‘Xtc-gebruik kan dodelijk zijn en mogen we niet normaliseren’

Daniël Dijkstra is noch toxicoloog noch intensivist. Vanuit die hoedanigheden kan hij xtc-gebruik en de gevolgen ervan dus niet belichten. Maar de anesthesioloog is wél een bezorgde burger die mede dankzij zijn werk in Meander Medisch Centrum bovengemiddeld op de hoogte is. “Ik schat dat we alleen hier al jaarlijks gemiddeld twee tot drie xtc-doden hebben. Het is de hoogste tijd iets te ondernemen tegen de normalisering van deze drug.”

“Eindelijk een artikel over xtc-doden. Al jaren vraag ik mij af hoe het kan dat we het vrijwel nooit horen, terwijl intensivisten wel (meestal jonge) mensen zien doodgaan op de ic.” Dat schreef Daniël Dijkstra eind vorig jaar op LinkedIn naar aanleiding van een verhaal in het Algemeen Dagblad. De krant plaatste het overlijden van een 18-jarige als gevolg van een watervergiftiging na het slikken van xtc tijdens een festival, in een breder kader.

Hoger aantal xtc-doden

In het AD-artikel werd melding gedaan van 11 geregistreerde xtc-doden in de periode 2017-2021. Dat cijfer is niet onomstotelijk, want ons land kent geen landelijke of verplichte registratie specifiek voor aan drugs gerelateerde sterfgevallen. “Op basis van eigen ervaringen zeg ik dat de incidentie onderschat wordt”, aldus Dijkstra. “In mijn tijd op de middelbare school overleed een 19-jarige medeleerling door xtc-gebruik. En in de gemeente waar ik woon stierf afgelopen jaar een vader van drie jonge kinderen. Verder verneem ik op het werk ook nog weleens over mensen die niet meer konden worden gered na xtc-gebruik. Als één persoon er al zoveel van meekrijgt, dan moet het werkelijke aantal xtc-doden hoger zijn dan wordt gedacht. Ik vraag me af op welke wijze wordt geregistreerd. Als een xtc-tablet bijvoorbeeld onherstelbaar leverfalen veroorzaakt, wordt dan als doodsoorzaak leverfalen of xtc genoteerd?”

“Soms loopt de lichaamstemperatuur op tot wel 42 graden Celsius wat kan leiden tot volledige uitval van hersen- en leverfunctie”

Heel veel watergebruik

Als fellow ic zag Dijkstra zelf een xtc-gebruiker overlijden voor wie hij zorg droeg. “Een jonge vrouw, ze was begin 20, had xtc genomen op een festival en kreeg hyperthermie. Dat maakte diepe indruk op me. Soms loopt de lichaamstemperatuur op tot wel 42 graden Celsius. Zoals vaker leidde dat ook bij deze jonge vrouw tot volledige uitval van onder andere de hersen- en leverfunctie. Vanwege de hoge lichaamstemperatuur gaan allerlei lichaamseiwitten stollen en kapot. Op de ic wordt vaak gezien dat het serotoninesyndroom als gevolg van xtc leidt tot hyperdynamische circulatie: in plaats van vijf liter bloed per minuut pompt het hart soms tien tot 12 rond. Een ander bekend verschijnsel is hyponatriëmie als gevolg van veel water drinken. Dit heeft hersenoedeem tot gevolg en gebeurde waarschijnlijk bij de 18-jarige vorig jaar. Iemand heeft het dan zó warm gekregen en zo’n dorst, dat hij dat gaat compenseren met heel veel watergebruik.”

Betere voorlichting

Dijkstra beseft en begrijpt het: veel mensen willen af en toe ontsnappen aan de werkelijkheid. Onze prestatiesamenleving en de daar vaak mee gepaard gaande stress liggen daar onder meer aan ten grondslag. “Maar laat er in elk geval betere voorlichting over xtc zijn”, pleit hij. “Soms voelt iemand na een uur geen effect van de pil, waarop wordt besloten er nóg een te nemen, met soms een fatale overdosis tot gevolg – ook simpelweg omdat er geen antagonist voor xtc is. Kennis over dit soort risico’s moet breder verspreid zijn. Veel twintigers, dertigers en veertigers zien xtc als een leuke partydrug. Een drug bovendien die net zo gemakkelijk verkrijgbaar is en bijna net zoveel kost als een biertje, waarmee ik overigens niet de gezondheidsgevolgen van een biertje wil bagatelliseren.”

“Misschien kunnen we via TikTok en Instagram duidelijk maken dat xtc dodelijk kan zijn, ook als het getest is”

Geen antidotum

Hij vervolgt: “Ik weet dat in veel studentenkringen, en dus eveneens onder geneeskundestudenten en coassistenten, een pilletje heel normaal wordt gevonden. Vanwege die normalisering is een verandering in deze houding niet eenvoudig te bewerkstelligen. Misschien zou via sociale media waar deze groep zich op bevindt, zoals TikTok en Instagram, beter kunnen worden duidelijk gemaakt dat xtc dodelijk kan zijn, óók als het getest is. Want een test wijst alleen uit of de pil eventueel andere stoffen bevat dan MDMA. Een ‘schone’ pil kan net zo goed leiden tot hyperthermie en overlijden. Men moet zich realiseren: behandeling is alleen supportive. Er is geen antidotum.”

Daniël Dijkstra, toxicologie, xtc-gebruik