huisarts zijn verwezen komen kinderen met chronische buikpijn bij mij op het spreekuur”, vertelt Carin Bunkers. “Ik voer een anamnese uit waarbij ik naar lichamelijke klachten zoals buikpijn, misselijkheid, braken en de stoelgang vraag. Vaak doen we aanvullend laboratoriumonderzoek in bloed en ontlasting en een coeliakiescreening. Soms zoeken we ook naar de aanwezigheid van eventuele parasieten in de ontlasting. Waar ik vooral naar op zoek ben zijn alarmsymptomen, om te zien of er daadwerkelijk iets niet in orde is met de buikorganen, of dat er sprake is van functionele buikpijn.”

Functionele buikpijn

“Bij veel van de kinderen die ik zie is er sprake van functionele buikpijn, maar soms is er wel een aanwijsbare oorzaak voor de buikklachten, zoals de ziekte van Crohn, colitis ulcerosa of coeliakie. Kinderen met inflammatoire darmziekten zoals Crohn en colitis ulcerosa worden doorverwezen naar andere collega’s binnen de kinder-MDL. Kinderen met coeliakie en functionele buikpijn vervolg ik zelf. Het grootste deel van de kinderen met functionele buikpijnklachten begeleid ik zonder dat daarbij de tussenkomst van de kinderarts noodzakelijk is”, vertelt Bunkers.

Patroon

“Wat belangrijk is bij kinderen met buikpijnklachten is het poeppatroon”, legt Bunkers uit. “Soms gaan kinderen maar weinig naar het toilet. We kijken dan of het soepeler maken van de ontlasting effect heeft op de klachten. Is dat zo? Dan is er sprake van obstipatie.”

Een ander probleem dat soms uitgesloten moet worden, is of er sprake is van een overgevoeligheid voor bijvoorbeeld lactose of gluten. “Als kinderen aangeven veel lucht in de darmen te hebben, dan adviseer ik een lactosearm dieet voor twee weken waarna ze lactose weer mogen herintroduceren. Ditzelfde kan met gluten: dan eet je 4 weken glutenvrij, om vervolgens gluten weer te herintroduceren. Het herintroduceren is heel belangrijk. Ook al zeggen ouders duidelijk een verschil in klachten te zien na de eliminatie al. Bij een deel van de kinderen blijven de klachten weg, ook na herintroductie. En dan is het niet wenselijk om een kind onnodig een ingewikkeld dieetpatroon te laten volgen.”

“Kinderen met functionele buikpijn voelen in hun buik wat hun hoofd denkt”

Geruststelling

“Vinden we geen aanwijsbare oorzaak voor de klachten? Dan is de basis altijd dat je heel goed moet uitleggen wat er dan wél aan de hand is. Voor veel ouders – en ook voor kinderen – is het soms moeilijk te begrijpen wat er nou precies aan de hand is. Er is niets aanwijsbaar, de buik is gezond, maar het kind heeft wel pijn. Hoe kan dat? Als je dat goed kunt uitleggen, helpt dat vaak al voor het verminderen van klachten. Geruststelling heeft dus een belangrijke functie”, benadrukt Bunkers.

“Functionele buikpijn zien we ook wel als een ziekte van de hersen-darm-as. Het hoofd en de buik zijn letterlijk met elkaar verbonden. Ik vergelijk dat in de spreekkamer met verliefdheid. Als je verliefd bent, voel je vlinders. Kinderen met functionele buikpijn voelen in hun buik wat hun hoofd denkt. Hun pijnalarm gaat te vroeg af, op momenten dat het niet nodig is.”

Hoe behandelen?

“De behandeling van kinderen met functionele buikpijn richt zich op de primaire klacht. Voor sommigen is dat buikpijn, anderen zijn misselijk of hebben bijvoorbeeld last van veel gas in de darmen”, zegt Bunkers. “Grofweg kunnen we twee kanten op. Behandelen mét of zonder medicatie.”

 “Hypnotherapie behaalt betere resultaten dan dat je met de meeste medicatie bereikt”

Hypnotherapie

“Op mijn spreekuur maak ik graag gebruik van hypnotherapie. Mijn collega Arine Vlieger heeft hier onderzoek naar gedaan en het blijkt dat hypnotherapie in 70 tot 80% van de gevallen tot een vermindering van klachten leidt. Dat zijn mooiere resultaten dan je met de meeste medicatie bereikt.”

“Hypnotherapie heeft niets te maken met de beelden van hypnose die je kent van televisie waarbij mensen rare dingen gaan doen die ze eigenlijk niet willen. Het tegenovergestelde is waar. Hypnotherapie leert je meer controle te krijgen over je lichaam. Bij hypnotherapie word je gevraagd dingen in te beelden. En laat kinderen daar nou net heel goed in zijn.”

Thuis aan de slag

“Ik begeleid de kinderen eenmalig persoonlijk bij een hypnose, zodat ze leren wat de bedoeling is en vragen kunnen stellen. Daarna vertel ik de ouders dat ze via hypnosebijbuikpijn.nl meer luisterverhalen kunnen downloaden. Door thuis hypnose te beoefenen, leren kinderen controle te krijgen over hun buikpijn en weer baas te worden in hun eigen lichaam.”

Andere mogelijkheden

“Een andere behandeloptie is praten met een psycholoog”, zegt Bunkers. “Kinderen leren bij de psycholoog op een andere manier om te gaan met de klachten. Ook kan leefstijladvies vaak een verschil maken. Vette, sterk gekruide of gasvormende voedingsmiddelen kunnen meer klachten geven.”

Spreekuur

“In Nederland heb ik nog tussen de tien en twintig andere collega’s die ook verpleegkundig specialist kinder-MDL zijn en zelfstandig spreekuur doen”, vertelt Bunkers. “Er zijn ook verpleegkundig specialisten van de kinder-MDL die spreekuur houden voor kinderen met IBD. Wij hebben er in het St. Antonius voor gekozen om de focus te leggen op kinderen met functionele buikpijn.”

Lees meer over: