Prof. dr Reekers: ‘Verwijs iedere diabeet eenmalig naar vaatlaboratorium bij voet- of beenwond’

Gerben Stolk

Redactioneel,

5 maart 2018

Jaarlijks ondergaan twee- tot drieduizend diabetespatiënten een onderbeenamputatie die voorkomen had kunnen worden. Dit hangt samen met huisartsen die soms te lang wachten voordat zij diabetici met een niet-genezende voet- of beenwond doorsturen naar een vaatlaboratorium. “Het viel de vaatchirurgen en interventieradiologen in AMC op dat we veel patiënten in een te laat stadium zagen. Zij waren ‘beyond repair’.”

Het is mogelijk om bij twee- tot drieduizend diabetici jaarlijks amputatie van een onderbeen te voorkomen. Een van de voorwaarden is dat huisartsen iedere diabetespatiënt met een niet-genezende wond op een voet of been voor eenmalige controle doorsturen naar een vaatlaboratorium.

Dat zeggen prof. dr. Jim Reekers (interventiecardioloog en hoogleraar Interventiecardiologie AMC), prof. dr. Nicolaas Schaper (hoogleraar interne geneeskunde Maastricht UMC+) en dr. Hans van Overhagen (interventieradioloog HagaZiekenhuis). Diabetesvereniging Nederland hielp hen de problematiek te inventariseren.

Duizenden risicopatiënten

“Ons land telt een miljoen diabetespatiënten”, vertelt Reekers. “Een klein deel daarvan – zo’n 20 duizend mensen – heeft als gevolg van deze ziekte ook dichtgeslibde bloedvaten van het been. Zij lopen een sterk verhoogd risico op amputatie van een onderbeen, want bij hen is de kans groter dat een wond niet kan genezen, dat een ontsteking ontstaat en dat uiteindelijk het onderbeen niet is te redden.”

Geen soelaas

Het grote struikelblok is dat bloedvatvernauwingen onzichtbaar zijn van buitenaf. Het gevolg: vaak wordt het euvel niet tijdig herkend en komt de patiënt te laat in beeld voor een onderbeen-besparende bypass of dotterbehandeling.

Reekers roept huisartsen op alert te zijn. “In Nederland is diabeteszorg in eerste instantie een taak voor de huisarts. Hij verzorgt bijvoorbeeld beenwonden en werkt bij deze problematiek vaak ook samen met een podotherapeut. Op zich werkt dat goed, zowel qua behandeling als betaalbaarheid van de zorg. Maar het nadeel van deze benadering is dat ze geen soelaas biedt bij een onderliggend vaatprobleem. De patiënt blijft dan te lang in zorg bij de huisarts en de vernauwing van de bloedvaten blijft te lang onbelicht.”

Volop expertise en ervaring

De hoogleraar en zijn mede-pleitbezorgers doen een appèl op huisartsen: verwijs iedere diabeet met een wond op voet of been eenmalig naar een vaatlaboratorium. Elk ziekenhuis heeft zo’n lab. Reekers: “Met een relatief eenvoudig onderzoek wordt hier vastgesteld of de patiënt een vaatprobleem heeft. Zo nee, en die kans is heel groot, dan komt hij weer in behandeling bij de huisarts en eventueel de podotherapeut. Zo ja, dan wordt de patiënt geholpen in het ziekenhuis. Sommige huisartsen laten een praktijkondersteuner een vaatonderzoek verrichten, maar het is zaak dat dit gebeurt in het ziekenhuis, waar volop expertise en ervaring is op dit vlak.”

Beyond repair

Reekers’ betoog is ingegeven door eigen ervaringen. “Het viel de vaatchirurgen en interventieradiologen in AMC op dat we veel patiënten in een te laat stadium zagen. Zij waren beyond repair, waren soms te lang in de eerste lijn gebleven. Mijn collega’s Schaper en Van Overhagen bleken elders in het land op dezelfde problematiek te stuiten.”

De drie stellen dat jaarlijks bij twee- tot drieduizend diabetici een onderbeenamputatie vermijdbaar is. “Daarvoor zijn twee veranderingen nodig”, zegt Reekers. “Eén: huisartsen verwijzen patiënten met een wond eenmalig naar een vaatlaboratorium. En twee: in Nederland komen ongeveer vijftien gespecialiseerde en geaccrediteerde centra waar diabetespatiënten een bypass of dotterbehandeling krijgen.”

Amputatiepreventie-centra

“Voor deze zorg heb je vaatchirurgen en interventiecardiologen nodig”, legt hij uit. “Niet elk ziekenhuis in ons land blijkt voldoende deskundigheid te hebben. Daarom is het wenselijk kennis en ervaring te bundelen in regionale centra. In de ons omringende landen zijn geaccrediteerde diabetescentra voor vaatproblemen al heel normaal. In Amerika heten deze centra heel toepasselijk: ‘Amputation prevention center’.”