Log in om uw persoonlijke bookmarks op te kunnen slaan.
Wat heeft fijnstof met autisme en ADHD te maken?
Fijnstof in de lucht kan bij adolescenten en jongvolwassenen bijdragen aan symptomen van autismespectrumstoornis (ASS) en ADHD. Dat concluderen onderzoekers van het UMC Groningen en het Amsterdam UMC na een longitudinale studie. Fijnstof kan via de longen in het lichaam en mogelijk ook in de hersenen komen. De onderzoekers vonden geen bewijs voor negatieve effecten van andere vervuilende stoffen in de lucht of van geluidsoverlast op ASS of ADHD-symptomen.
Blootstelling aan omgevingsgeluid of luchtvervuiling beïnvloedt mogelijk de ernst van ASS en ADHD bij adolescenten en jongvolwassenen. Maar het bewijs daarvoor is nog beperkt, de meeste studies hebben alleen blootstelling gedurende zwangerschap en bij jonge kinderen onderzocht. Daarom wilden de onderzoekers de langetermijneffecten onderzoeken van luchtvervuiling en geluidsoverlast op de ernst van symptomen van ASS en ADHD gedurende de adolescentie en jongvolwassenheid.
“Met lineaire modellen zijn associaties voor de langere termijn berekend tussen blootstelling en symptomen”
Onderzoeker Yiran Li
Opzet
Zij includeerden 2.750 kinderen tussen 10 en 12 jaar uit het TRacking Adolescents’ Individual Lives Survey (TRAILS) cohort in Nederland. TRAILS is een doorlopend prospectief cohort dat wordt gevolgd op psychologische, fysieke en sociale ontwikkeling van Nederlandse (pre)adolescenten. De kinderen zijn vanaf 2001 iedere 2-3 jaar beoordeeld via vragenlijsten voor ASS en ADHD, interviews en lichamelijk onderzoek. De deelnemers zijn nu jongvolwassenen.
De TRAILS-data werden gecombineerd met omgevingsdata over luchtvervuiling en geluid uit de Nederlandse GECCO-database (Geoscience and Health Cohort Consortium). Blootstelling aan geluid en luchtvervuiling (ozon, roet, zwavel- en stikstofdioxide, en fijnstof van 2,5 en 10 micrometer) werden volgens standaardprotocollen gemodelleerd op het niveau van postcodegebied. Met lineaire modellen zijn associaties voor de langere termijn berekend tussen blootstelling en symptomen.
“Kleinere deeltjes van fijnstof zijn waarschijnlijk schadelijker omdat ze sneller, makkelijker en dieper in het lichaam kunnen komen”
Kleiner is schadelijker
De onderzoekers constateerden dat hogere niveaus van blootstelling aan fijnstof, met name fijnstof van maximaal 2,5 micrometer, waren geassocieerd met ernstigere symptomen van ASS en ADHD. Kleinere deeltjes van fijnstof zijn waarschijnlijk schadelijker omdat ze sneller, makkelijker en dieper in de longen kunnen komen en van daaruit in het lichaam en mogelijk ook de hersenen. Andere duidelijke associaties tussen geluidsoverlast of elementen van luchtvervuiling en ASS en ADHD werden niet gevonden.
Fijnstof heeft dus een negatief effect op symptomen van ASS en ADHD bij adolescenten en jongvolwassenen. Dat versterkt het bewijs over schadelijke invloeden van fijnstof op de neurologische ontwikkeling van kinderen en jongeren. De onderzoekers pleiten voor meer onderzoek naar de onderliggende mechanismen daarvan.
“Dit soort kennis kan voor de toekomst relevant zijn voor onder andere beleidsmakers”
Kennis is relevant
Eerste auteur Yiran Li is promovendus in de onderzoeksgroep van dr. Catharina Hartman van het Universitair Centrum Psychiatrie, UMC Groningen. Zij onderzoekt risicofactoren voor autisme en ADHD. “Het meeste onderzoek op dit gebied wordt gedaan bij pasgeborenen. Bij hen zijn de hersenen zich nog volop aan het ontwikkelen en is er altijd bezorgdheid over gezondheidsrisico’s. Ons onderzoek richtte zich op kinderen vanaf 10 jaar. We wisten vooraf niet of we enig effect zouden vinden. Het gevonden effect bij de onderzochte groep is niet groot, maar ook een klein effect draagt bij aan de kennis over de invloed van omgevingsfactoren op de hersenen. Onze resultaten hebben niet direct een praktisch belang en moeten ook nog verder worden onderzocht. Ons onderzoek geeft slechts een eerste indicatie. Maar dit soort kennis kan voor de toekomst wel relevant zijn voor onder andere beleidsmakers. Bijvoorbeeld bij het vaststellen van grenswaarden voor omgevingsfactoren.”
Referentie: Li Y, Xie T, Cardoso Melo RD, et al. Longitudinal effects of environmental noise and air pollution exposure on autism spectrum disorder and attention-deficit/hyperactivity disorder during adolescence and early adulthood: The TRAILS study. Environ Res, 2023;227:115704. Online ahead of print.
