Vitamine C verbetert de pompfunctie van het hart

Vitamine C verbetert de linkerventrikel-ejectiefractie met 5 tot 12%. Het effect is het grootst bij patiënten die op baseline al een slechte linkerventrikelfunctie hebben. Dit blijkt uit een meta-analyse van dr. Angélique de Man, intensivist in het Amsterdam UMC (locatie VUMc).¹

De eerste aanwijzingen dat vitamine C een gunstig effect heeft op de gezondheid zijn al eeuwenoud. In 1747 deed de Schotse scheepsarts James Lind een onderzoek onder twaalf zeelieden die leden aan scheurbuik, een aandoening waarvan we nu weten dat het veroorzaakt wordt door een tekort aan vitamine C. Dit onderzoek wordt wel de eerste gerandomiseerde studie ooit genoemd. Lind deelde de zeelieden op in zes groepen van twee en gaf elke groep een andere behandeling. Dit varieerde van cider, zwavelzuur, azijn, zeewater, sinaasappels en citroenen en een ‘zuiverend mengsel’ van verschillende ingrediënten waaronder knoflook, mosterdzaad, gedroogde radijswortel en mirre. De groep die citrusvruchten kreeg knapte het meeste op.²

Amerikaans onderzoek

Een onderzoek van de Amerikaanse intensivist Paul Marik uit 2017 bracht het gunstige effect van vitamine C opnieuw onder de aandacht.³ Hij verrichtte een zogenaamde ‘before – after studie’ naar het effect van een combinatie van vitamine C, hydrocortison en vitamine B1 (thiamine) bij patiënten met sepsis. De studie liet zien dat de genoemde combinatie van medicijnen een groot en gunstig effect had bij het voorkomen van orgaanfalen en mortaliteit. Hoewel er, na het verschijnen van deze studie, discussie ontstond over de validiteit van de bevindingen, leidde het wel tot nieuwe onderzoeken naar het effect van vitamine C. Deze richten zich niet alleen op het effect van de stof bij sepsis, maar bijvoorbeeld ook op het gebruik van vitamine C bij de behandeling van patiënten met COVID-19.

“Naast dat vitamine C een van de belangrijkste anti-oxidanten in ons bloed is, werkt het anti-inflammatoir, stabiliseert het de endotheelfunctie en verbetert het de microcirculatie”

Pleiotroop effect

“Vitamine C is een stof met een pleiotroop effect”, geeft De Man aan. “Naast dat het een van de belangrijkste anti-oxidanten in ons bloed is, werkt het anti-inflammatoir, stabiliseert het de endotheelfunctie en verbetert het de microcirculatie. Ook verhoogt het de synthese van en gevoeligheid voor vasopressoren en heeft het, door demethylatie van het DNA, epigenetische effecten.”

Linkerventrikelfunctie

De Man onderzocht, samen met haar Finse collega Harri Hemilä en de Australische Elizabeth Chalker, wat het effect is van vitamine C op de linkerventrikelfunctie. “De reden dat we dit wilden uitzoeken was dat vitamine C ook positief inotrope effecten lijkt te hebben in preklinisch onderzoek; het versterkt de contractiekracht van het hart. In de oude onderzoeken naar scheurbuik zag je al dat patiënten die een vitamine C-tekort hadden tekenen van hartfalen vertoonden, zoals kortademigheid, oedeem van de benen, lethargie, hypertrofie van het hart en vocht in de longen. Tegenwoordig spelen lagere vitamine C spiegels een rol bij aandoeningen als diabetes, maar ook na een hartinfarct of hartchirurgie. Hierbij kan een verhoogde oxidatieve stress ertoe leiden dat de vitamine C-spiegels dalen, wat weer ongunstig kan zijn voor de hartfunctie.”

“Het effect van vitamine C op de linkerventrikel ejectiefractie is het grootst bij patiënten die op baseline al een slechte linkerventrikelfunctie hebben.”

Meta-analyse

Tijdens een grondige literatuursearch identificeerden De Man en haar mede-onderzoekers 15 studies, waarvan er 12 bruikbaar waren voor hun analyse. Zes studies werden uitgevoerd bij hartpatiënten die een bypassoperatie (CABG) of dotterbehandeling (PCI) ondergingen of leden aan hartfalen. In totaal betrof het 246 deelnemers. Zes studies betroffen deelnemers zonder hartproblemen (n=177), waaronder gezonde vrijwilligers, duikers, brandweerlieden en patiënten met diabetes type 2. “In beide groepen liet vitamine C een gunstig effect zien op de hartfunctie. Bij de hartpatiënten was dit effect het sterkst: bij hen nam de LVEF gemiddeld met 12,0% toe. Bij de deelnemers zonder hartproblemen was deze toename gemiddeld 5,3%. Daarnaast zagen we dat hoe slechter de linkerventrikelfunctie op baseline was, hoe groter het effect was van vitamine C.”

“Het is nog te vroeg om op basis van het huidige onderzoek vitamine C voor te schrijven aan alle patiënten met een slechte linkerventrikelfunctie”

Meer onderzoek

Zou De Man op dit moment al aanraden om patiënten met een slechte linkerventrikelfunctie vitamine C voor te schrijven? “Nee”, zegt zij. “De resultaten die we hebben gevonden zijn heel interessant, maar het is nog te vroeg om op basis hiervan vitamine C voor te schrijven aan alle patiënten met een slechte linkerventrikelfunctie. De bevindingen moeten eerst gevalideerd worden in een grotere studie en er is meer onderzoek nodig naar de juiste dosering en toedieningsvorm. Een andere belangrijke vraag die nog open staat is het effect van vitamine C bij patiënten met een zeer slechte linkerventrikelfunctie. De meeste deelnemers in de huidige meta-analyse hadden een relatief goede linkerventrikelfunctie (49% – 66%). Alleen de groep patiënten met hartfalen (n=37) had een lagere gemiddelde LVEF (35% op baseline). Op de intensive care zien we soms patiënten met een veel lagere LVEF, bijvoorbeeld van 15 of 20%. Daarom willen we ook heel graag weten wat het effect van vitamine C is bij patiënten die een slechte hartfunctie hebben, zeker in combinatie met een lage intake of lage plasmaspiegels van vitamine C. Bij hen zou het effect van vitamine C mogelijk nog groter kunnen zijn.”

Referenties:

1. Hemilä H, Chalker E, De Man AME. Vitamin C may improve left ventricular ejection fraction: a meta-analysis. Front Cardiovasc Med. 2022;9:789729.
2. Lind J. A treatise of the scurvy. In three parts. Containing an inquiry into the nature, causes and cure, of that disease. Together with a critical and chronological view of what has been published on the subject. Edinburgh: Printed by Sands, Murray and Cochran for A Kincaid and A Donaldson. Beschikbaar via: https://www.jameslindlibrary.org/lind-j-1753/.
3. Marik PE, Khangoora V, Rivera R, Hooper MH, Catravas J. Hydrocortisone, vitamin C, and thiamine for the treatment of severe sepsis and septic shock: a retrospective before-after study. Chest. 2017;151(6):1229-1238.

Lees meer over: