‘We kunnen veel leed voorkomen’
Eén op de drie mensen krijgt ooit in zijn leven kanker. Daarvan is 30-50% toe te schrijven aan leefstijlfactoren. Deze evidence-based kennis maakt van internist-oncoloog Daniëlle Verbeek een grote ambassadeur van leefstijlgeneeskunde, zowel binnen als buiten haar spreekkamer. “Het is indrukwekkend hoeveel impact leefstijl heeft op morbiditeit en mortaliteit.”
Verbeek is er stellig over: met leefstijl valt een hoop leed te voorkomen, en veel welbevinden en vitaliteit te winnen. Ze is dan ook een enthousiast pleitbezorger van leefstijlgeneeskunde: “Dat roken kanker kan veroorzaken, weten we. Minder bekend is dat ook ongezonde voeding, onvoldoende beweging, alcoholgebruik en overgewicht een verhoogd risico geven op kanker. Overgewicht is bijvoorbeeld geassocieerd met een grotere kans op wel 13 soorten kanker. In obees vetweefsel worden stoffen geproduceerd zoals groeifactoren en pro-inflammatoire cytokinen die ervoor zorgen dat cellen – ook kankercellen – sneller kunnen delen. Natuurlijk biedt een gezonde leefstijl geen garantie dat je nooit kanker krijgt. Maar met een gezonde leefstijl verlaag je wel aanzienlijk het risico en mocht je toch kanker krijgen, dan helpt het de behandelingen beter te doorstaan en zijn de uitkomsten vaak ook nog beter.”
“Met een gezonde leefstijl zorg je ervoor dat je immuunsysteem beter werkt en kanker minder kans heeft”
Internist-oncoloog Daniëlle Verbeek
Kennis
Het is haar missie om niet alleen haar patiënten, maar vooral ook andere zorgprofessionals te laten zien wat de impact is van – zelfs kleine – leefstijlveranderingen. Hiervoor is kennis nodig over de effecten van voeding, beweging, stress, ontspanning, slaap, sociale verbondenheid en zingeving op zowel fysiologische processen als kwaliteit van leven. En kennis over de onderlinge wisselwerking, zoals met het microbioom. “Het komt er in feite op neer dat je met een gezonde leefstijl ervoor zorgt dat je immuunsysteem beter werkt en kanker minder kans heeft.”
Cijfers
Bewijs is er volgens Verbeek genoeg. Als voorbeeld noemt ze het pre-habilitatieprogramma Fit4Surgery: patiënten worden een paar weken voor de operatie begeleid door een fysiotherapeut en diëtist, krijgen hulp bij stoppen met roken en psychische support. Verbeek: “Doordat patiënten fitter de operatie ingaan, zijn er na afloop tot de helft minder complicaties, is de opnameduur twee dagen korter en is de overleving beter. Bij kwetsbare ouderen daalt de mortaliteit van 11 naar 3 procent. De impact van slechts een paar weken werken aan een gezondere leefstijl op de morbiditeit en mortaliteit is indrukwekkend.” Andere indrukwekkende cijfers laat een studie onder 1000 darmkankerpatiënten zien. “De groep mensen die zich hield aan de geldende voedings- en beweegrichtlijnen had een 9% betere overleving dan de groep die zich hier niet aan hield. Simpelweg door gezond te eten en regelmatig te bewegen. We geven met regelmaat adjuvante chemotherapie voor minder overlevingswinst.”
“We willen zorgprofessionals de mogelijkheid bieden om zélf de kracht van leefstijl te ervaren”
Nascholing
Deze nieuwe wetenschappelijke inzichten zijn een belangrijk onderdeel van de meerdaagse nascholing ‘Leefstijl in de oncologie’. Verbeek verzorgt deze voor de Amsterdam School voor Integrative Medicine & Health. Er is tijdens de nascholing niet alleen kennisoverdracht. Deelnemers leren ook hoe je deze kennis kunt implementeren in de spreekkamer. Aan de hand van casuïstiek, praktische tools en handig voorlichtingsmateriaal maken ze een plan om kankerpatiënten te begeleiden bij een duurzame leefstijlverandering. “Een ander belangrijk uitgangspunt is dat we de zorgprofessionals de mogelijkheid willen bieden om zélf de kracht van leefstijl te ervaren. Dat doen we onder andere met yoga, meditaties, wandelingen, de mogelijkheid tot intermitterend vasten en jezelf even terug te trekken in de prachtige natuur. Goede zorg begint immers bij goede zelfzorg. En leren gaat nu eenmaal ook het beste als je zelf ontspannen bent”, aldus Verbeek.
“Vraag vooral aan patiënten zelf wat ze zouden willen en wat ze daarvoor nodig hebben”
Impact
Verbeek hoopt dat zorgprofessionals geen kansen meer onbenut laten om leefstijl te bespreken met hun patiënten. “Mijn devies is daarbij om vooral aan patiënten zelf te vragen wat ze zouden willen en wat ze daarvoor nodig hebben. Een patiënt van mij wilde met hypnotherapie zijn overgewicht aanpakken. Ik was sceptisch, maar hij is er na drie sessies uiteindelijk 24 kilo mee afgevallen en zijn diabetesmedicatie kon volledig worden gestaakt. Ik denk dat de gezondheidswinst die hij hiermee gecreëerd heeft stukken groter is dan van het tabletje adjuvante hormoontherapie dat hij van mij kreeg.” Dit voorbeeld laat volgens Verbeek ook zien dat leefstijlgeneeskunde een individuele én maatschappelijke impact heeft. “Het is een groot goed dat we steeds betere en soms indrukwekkende behandelresultaten behalen met diverse nieuwe anti-kankermiddelen. Het blijft echter uiteindelijk symptomatisch en vaak ook nog eens tegen een zeer hoge prijs. Zowel persoonlijk als financieel. Ik ben ervan overtuigd dat we met leefstijlgeneeskunde de kans op het ontstaan van kanker of een recidief kunnen verkleinen. En dat met alleen maar positieve bijwerkingen!”
Nascholing ‘Leefstijl in de oncologie’
Verbeek werkte in het Martini Ziekenhuis in Groningen en bij de Treant Zorggroep. Momenteel richt zij zich op haar eigen praktijk waarin zij (ex-)kankerpatiënten coacht om zelf hun welbevinden en vitaliteit te verbeteren. Ook doet zij onderzoek en geeft zij onderwijs op het gebied van leefstijl en integratieve oncologie.
De nascholing ‘Leefstijl in de oncologie’ is geschikt voor medisch specialisten, huisartsen en verpleegkundig specialisten die zorg verlenen aan oncologische patiënten. Deelnemen kan op 1-3 december 2022 of op 15-17 juni 2023. Accreditatie: 18 punten. Meer informatie en aanmelden