De online huisarts: toegankelijke zorg voor iedereen

Het tekort aan huisartsen maakt het steeds moeilijker om alle inwoners in Nederland van huisartsenzorg te voorzien. Online huisartsenpraktijk Arene probeert dit probleem op een innovatieve manier op te lossen. DOQ sprak met Lennard van Dongen, huisarts in Etten-Leur en één van de vier initiatiefnemers.

“Door online huisartsenzorg creëer je natuurlijk niet meer capaciteit, maar kun je de bestaande capaciteit wel beter benutten”, legt van Dongen uit. “Allereerst door de huisartsenzorg efficiënter in te zetten. Hiervoor maken we gebruik van beeldbellen en e-consulten. Voor dit laatste beantwoorden we schriftelijk vragen van patiënten via een beveiligde app of webapplicatie. Dit biedt een flexibele manier om contact te leggen en bespaart tijd. Daarnaast kun je door online huisartsenzorg de beschikbare capaciteit herverdelen. In sommige regio’s in Nederland zijn de tekorten aan huisartsen groter dan in andere. Fysieke huisartsenzorg kun je niet zomaar inzetten in een andere regio. Met online zorg is dit wel mogelijk. Arts en patiënt hoeven zich immers niet op dezelfde plaats te bevinden.”

60% zorgvragen digitaal afhandelen

In een deel van de gevallen is toch een fysiek consult nodig. Van Dongen: “Naar schatting kunnen we zo’n 60% van de zorgvragen digitaal afhandelen. Voor patiënten die een fysiek consult nodig hebben maken we afspraken met huisartsenpraktijken in de regio. Die vormen ons netwerk. Zonder deze regionale netwerkpraktijken kunnen we geen goede online zorg verlenen.”

Start in eigen praktijk

Van Dongen en zijn collega’s werken al sinds 2016 met online huisartsenzorg. “We zijn gestart met de patiënten in onze eigen praktijk. Bijvoorbeeld door mensen te stimuleren hun afspraken online te maken, een e-consult te sturen en om testuitslagen te raadplegen via de app. Sinds september 2021 zetten we onze ervaringen ook buiten de praktijk in via Arene online huisartsenpraktijk.”

“Na inschrijving sturen wij de nieuwe patiënten – in hun eigen taal – een e-mail met het verzoek onze huisartsenapp te installeren”

Arbeidsmigranten

Eén van de groepen die gebruik maakt van online huisartsenzorg zijn arbeidsmigranten, veelal uit Oost-Europa. “Deze mensen hebben geen huisarts in Nederland of kunnen niet terecht vanwege de capaciteitsproblemen. Samen met het non-profit netwerk Healthcare for Internationals hebben we gekeken hoe we de zorg voor hen kunnen opzetten. Hiervoor loopt een pilot in West-Brabant. De uitzendbureaus die voor de arbeidsmigranten bemiddelen, schrijven hen in bij de zorgverzekeraar en indien gewenst nu ook bij online huisartsenpraktijk Arene. Na inschrijving sturen wij de nieuwe patiënten – in hun eigen taal – een e-mail met het verzoek onze huisartsenapp te installeren. Daarmee krijgen zij toegang tot hun dossier en kunnen zij afspraken inplannen.”
Op dit moment staan er zo’n 1.250 arbeidsmigranten ingeschreven bij Arene. Maandelijks genereren zij ongeveer 100 online consulten, waarvan een ruime minderheid uiteindelijk een fysiek consult nodig heeft. Van Dongen: “We verwachten dit voorjaar, als het plukseizoen begint, een flinke stijging van dit aantal.”

“De zinsconstructies zijn na vertaling soms iets anders dan je van nature zou gebruiken, maar het verhaal blijft goed begrijpelijk”

Hobbels

Er zijn nog een aantal hobbels te overwinnen. Zo installeren niet alle patiënten direct de app. “De arbeidsmigranten doen dit vaak pas op het moment dat zij een vraag of probleem hebben. Bij oudere patiënten speelt een gebrek aan digitale vaardigheden soms een rol. Ook vraagt het tijd om grote aantallen patiënten in één keer in te schrijven.”
De anderstaligheid vormt bij de arbeidsmigranten maar een beperkt probleem. Zo zijn de website en de app in meerdere talen beschikbaar. Bij de e-consulten maken van Dongen en zijn collega’s gebruik van een online vertaalprogramma. De patiënt stelt zijn of haar vraag in de eigen taal en de arts zet dit om naar het Nederlands. Het antwoord wordt andersom ook weer vertaald. Van Dongen: “De zinsconstructies zijn soms iets anders dan je van nature zou gebruiken, maar het verhaal blijft goed begrijpelijk. En lukt het niet via het vertaalprogramma, dan schakelen we een tolk in. We hebben ook een Poolse verpleegkundige in dienst. Zij kan Poolse arbeidsmigranten in hun eigen taal te woord staan. Als steekproef heeft ze bij een aantal patiënten nagevraagd of de informatie uit het e-consult voor hen begrijpelijk was. Dit bleek het geval.”

“Een groot voordeel van de online werkwijze is dat het contact snel en soepel verloopt als de app eenmaal is geïnstalleerd”

Evaluatie

Een uitgebreide evaluatie van de online zorg staat nog op de planning. Van Dongen: “Via de uitzendbureaus horen we dat de toeleiding tot de zorg is verbeterd. De patiënttevredenheid gaan we nog nader onderzoeken. De groep patiënten die deelneemt is op dit moment nog te klein om daar goede uitspraken over te doen. Een groot voordeel van de online werkwijze is in ieder geval dat het contact snel en soepel verloopt als de app eenmaal is geïnstalleerd..”

“Uiteindelijk moeten we, met alle huisartsen in Nederland, gezamenlijk zorgen dat we ook in de toekomst aan alle inwoners goede zorg kunnen blijven bieden”

Toekomst

Heeft deze hybride vorm van huisartsenzorg – online en fysiek – de toekomst? “We kunnen in ieder geval een tijdelijke oplossing bieden als er lokaal een tekort aan huisartsenzorg is. Wellicht wordt deze vorm niet door iedereen als ideaal gezien, maar vergeet niet dat het alternatief is: geen gereguleerde zorg”, aldus van Dongen. “Het is bij deze hybride vorm van zorg essentieel om samen te werken met lokale netwerkpraktijken. Je moet het echt met elkaar doen. En uiteindelijk moeten we, met alle huisartsen in Nederland, gezamenlijk zorgen dat we ook in de toekomst alle inwoners goede zorg kunnen blijven bieden. Ik geloof erin dat we dat kunnen.”

Meer weten?
Bezoek https://www.arene.nl/.
Arene is een initiatief van de huisartsen Lennard van Dongen, Yvonne Maat, Jan Frans Mutsaerts en Jasper Schellingerhout.

Lees meer over: