De impact van overgangsklachten op het werkende leven van vrouwen

De combinatie werk en overgang valt 60% van de vrouwen zwaar en leidt tot hoog ziekteverzuim, blijkt uit een enquête die het CNV uitvoerde naar aanleiding van een motie van Tweede Kamerleden Corinne Ellemeet (Groen Links) en Leonie Sazias (50PLUS) eind 2020. Gynaecoloog Marije Geukes van Ziekenhuisgroep Twente deed hier eerder al onderzoek naar. Zij raadt huisartsen, bedrijfsartsen en gynaecologen aan om vrouwen met overgangsklachten te vragen hoe het op het werk gaat, zodat ze beter geholpen kunnen worden.

 “Wij hebben onderzocht of er een verband is tussen overgangsklachten en werk,” vertelt Marije Geukes, gynaecoloog in Ziekenhuisgroep Twente. Zij doet sinds 2012 onderzoek naar deze problematiek, inmiddels vormt dit het onderwerp van haar promotieonderzoek.

Overgangsklachten en werk

“In ons onderzoek hebben we gekeken naar het werkvermogen van vrouwen,” vervolgt Geukes. “Dat is een maat die aangeeft hoe goed je in staat bent om je huidige werkzaamheden te doen, zowel fysiek als mentaal. Het is een voorspeller voor ziekteverzuim in de aankomende twee jaar.” Geukes constateerde dat hoe meer overgangsklachten een vrouw heeft, hoe lager het werkvermogen is dat ze ervaart. “Verder hebben we gekeken of vrouwen die ernstige overgangsklachten ervaren en daarvoor de polikliniek bezoeken een lager werkvermogen hebben dan andere vrouwen in dezelfde levensfase. Dat bleek zo te zijn, deze vrouwen hadden meer dan acht keer zoveel kans op een laag werkvermogen; meer dan 75% liep dan ook risico op ziekteverzuim in de aankomende twee jaar.”

“Zorgprofessionals gaven aan het lastig te vinden om de relatie tussen overgangsklachten en werk te beoordelen”

Domino-effect

Het liefste zou Geukes het daadwerkelijke ziekteverzuim meten. “Maar het is moeilijk om vast te stellen waardoor iemand precies uitvalt. We denken dat het meer een domino-effect is waardoor iemand uiteindelijk uitvalt, en dat de overgang een van de componenten kan zijn. In een database van een grote arbodienst zagen we nauwelijks de diagnose ‘overgang’. Daarom hebben we in een vervolgonderzoek een enquête uitgezet bij bedrijfsartsen met de vraag hoe zij hier tegenaan kijken.”

Kennishiaat

De bedrijfsartsen bleken de mogelijke nadelige effecten van de overgang voor de werkproductiviteit en de ontwikkeling van ziekteverzuim wel te erkennen. Geukes: “Maar er lijkt toch ook sprake van een kennishiaat. Men gaf aan het lastig te vinden om de relatie tussen overgangsklachten en werk te beoordelen. Een derde van de ondervraagden beoordeelde hun kennis over dit onderwerp als onvoldoende, de helft vond dat ze niet genoeg wisten over de therapeutische mogelijkheden.”

Geen ondersteuning

“Het kan dus heel goed zijn dat vrouwen bijvoorbeeld de diagnose burn-out of depressie krijgen, terwijl de overgang een grote rol speelt,” waarschuwt Geukes. “Dat kan betekenen dat vrouwen niet op de juiste manier hulp krijgen, omdat ze geen ondersteuning krijgen in hun overgangsklachten. Dan kan het misschien ook langer duren voordat ze weer terugkomen, dat ze overstappen naar een minder veeleisende functie of helemaal stoppen met werken. Dat is zonde.”

“Uit Brits onderzoek weten we dat vooral die concentratieproblemen vrouwen het meest hinderen op het werk”

Leefstijladviezen

Volgens Geukes is die ondersteuning een breed begrip. “Artsen kunnen allereerst uitleggen wat er in het lijf van de vrouw gebeurt en een aantal leefstijladviezen geven: voldoende bewegen, niet roken, alcohol in beperkte mate. En vaak is een dieetaanpassing nodig om een gezond gewicht te behouden omdat de stofwisseling van deze vrouwen langzamer gaat en ze meer buikvet krijgen.” Geukes laat vrouwen niet lijnen maar raadt ze het mediterrane eetpatroon aan; verse producten, vette vis, minder vlees en bakken in olijfolie. Met name stressreductie is belangrijk. “Want stress genereert juist weer meer klachten en klachten leveren vaak ook weer stress op.”

Hormoontherapie

Vrouwen met ernstige klachten voor wie leefstijladviezen onvoldoende zijn, behandelt Geukes met hormoontherapie. “Dat is de beste vorm van behandeling. Studies waaruit bleek dat hormoontherapie een verhoogde kans op borstkanker zou geven, zijn achterhaald. Uit meer recent onderzoek blijkt dat dat risico nauwelijks verhoogd is, zeker niet bij kortdurend gebruik van maximaal vijf jaar.”

Breed scala aan klachten

“Met hormoontherapie stel je de periode van klachten niet uit,” licht Geukes toe. “Je overbrugt die moeilijke periode waarin er veel klachten zijn. Gemiddeld hebben vrouwen vier tot tien jaar overgangsklachten. Het gaat om een heel breed scala aan klachten, waarvan de opvliegers en het nachtelijk zweten de bekendste zijn. Maar er kunnen ook stemmingsklachten, vermoeidheid, geheugenstoornissen en concentratieproblemen bij komen kijken. Uit Brits onderzoek weten we dat vooral die concentratieproblemen vrouwen het meest hinderen op het werk.”

“Door het in de spreekkamer bespreekbaar te maken, kunnen vrouwen zich hierin gesterkt voelen. Zo maken we de kans op uitval met elkaar kleiner”

Bespreken

Als vrouwen het lastig hebben op het werk, kan dat een extra argument zijn om over te gaan op hormoontherapie. “Maar dan moet je dat wel weten,” zegt Geukes. “Vraag dus hoe het op het werk gaat als een vrouw bij je komt met overgangsklachten. Vrouwen maken dat zelf niet altijd bespreekbaar.” Geukes raadt artsen aan om een vrouw in deze situatie het advies te geven om het ook op haar werk te bespreken, met haar leidinggevende, of als dat lastig is met de bedrijfsarts. “Door het in de spreekkamer bespreekbaar te maken, kunnen vrouwen zich hierin gesterkt voelen. Zo maken we de kans op uitval met elkaar kleiner.”

gynaecoloog Marije Geukes, overgang, Ziekenhuisgroep Twente