Zilveren Zinnige Zorg Award voor nieuwe vorm van pijnstilling na dikkedarmoperatie
Het Noord-Limburgse ziekenhuis VieCuri ontwikkelde een nieuwe vorm van pijnbehandeling voor patiënten die zijn geopereerd voor dikkedarmkanker. Daarvoor won VieCurie de zilveren Zinnige Zorg Award van zorgverzekeraar VGZ. Chirurg-oncoloog dr. Jeroen Vogelaar vertelt hoe ze kwamen tot deze nieuwe vorm van lokale pijnstilling en wat de voordelen zijn voor patiënt, ziekenhuis en zorgverzekeraar.
Patiënten die worden geopereerd voor dikkedarmkanker ondervinden vaak pijn na de ingreep. Als paracetamol niet volstaat, is morfine feitelijk vaak de enige optie. “En dat is voor de patiënt niet de beste keuze”, aldus chirurg Jeroen Vogelaar. “Niet alleen omdat die daarvoor afhankelijk is van een pomp die aan een infuuspaal hangt. Maar ook omdat het in de meeste gevallen om oudere patiënten gaat, bij wie morfine ernstige bijwerkingen kan geven en zelfs tot verslaving kan leiden.”
Alternatief
Vogelaar ging op zoek naar een alternatief en vond dit in de vorm van een kleine elastomeerpomp. Van daaruit wordt een lokale pijnstilling continu over drie dagen via een katheterslangetje toegediend. “Dat slangetje kan bij het sluiten van het buikvlies aan het einde van de operatie op zijn plaats worden gebracht”, vertelt Vogelaar, “precies op het punt waar de zenuwuiteinden zitten die voor de pijn zorgen.” De toepassing van dit katheterslangetje bestond al voor andere vormen van chirurgie, bijvoorbeeld voor lever- en longchirurgie. “Maar het werd nog niet eerder op grote schaal – en zeker niet als standard care – voor deze operatie gebruikt”, zegt Vogelaar.
“De pijnstilling is minimaal vergelijkbaar met die van de traditionele zorg, en patiënten kunnen één of twee dagen eerder naar huis”
Succesvolle pilot
Bij de implementatie is behalve de chirurg en de anesthesioloog ook de materiaalcommissie betrokken en de ziekenhuisapotheek, die het pompje op het juiste moment vult. “We hebben eerst het operatiekamerpersoneel opgeleid in de toepassing en daarna ook collega-chirurgen en chirurgen in opleiding”, vertelt Vogelaar. “En de verpleegkundigen op de afdeling natuurlijk. Je moet iedereen meenemen in het verhaal.”
Een eerste pilot met tien patiënten leverde een dermate goed resultaat op, dat het al snel werd uitgebreid naar een grotere patiëntengroep en ook werd aangeboden aan ziekenhuizen in de regio. “Die pikten het snel op”, aldus Vogelaar. “Met het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven hebben we onderzoek gedaan met 54 patiënten. De uitkomst daarvan was dat de pijnstilling minimaal vergelijkbaar is met die van de traditionele zorg, en dat patiënten één of twee dagen eerder naar huis kunnen. De enige beperking is dat het katheterslangetje niet opnieuw kan worden geplaatst als dit eruit schiet, want de plaatsing is onderdeel van de operatieprocedure. Maar dat gebeurt gelukkig bijna nooit. Een eventuele lekkage bij de insteekopening is eenvoudig te ondervangen met een gaasje met een pleister er overheen.”
“Prachtig om een patiënt al een dag later op de hometrainer te zien zitten met zo’n elastomeerpompje aan zijn broek”
Gedeeld voordeel
Het voordeel voor het ziekenhuis is dat het bed sneller vrijkomt. Het voordeel voor de patiënt is dat die niet aan bed gekluisterd is, minder pijn heeft en zich dus direct na de ingreep kan richten op zijn herstel. “Het is prachtig om een patiënt al een dag later op de hometrainer te zien zitten met zo’n elastomeerpompje aan zijn broek”, zegt Vogelaar. “Nu we zover zijn, kunnen we naar verdere finetuning kijken. De patiënt er eerder mee naar huis laten gaan bijvoorbeeld, of de dosering verhogen voor patiënten die toch wat meer pijn ervaren. Ook andere vakgebieden zijn al bezig met onderzoek naar de methode. Er zijn bijvoorbeeld al plannen voor toepassing bij borstreconstructie, waarbij weefsel uit de buik wordt gebruikt bij een directe reconstructie. Maar ook bij orthopedisch ingrijpen in de wervelkolom en bij een geplande keizersnede.”
“Dit is een typisch voorbeeld van zinnige zorg. De patiënt, het ziekenhuis én de zorgverzekeraar hebben er voordeel bij”
Onverwacht
De Zinnige Zorg Award kwam als een verrassing, stelt Vogelaar. “Er waren veel goede initiatieven voor aangemeld, dus ik had het niet verwacht”, zegt hij. “Maar de grote media-aandacht en de snelheid waarmee andere ziekenhuizen het oppikten hielp natuurlijk wel. Met het feit dat dit idee de meeste publieksstemmen kreeg, was ik trouwens al heel blij. Maar met de award uiteraard ook. En achteraf snap ik het ook wel, want dit is natuurlijk een typisch voorbeeld van zinnige zorg. De patiënt, het ziekenhuis én de zorgverzekeraar hebben er voordeel bij.”