Wat is het effect van een gezond dieet op ADHD?

Welk effect heeft een gezond dieet op kinderen met ADHD op de ADHD-symptomen en emotieregulatieproblemen? En hoe verhoudt zich dit tot het effect van een eliminatiedieet? Orthopedagoog en promovenda Annick Huberts-Bosch, werkzaam bij Karakter Kinder- en Jeugdpsychiatrie in Nijmegen, vertelt over haar promotieonderzoek en de betekenis van de resultaten.

Veel onderzoek is al gepubliceerd over het effect van een eliminatiedieet bij kinderen met ADHD. Bepaalde voeding wordt uit het dieet geëlimineerd en geleidelijk geherintroduceerd, waardoor duidelijk wordt welke voeding ADHD-gedragingen kan uitlokken. “De resultaten van deze onderzoeken zijn veelbelovend, maar er was nog nooit een vergelijking gemaakt tussen een eliminatiedieet en gezond dieet waarbij actief werd gestuurd op de inhoud van dat dieet. Het eliminatiedieet werd meestal vergeleken met een controlegroep waarbij de ouders wel richtlijnen kregen om hun kinderen gezonde voeding te geven, maar die waren vaak nog wat vrijblijvend”, zegt Annick Huberts-Bosch.

TRACE-onderzoek

Om een zuivere vergelijking te kunnen maken tussen een eliminatiedieet en gezond dieet, startte in 2016 het Treatment of ADHD with Care as usual versus an Elimination diet (TRACE)-onderzoek, waarbij Huberts-Bosch in 2017 betrokken raakte. Ze verwacht hierop in 2023 te promoveren. In deze studie zijn drie interventies onderzocht bij kinderen van 5-12 jaar met ADHD: 58 kinderen kregen ‘care as usual’, zoals medicatie en psychologische interventies, 84 kinderen volgden een eliminatiedieet en 81 kinderen kregen een gezond dieet. Alle deelnemers werden een jaar lang gevolgd. Na vijf weken en na één jaar werden onder andere ADHD-symptomen en emotieregulatieproblemen in kaart gebracht. Ouders en leerkrachten vulden vragenlijsten in over deze gedragingen. De resultaten na vijf weken van het onderzoek zijn nog niet officieel gepubliceerd. Huberts-Bosch is nog bezig om dit in een internationaal wetenschappelijk tijdschrift gepubliceerd te krijgen, maar de resultaten van haar onderzoek deelt ze al graag.

“Bij het gezonde dieet werd gestuurd op onder meer een goede balans tussen koolhydraten, eiwitten, vet en zout, waarbij er verschil was tussen een week- en een weekendschema”

Diëtist

Huberts-Bosch: “De kinderen met een dieet kregen vijf weken lang begeleiding van een diëtist. Elke week hadden ze een gesprek met de diëtist over hoe het ging met het volgen van de voedselvoorschriften. Bij het gezonde dieet werd gestuurd op onder meer een goede balans tussen koolhydraten, eiwitten, vet en zout, waarbij er verschil was tussen een week- en een weekendschema. Taart was bijvoorbeeld niet toegestaan gedurende die 5 weken en qua snacks was bijvoorbeeld een zakje of een schaaltje chips maximaal drie keer per week toegestaan. Het voordeel van een gezond dieet is dat dit makkelijker te volgen is dan een eliminatiedieet, dat veel intensiever is qua opzet. Je haalt eerst bepaalde voeding uit het dieet, zoals koemelk, vis, tarwe, additieven zoals kleurstoffen, en brengt de suiker-intake een stuk terug. In de maanden daarna worden de diverse soorten voeding geleidelijk geherintroduceerd, zodat gekeken kan worden bij welke voeding de ADHD-symptomen weer optreden. Dit kan 8 – 12 maanden duren. Kinderen die in de TRACE-studie een dieet volgden, kregen tijdens de eerste vijf weken niet de gebruikelijke behandeling met bijvoorbeeld medicatie en psycho-educatie, omdat we anders niet zuiver de effecten van de diëten op de ADHD-symptomen konden vaststellen.” 

“In ons onderzoek bleek dat een eliminatiedieet niet superieur was”

Verrassend

Na vijf weken maakten de onderzoekers de balans op. De resultaten waren verrassend, volgens Huberts-Bosch. “Op grond van veelbelovende resultaten van eerdere onderzoeken naar het eliminatiedieet hadden we verwacht dat dit superieur zou zijn aan het gezonde dieet om ADHD-symptomen en emotieregulatieproblemen onder controle te houden. Maar in ons onderzoek bleek dat een eliminatiedieet niet superieur was. Een gedeeltelijk tot volledig gunstige respons werd gevonden bij 51% van de kinderen met het gezonde dieet vergeleken met 35% van de kinderen met het eliminatiedieet. Het gezonde dieet bleek op de drie gebieden waar we naar keken – hyperactiviteit/impulsiviteit, emotieregulatieproblemen en aandachtstekort – over de hele linie het beste te scoren. We keken ook naar de zogeheten ‘mixed responders’, waarbij ouders wel vooruitgang zagen en de leerkrachten een verslechtering, of omgekeerd. Bij het eliminatiedieet zagen we significant meer ‘mixed responses’ dan bij het gezonde dieet.”

“De dieetgroepen hadden ook minder klachten die horen bij ADHD, zoals slaap- en darmproblemen”

Minder klachten

In vergelijking met dieetgroepen verbeterden bij de ‘care as usual’-groep de ADHD-symptomen en emotieregulatieproblemen in grotere mate. Maar dat kan komen doordat de respons op dieet langzamer verloopt, zegt Huberts-Bosch. “Daarentegen was de gezondheid na vijf weken in de dieetgroepen beter dan in de ‘care as usual’-groep, bepaald aan de hand van fysiologische parameters, zoals hartslag, bloeddruk en lichamelijke klachten zoals buikpijn. Ook hadden de dieetgroepen minder klachten die horen bij ADHD, zoals slaap- en darmproblemen.”

“We moeten deze kinderen nog minstens een jaar volgen om te zien welke langetermijneffecten deze interventies hebben”

Te vroeg

Een harde conclusie kan Huberts-Bosch op dit moment nog niet trekken. “Een gezond dieet onder begeleiding van een diëtist lijkt gunstiger uit te pakken dan een eliminatiedieet. Er is daarom zeker wat te zeggen voor een gezond, matig en gevarieerd eetpatroon voor een gunstig effect op ADHD-symptomen. We moeten alleen deze kinderen nog gedurende een langere periode – minstens een jaar – volgen om te zien welke langetermijneffecten deze interventies hebben. Dus het is nog te vroeg om gezonde voeding als aanbeveling op te nemen in de ADHD-richtlijnen.” 

adhd, eliminatiedieet, gezonde voeding, Karakter Kinder- en Jeugdpsychiatrie Nijmegen, Orthopedagoog en promovenda Annick Huberts-Bosch