DOQ

Wat heeft fijnstof met autisme en ADHD te maken?

Fijnstof in de lucht kan bij adolescenten en jongvolwassenen bijdragen aan symptomen van autismespectrumstoornis (ASS) en ADHD. Dat concluderen onderzoekers van het UMC Groningen en het Amsterdam UMC na een longitudinale studie. Fijnstof kan via de longen in het lichaam en mogelijk ook in de hersenen komen. De onderzoekers vonden geen bewijs voor negatieve effecten van andere vervuilende stoffen in de lucht of van geluidsoverlast op ASS of ADHD-symptomen.

Blootstelling aan omgevingsgeluid of luchtvervuiling beïnvloedt mogelijk de ernst van ASS en ADHD bij adolescenten en jongvolwassenen. Maar het bewijs daarvoor is nog beperkt, de meeste studies hebben alleen blootstelling gedurende zwangerschap en bij jonge kinderen onderzocht. Daarom wilden de onderzoekers de langetermijneffecten onderzoeken van luchtvervuiling en geluidsoverlast op de ernst van symptomen van ASS en ADHD gedurende de adolescentie en jongvolwassenheid.

“Met lineaire modellen zijn associaties voor de langere termijn berekend tussen blootstelling en symptomen”

Onderzoeker Yiran Li

Opzet

Zij includeerden 2.750 kinderen tussen 10 en 12 jaar uit het TRacking Adolescents’ Individual Lives Survey (TRAILS) cohort in Nederland. TRAILS is een doorlopend prospectief cohort dat wordt gevolgd op psychologische, fysieke en sociale ontwikkeling van Nederlandse (pre)adolescenten. De kinderen zijn vanaf 2001 iedere 2-3 jaar beoordeeld via vragenlijsten voor ASS en ADHD, interviews en lichamelijk onderzoek. De deelnemers zijn nu jongvolwassenen.
De TRAILS-data werden gecombineerd met omgevingsdata over luchtvervuiling en geluid uit de Nederlandse GECCO-database (Geoscience and Health Cohort Consortium). Blootstelling aan geluid en luchtvervuiling (ozon, roet, zwavel- en stikstofdioxide, en fijnstof van 2,5 en 10 micrometer) werden volgens standaardprotocollen gemodelleerd op het niveau van postcodegebied. Met lineaire modellen zijn associaties voor de langere termijn berekend tussen blootstelling en symptomen.

“Kleinere deeltjes van fijnstof zijn waarschijnlijk schadelijker omdat ze sneller, makkelijker en dieper in het lichaam kunnen komen”

Kleiner is schadelijker

De onderzoekers constateerden dat hogere niveaus van blootstelling aan fijnstof, met name fijnstof van maximaal 2,5 micrometer, waren geassocieerd met ernstigere symptomen van ASS en ADHD. Kleinere deeltjes van fijnstof zijn waarschijnlijk schadelijker omdat ze sneller, makkelijker en dieper in de longen kunnen komen en van daaruit in het lichaam en mogelijk ook de hersenen. Andere duidelijke associaties tussen geluidsoverlast of elementen van luchtvervuiling en ASS en ADHD werden niet gevonden.
Fijnstof heeft dus een negatief effect op symptomen van ASS en ADHD bij adolescenten en jongvolwassenen. Dat versterkt het bewijs over schadelijke invloeden van fijnstof op de neurologische ontwikkeling van kinderen en jongeren. De onderzoekers pleiten voor meer onderzoek naar de onderliggende mechanismen daarvan.

“Dit soort kennis kan voor de toekomst relevant zijn voor onder andere beleidsmakers”

Kennis is relevant

Eerste auteur Yiran Li is promovendus in de onderzoeksgroep van dr. Catharina Hartman van het Universitair Centrum Psychiatrie, UMC Groningen. Zij onderzoekt risicofactoren voor autisme en ADHD. “Het meeste onderzoek op dit gebied wordt gedaan bij pasgeborenen. Bij hen zijn de hersenen zich nog volop aan het ontwikkelen en is er altijd bezorgdheid over gezondheidsrisico’s. Ons onderzoek richtte zich op kinderen vanaf 10 jaar. We wisten vooraf niet of we enig effect zouden vinden. Het gevonden effect bij de onderzochte groep is niet groot, maar ook een klein effect draagt bij aan de kennis over de invloed van omgevingsfactoren op de hersenen. Onze resultaten hebben niet direct een praktisch belang en moeten ook nog verder worden onderzocht. Ons onderzoek geeft slechts een eerste indicatie. Maar dit soort kennis kan voor de toekomst wel relevant zijn voor onder andere beleidsmakers. Bijvoorbeeld bij het vaststellen van grenswaarden voor omgevingsfactoren.”

Referentie: Li Y, Xie T, Cardoso Melo RD, et al. Longitudinal effects of environmental noise and air pollution exposure on autism spectrum disorder and attention-deficit/hyperactivity disorder during adolescence and early adulthood: The TRAILS study. Environ Res, 2023;227:115704. Online ahead of print.

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

Boek over veilige sedatie toepassen op de SEH moet angst wegnemen

Vier SEH- artsen schreven een boek over veilige sedatie op de SEH. Het is bedoeld als naslagwerk en cursusmateriaal, vertellen Mischa Veen en Daniëlle van Winden. “Uniek is dat de informatie ook gericht is op het voorkomen van traumatische ervaringen voor patiënten.”

‘Wij willen over twintig jaar ook nog huisarts zijn’

Ties Janssen vertelt over het manifest ‘De huisarts van morgen’, waarmee de Lovah de continuïteit van de huisartsenzorg wil veiligstellen. “Al jaren wordt er nagedacht over vergrijzing en personeelstekorten in de zorg, en nog steeds kabbelt het maar voort.”

Casus: 13-jarig meisje met een bloedende moedervlek

Een 13-jarig meisje komt op het spreekuur omdat ze sinds enkele dagen een bloedende moedervlek heeft. De moedervlek zit er al sinds enkele maanden en is snel gegroeid en ook wat boller geworden. Verder geen klachten zoals pijn of jeuk. Wat is uw diagnose?

‘Ik heb medewerkers meegenomen naar waar ze het best op hun plek zijn’

Op de afdeling waar Jacqueline Loonen leiding geeft staat ‘persoonsgericht’ centraal, zowel in de patiëntenzorg als in de organisatie. “De patiënt en zorgverlener zijn samen verantwoordelijk. Iedereen komt vanuit zijn of haar expertise met voorstellen tot verbetering.”

Casus: vrouw met verkoudheid en oorpijn

Patiënte zit verkouden tegenover u met oorpijn links. De verkoudheid bestaat sinds gisteren maar de oorpijn is vannacht begonnen. De otalgie is pijnlijker dan de pijn die zij heeft ervaren bij de bevalling van haar kinderen. Het gehoor is links mogelijk iets minder dan rechts. Zij heeft geen koorts. Wat is uw diagnose?

Mededingings­toezicht biedt veel ruimte voor samen­werking

In ons zorgstelsel is veel ruimte voor samenwerking en netwerkvorming, vertelt Marco Varkevisser. “Veel zorgaanbieders denken dat heel veel niet mag van de ACM, terwijl die de afgelopen jaren heeft laten zien dat er juist veel ruimte is voor samenwerking.”

‘Vergroot herken­baarheid anti­biotica’

Een betere herkenbaarheid van antibiotica kan leiden tot verstandiger gebruik en zo helpen in de strijd tegen de wereldwijd groeiende antibioticaresistentie. Annelie Monnier en Heiman Wertheim vertellen over het ABACUS-project. “Resistentie kent geen grenzen.”

Medische hypnose: meer controle over je lijf en emoties

Kinderarts en hypnotherapeut Arine Vlieger vertelt over het gebruik van medische hypnose: “Als je de verwachtingen van de patiënt positief kan beïnvloeden dan heeft dat tevens effect op de behandeling. Taal is dan ook de basis van hypnose.”

Casus: vrouw met melaena, een steeds dikker wordende buik en een uitpuilende navel

Een vrouw wordt gepresenteerd op de Spoedeisende Hulp in verband met sinds 1 dag bestaande melaena. Daarnaast klaagt patiënte over een steeds dikker wordende buik, pijn in de rechter bovenbuik en een uitpuilende navel sinds 6 weken. Tevens zijn haar benen iets dikker geworden. Wat is uw diagnose?

In zes stappen afval op de OK reduceren

Roos Bleckman, Lukas Radema en hun collega’s van het OK Green Team bedachten een stappenplan om het afval op de OK de komende jaren met de helft te reduceren. “Het afdekmateriaal op de OK kon met maar liefst 20% gereduceerd kon worden.”


0
Laat een reactie achterx