DOQ

Zwolse zieken­huis­­apothe­kers werpen dam op tegen medicatie­verspilling

Door een eenvoudige aanpassing in de werkwijze heeft de ziekenhuisapotheek van Isala in Zwolle medicatieverspilling met 90% weten terug te dringen. “Geneesmiddelen die terugkomen van de verpleegafdeling verdwijnen niet langer in de afvalton, maar gaan terug in de voorraad”, vertelt ziekenhuisapotheker Douwe van der Meer.

Vorig jaar nog verdwenen er maandelijks nog zo’n 20.000 losse tabletten, capsules en pleisters in de afvalton van de Zwolse ziekenhuisapotheek. Maar het duurzaamheidsdenken is ook de ziekenhuisfarmacie binnengedrongen, vertelt Douwe van der Meer. “Elke afdeling in ons ziekenhuis heeft een Green Team gekregen. Een trend die je ook in andere ziekenhuizen ziet. Ik werk nu tien jaar in Isala en ik merk dat we door het duurzaamheidsdenken toch anders naar dingen zijn gaan kijken. Nu is er een soort maatschappelijk momentum gekomen. Je moet kunnen verantwoorden waarom je dingen weggooit.”

“Ongeveer 30% van de medicatie die wij leveren aan verpleegafdelingen komt retour”

Ziekenhuisapotheker Douwe van der Meer

‘Uitzetten’

Van der Meer legt verder uit: “Ongeveer 30% van de medicatie die wij leveren aan verpleegafdelingen komt retour. Bijvoorbeeld omdat de patiënten spontaan ontslagen zijn, gestopt zijn met hun medicatie of toch net die bloeddruktablet niet meer nodig hadden. Vanuit de ziekenhuisapotheek leveren we medicatie die op dezelfde dag de patiënt nog ingaat in zogenoemde eenheidsafleveringsverpakkingen (EAV) voor de komende 24 uur. Dit noemen we ‘uitzetten’ van de medicatie. Dat gebeurt op patiëntniveau. Deze manier van geneesmiddeldistributie is zeer efficiënt; de verpleging wordt ontlast, distributie gebeurt op een centraal punt en grote voorraden op de afdeling zijn niet nodig. Een nadeel is de grote hoeveelheid medicatie die retour komt en in de afvalton verdwijnt. Milieutechnisch is dit belastend, want een geneesmiddel heeft wel de hele productie – en logistieke keten doorlopen.”

Vulhaven

Samen met zijn collega Peder Nygård besloot hij de werkwijze aan te passen. “Het principe is eenvoudig. We zetten de medicatie ‘uit’ bij de afdelingen via zogenoemde vulhavens waarin ongeveer 300 verschillende geneesmiddelen op voorraad zijn. We hebben acht vulhavens. Bij elke vulhaven horen één of meerdere verpleegafdelingen. De medicatie die retour komt, gooien we nu niet langer in de afvalton, maar leggen we terug in de vulhaven. We doen dat door deze tabletten, capsules of pleisters in een apart doosje te doen dat staat vóór de overige onaangebroken dozen van het betreffende geneesmiddel. Geneesmiddelen liggen op alfabetische volgorde in een vulhaven. De regel is dat we bij een nieuwe uitgifte van geneesmiddelen eerst de retourmedicatie opmaken.”

“Het levert een besparing op van 6.000 tot 9.000 euro per maand”

Barcodesysteem

Een mogelijk risico bij deze werkwijze is dat de teruggekomen medicatie op de verkeerde plek in de vulhaven terechtkomt. “Dit wordt ondervangen door ons barcodesysteem. Wij geven elk tablet, zetpil capsule of pleister die naar de verpleegafdeling gaat een eigen barcode. De verpleging controleert die barcode bij toediening ook nog eens. Er wordt wel eens gezegd dat heruitgifte van retourmedicatie niet zou mogen. Maar volgens de ziekenhuisapothekersrichtlijn mag dit omdat geneesmiddelen binnen het ziekenhuis blijven, onder gecontroleerde omstandigheden. En omdat ze door ons worden beoordeeld voordat ze opnieuw worden uitgegeven.”

Besparing

Welke besparing levert dit op? “Het project loopt sinds november 2022. We hebben voor januari, februari en maart van dit jaar een inventarisatie gemaakt. Gemiddeld komen er per maand 17.000 tot 20.000 losse capsules, zetpillen, tabletten en pleisters terug van de verpleegafdelingen. 90% daarvan wordt nu niet meer weggegooid. Dat levert een besparing op van 6.000 tot 9.000 euro per maand, op jaarbasis een krappe 100.000 euro.” En die overige 10% dan? “Dat is medicatie die terugkomt, maar niet afkomstig is uit het assortiment van de vulhavens, geen vervaldatum bevat of waarvan de verpakking niet intact was. Deze geneesmiddelen worden nog wel weggegooid.”

“Ons project zie ik als inspiratie voor onze collega’s”

Collega’s

Inmiddels komen collega’s uit het hele land kijken hoe Van der Meer en collega’s werken. “Het is afhankelijk van de werkwijze binnen een ziekenhuis hoe makkelijk zo’n project is te implementeren. Sommige ziekenhuisapotheken transporteren de medicatie in zakjes naar de verpleegafdelingen. Retour nemen is dan lastig omdat de inhoud van de zakjes moeilijk is te controleren. Ook hebben niet alle ziekenhuizen een barcodesysteem in gebruik, zoals wij dat hebben. Controle op verwisselingen is dan moeilijker. Reacties van collega’s zijn positief. Ons project zie ik dan ook als inspiratie voor hen om in hun eigen ziekenhuis op hun manier spillage te reduceren.”

Lees meer over:


Voor u geselecteerde artikelen

‘Bevolkings­onderzoek sluit onvoldoende aan bij mensen met verstande­lijke beperking’

Mensen met een verstandelijke beperking nemen veel minder vaak deel aan bevolkingsonderzoeken naar kanker dan de algemene bevolking, vertelt Amina Banda. Ook krijgen zij minder vaak vervolgonderzoek. “Deze groep kan allerlei barrières voor deelname ervaren.”

Vertragen, verdragen en verbinden in moeilijke gesprekken

In de palliatieve zorg spelen niet alleen emoties bij de patiënt een rol, maar ook bij de zorgverlener. Machteld Muller legt uit hoe zelfinzicht helpt bij verbinding met je patiënt. “Herkennen van je eigen ‘rode knoppen’ helpt om uit vervelende dynamieken te blijven.”

Hoe je medische misinformatie als zorgverlener kunt aanpakken

Waarom geloven mensen dat zonnebrandcrème gevaarlijk is, of wantrouwen ze bewezen interventies zoals vaccins? Tom van Bommel vertelt over de mechanismen achter zulke overtuigingen. “Technieken waarmee misinformatie zich verspreidt, kunnen óók ten goede worden ingezet.”

Casus: patiënte met dyspnoe naar de EHH

Een oudere obese vrouw presenteert zich op de Eerste Hart Hulp vanwege dyspnoe. Die begon twee weken geleden en was aanvankelijk inspanningsgebonden, nu ook bij platliggen. Ze plast nog maar kleine beetjes sinds drie dagen. Wat is uw diagnose?

Casus: patiënt met progressieve inspanningsdyspneu

Een patiënt presenteert zich met progressieve inspanningsdyspneu. Voorheen was hij in staat om zonder klachten te tennissen, nu ervaart hij kortademigheid bij stevig doorwandelen. Er is geen sprake van hoesten, sputumproductie of koorts. Wat is uw diagnose?

Uitgebreid bloedonderzoek met één simpele vingerprik

Capillaire bloedafname via een vingerprik blijkt bij meer dan 30 standaardbepalingen een goed alternatief voor venapunctie, concludeerde Martijn Doeleman. “Patiënten kunnen zelf de vingerprik doen. Gewoon thuis, wanneer het hen uitkomt.”

Cultuur­sensitieve zorg in de praktijk: lessen van Mammarosa

Taal- en cultuurverschillen kunnen de communicatie met zorgverleners flink bemoeilijken. Stichting Mammarosa biedt hierin uitkomst. Samia Kasmi vertelt hoe belangrijk cultuursensitieve communicatie is, en hoe artsen hierin het verschil kunnen maken.

‘Er is een trend naar meer visuele informatie’

“Voor patiënten blijkt de juiste toedieningsroute van een geneesmiddel niet altijd vanzelfsprekend te zijn”, vertellen Yara Mangindaan en Nike Everaarts-de Gruyter. Zij hielpen medicijnpictogrammen te ontwikkelen die ondersteunen bij goed gebruik van geneesmiddelen.

Werkbereidheid bij een crisis niet vanzelf­sprekend

Ziekenhuizen kunnen tijdens een crisis niet blind vertrouwen op hun personeel, concluderen Dennis Barten en Lindsy Engels. Werkbereidheid hangt sterk af van verschillende factoren. “Het is belangrijk om te ontdekken wat nodig is om voor te bereiden op crisissituaties.”

Casus: man met dysfonie­klachten

Een 42-jarige man komt op uw spreekuur met dysfonieklachten, twee maanden geleden ontstaan in een periode van veel hoesten. Aan het einde van de dag worden de klachten erger en het is lastig om een lang gesprek te voeren. Wat is uw diagnose?


Lees ook: Agendeer afbouwen van antidepressiva

Naar dit artikel »

Lees ook: Thuismedicatie in ziekenhuis vermindert verspilling én vergroot veiligheid

Naar dit artikel »

Lees ook: Groene bevalling: CO2-neutraal met de helft aan afval

Naar dit artikel »