DOQ

‘Zbc is niet per definitie een oplossing voor goedkopere en betere zorg’

Het aantal zelfstandige behandelcentra (zbc’s) en particuliere verpleeghuizen in Nederland neemt al jaren toe. Wat betekent dit voor de zorgkosten, voor de kwaliteit van zorg en voor de patiënttevredenheid? Promovenda Florien Kruse onderzocht de plussen en minnen van ondernemerschap in de zorg. “Beleidsmakers moeten vooral op hun hoede zijn als private investeerders alleen voor commerciële doeleinden, vaak met kortetermijnvisie, in de markt zijn gestapt en zodoende vergeten dat zij ook een maatschappelijke functie dienen.”

In haar proefschrift Healthcare Provision: open voor business?* geeft promovenda Florien Kruse een overzicht van en verklaringen voor de groei van commerciële zorgcentra in ons land en daarbuiten, waarbij vooral data over zbc’s nieuwe inzichten geven. “De variatie in zbc’s is groot: sommigen zijn alleen op een paar dagen in de week open, anderen zijn bijna complete ziekenhuizen geworden met vestigingen door het hele land. We zien bovendien een sterke concentratie van een aantal grote partijen”, aldus de promovenda van het Radboudumc. “Opvallend is dat in onze studie deze marktconcentratie geen eenduidige invloed heeft op de prijs van behandelingen.”

Promovenda Florien Kruse


Hogere patiënttevredenheid

Lange tijd leek de focus factory theory van toepassing op het ontstaan van zelfstandige behandelcentra: door specialisatie en standaardisatie kan de zorg in theorie goedkoper en van hogere kwaliteit geleverd worden. Het onderzoek van Kruse laat zien dat dit echter niet per se geldt voor zelfstandige behandelcentra in Nederland. “De gecontracteerde prijs van zorg bij zbc’s ligt over het algemeen wel iets lager, maar er is geen eenduidig verband gevonden tussen zbc’s en kwaliteit van zorg. Die is niet significant beter of slechter dan in ziekenhuizen. Wel is de patiënttevredenheid in zbc’s hoger. Een verklaring daarvoor zou kunnen zijn dat commerciële aanbieders vaak veel doen aan ambiance en persoonlijke service, wat bijdraagt aan die patiënttevredenheid. Dit hebben we echter niet onderzocht.”

“Er valt veel voor te zeggen een deel van die electieve zorg in ziekenhuizen te behouden, maar er liggen zeker kansen voor zbc’s om een bijdrage te leveren aan lagere zorgkosten”


Gestandaardiseerde operatie

Kruse vergeleek als specifieke groep cataractoperaties in ziekenhuizen en zbc’s, en daarbij lijkt het totale kostenplaatje structureel lager in zbc’s. Dat zou volgens haar kunnen impliceren dat dit ook voor andere gestandaardiseerde, relatief eenvoudige operaties geldt. “Maar we kunnen niet constateren dat zbc’s dé oplossing zijn voor goedkopere zorg; besparingen op organisatieniveau hoeven immers niet per se besparingen op macroniveau te betekenen. Er valt veel voor te zeggen een deel van die electieve zorg in ziekenhuizen te behouden, maar er liggen zeker kansen voor zbc’s om een bijdrage te leveren aan lagere zorgkosten”, aldus Kruse.


Additionele zorg

De promovenda wijst daarnaast naar de Verenigde Staten, waar de zbc-sector sterk is gegroeid over de jaren en nu kanttekeningen zijn gezet. “Zelfstandige behandelcentra zijn daar een volwassen sector intussen. Empirische studies laten zien dat deze zorg, vaker dan gewenst, additioneel dan vervangend is. Dat is een neveneffect om op bedacht te zijn, ook in Nederland”, stelt Kruse. “En tegelijkertijd is het goed om te beseffen dat de commerciële zorgmarkt ook een voordeel heeft ten opzichte van niet-commerciële centra: zbc’s zouden sneller in kunnen spelen op de vraag van de consument en sneller kunnen innoveren, door het ontbreken van ingewikkelde bureaucratie.”

“Omdat veel particuliere zorgaanbieders onder de radar opereren, kun je de sector slecht reguleren en kan de zorgconsument ook niet goed geïnformeerd een keuze maken”


Investeerders

Internationale investeerders en private equity-partijen hebben al een aantal zbc’s en de particuliere verpleeghuizen in handen. “Daar is op zich niks mis mee, maar er bestaat wel een reëel risico dat de interne prikkel om winst na te streven groter is dan de prikkel om het maatschappelijk belang na te streven”, licht Kruse toe. “Omdat veel particuliere zorgaanbieders onder de radar opereren, kun je de sector slecht reguleren en kan de zorgconsument ook niet goed geïnformeerd een keuze maken en dat is natuurlijk niet wenselijk. Het is dus goed om te zien dat de politiek hier langzaam ook iets mee wil doen.”

“Particuliere verpleeghuizen, die meestal geen specialist ouderengeneeskunde in dienst hebben, leunen sterk op eerstelijnszorg. Huisartsen zien daar een probleem”


Huisartsgeneeskunde

Een andere opvallende bevinding van Kruse over de gevolgen van meer particuliere verpleeghuizen, is wat dat doet met de kosten in andere settings. “We zien bijvoorbeeld dat particuliere verpleeghuizen, die meestal geen specialist ouderengeneeskunde in dienst hebben, sterk leunen op eerstelijnszorg. Huisartsen zien daar een probleem, want de zorgbehoefte van ouderen in kleinschalige woonzorgvormen gaat de expertise en kennis van huisartsen soms voorbij. Bovendien nemen particuliere verpleeghuizen dus niet zelf verantwoordelijkheid voor de kosten van die zorg; ze maken gebruik van de huisartsgeneeskunde.”

“Concreet betekent dit dat beleidsmakers vooral op hun hoede moeten zijn als commerciële entiteiten bewust onder de radar opereren, dus weigeren transparantie te verlenen”


Beleidsmakers

Samenvattend zijn er dus voordelen aan de toename van het aantal commerciële zorgaanbieders, maar zijn er ook risico’s verbonden aan deze ontwikkeling. “Concreet betekent dit dat beleidsmakers vooral op hun hoede moeten zijn als commerciële entiteiten bewust onder de radar opereren, dus weigeren transparantie te verlenen, en als private investeerders alleen voor commerciële doeleinden, vaak met kortetermijnvisie, in de markt zijn gestapt en zodoende vergeten dat zij ook een maatschappelijke functie dienen”, concludeert Kruse.


Referentie: Healthcare Provision: open voor business?

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

‘Bevolkings­onderzoek sluit onvoldoende aan bij mensen met verstande­lijke beperking’

Mensen met een verstandelijke beperking nemen veel minder vaak deel aan bevolkingsonderzoeken naar kanker dan de algemene bevolking, vertelt Amina Banda. Ook krijgen zij minder vaak vervolgonderzoek. “Deze groep kan allerlei barrières voor deelname ervaren.”

Vertragen, verdragen en verbinden in moeilijke gesprekken

In de palliatieve zorg spelen niet alleen emoties bij de patiënt een rol, maar ook bij de zorgverlener. Machteld Muller legt uit hoe zelfinzicht helpt bij verbinding met je patiënt. “Herkennen van je eigen ‘rode knoppen’ helpt om uit vervelende dynamieken te blijven.”

Hoe je medische misinformatie als zorgverlener kunt aanpakken

Waarom geloven mensen dat zonnebrandcrème gevaarlijk is, of wantrouwen ze bewezen interventies zoals vaccins? Tom van Bommel vertelt over de mechanismen achter zulke overtuigingen. “Technieken waarmee misinformatie zich verspreidt, kunnen óók ten goede worden ingezet.”

Casus: patiënte met dyspnoe naar de EHH

Een oudere obese vrouw presenteert zich op de Eerste Hart Hulp vanwege dyspnoe. Die begon twee weken geleden en was aanvankelijk inspanningsgebonden, nu ook bij platliggen. Ze plast nog maar kleine beetjes sinds drie dagen. Wat is uw diagnose?

Casus: patiënt met progressieve inspanningsdyspneu

Een patiënt presenteert zich met progressieve inspanningsdyspneu. Voorheen was hij in staat om zonder klachten te tennissen, nu ervaart hij kortademigheid bij stevig doorwandelen. Er is geen sprake van hoesten, sputumproductie of koorts. Wat is uw diagnose?

Uitgebreid bloedonderzoek met één simpele vingerprik

Capillaire bloedafname via een vingerprik blijkt bij meer dan 30 standaardbepalingen een goed alternatief voor venapunctie, concludeerde Martijn Doeleman. “Patiënten kunnen zelf de vingerprik doen. Gewoon thuis, wanneer het hen uitkomt.”

Cultuur­sensitieve zorg in de praktijk: lessen van Mammarosa

Taal- en cultuurverschillen kunnen de communicatie met zorgverleners flink bemoeilijken. Stichting Mammarosa biedt hierin uitkomst. Samia Kasmi vertelt hoe belangrijk cultuursensitieve communicatie is, en hoe artsen hierin het verschil kunnen maken.

‘Er is een trend naar meer visuele informatie’

“Voor patiënten blijkt de juiste toedieningsroute van een geneesmiddel niet altijd vanzelfsprekend te zijn”, vertellen Yara Mangindaan en Nike Everaarts-de Gruyter. Zij hielpen medicijnpictogrammen te ontwikkelen die ondersteunen bij goed gebruik van geneesmiddelen.

Werkbereidheid bij een crisis niet vanzelf­sprekend

Ziekenhuizen kunnen tijdens een crisis niet blind vertrouwen op hun personeel, concluderen Dennis Barten en Lindsy Engels. Werkbereidheid hangt sterk af van verschillende factoren. “Het is belangrijk om te ontdekken wat nodig is om voor te bereiden op crisissituaties.”

Casus: man met dysfonie­klachten

Een 42-jarige man komt op uw spreekuur met dysfonieklachten, twee maanden geleden ontstaan in een periode van veel hoesten. Aan het einde van de dag worden de klachten erger en het is lastig om een lang gesprek te voeren. Wat is uw diagnose?